Vlaanderen krijgt digitale meters

De klassieke Ferrarismeter, de mechanische enkelvoudige of tweevoudige elektriciteitsmeter die we allemaal kennen, wordt niet langer gemaakt. “Bovendien zijn digitale meters noodzakelijk voor het energiesysteem van morgen. We gaan naar een systeem waarbij iedereen steeds meer zijn/haar eigen hernieuwbare energie opwekt. Digitale meters maken het slimme net mogelijk dat we voor zo’n decentraal energiesysteem nodig hebben. In combinatie met slimme toepassingen kunnen digitale meters er ook voor zorgen dat we energie besparen. Samen met slimme toestellen en/of opslagsystemen zullen ze ons helpen om ons energieverbruik slim te plannen”, stelt Tommelein.

De Vlaamse regering heeft daarom het plan van minister van Energie Bart Tommelein goedgekeurd voor de uitrol van de digitale meters in Vlaanderen. “We kiezen voor een eenvoudige digitale meter, die je zal kunnen uitbreiden met slimme toepassingen. We laten mensen zelf kiezen hoeveel ‘toeters en bellen’ ze willen. Zo zal ook de markt volop spelen. Dat werkt lagere prijzen en innovatie in de hand”, belooft Tommelein.

Kosten beperken

Minister Tommelein wil de kost van de digitale meters zo laag mogelijk houden. “Door te kiezen voor een vrij eenvoudige meter kunnen we bestaande standaardmeters gebruiken en dezelfde meter uitrollen over heel Vlaanderen”, stelt hij. De minister wijst erop dat gebruikers via de meters ook kosten zullen besparen. “Omdat de digitale meters via software en vanop afstand kunnen worden gestuurd, zijn er geen afzonderlijke budgetmeters meer nodig. Thuisopmetingen worden overbodig, de meters sturen hun informatie immers zelf naar de netbeheerder. En energiefraude met tellers of zonnepanelen zullen we veel sneller detecteren”, verwacht de minister.

De overstap naar digitale meters start in 2019 en zal geleidelijk gebeuren. Nieuwe huizen en huizen die ingrijpend energetisch gerenoveerd worden, zullen als eerste een digitale meter krijgen. Ook wie een budgetmeter heeft of zonnepanelen plaatst op het dak komt in het begin aan de beurt.

Terugdraaiende teller

Wie zonnepanelen heeft of er plaatst vóór eind 2020 behoudt minstens 15 jaar het voordeel van de terugdraaiende teller. Tot 31 december 2020 blijft dit een recht voor iedereen. Voor sommigen kan het zelfs iets meer zijn dan 15 jaar. “Wie zonnepanelen heeft, zal hetzelfde rendement behouden. En opdat zonnepanelen ook in de toekomst interessant zouden blijven, komt er voor nieuwe installaties vanaf 2021 een compensatieregeling”, belooft de minister. De consument zal zelf kunnen kiezen om vroeger over te stappen van het voordeel van de terugdraaiende teller naar die compensatieregeling.

Privacy

Omdat de digitale meters veel data verzamelen over individueel energieverbruik, is privacy een belangrijk aandachtspunt. Er wordt duidelijk bepaald wie de data waarvoor mag gebruiken. Voor ander gebruik moet de verbruiker steeds zijn/haar expliciete toestemming geven.

De Vlaamse regering legt het plan nog voor aan de stakeholders en de VREG. Die laatste zal een kosten-batenanalyse maken. “Uiteraard wachten we die analyse af en zullen we bijsturen indien nodig. Dat stond altijd al buiten kijf. Maar in heel Europa is men bezig met de uitrol van slimme meters. We mogen die trein echt niet missen”, besluit Bart Tommelein.

De Organisatie voor Duurzame Energie (ODE) en Fedelec zien de gefaseerde uitrol van de slimme digitale meter als een kans voor eigenaars van zonnepanelen of warmtepompen. De digitale meter kan het mogelijk maken om op het net geïnjecteerde zonnestroom beter te valoriseren en zo ook alle geschikte dak-oppervlaktes maximaal te benutten. Warmtepompen kunnen dan weer helpen om elektriciteitspieken af te vlakken door tijdelijk aan een lager vermogen te werken of zelfs uit te schakelen. Dit kan zonder comfortverlies door eerder opgeslagen warmte uit een buffervat te halen.

De federaties ODE en Fedelec drongen aan op garanties dat de rendabiliteit die zonne-energie installaties halen uit het systeem van de terugdraaiende teller gegarandeerd blijft. De regering heeft hier gevolg aan gegeven door de compensatie door de terugdraaiende teller te garanderen voor 15 jaar. Nieuwe installaties met een digitale meter zullen een gelijkwaardige compensatie krijgen.

ODE en Fedelec dringen wel aan op een gefaseerde uitrol van een eenvoudige digitale meter zodat de kosten voor de consument onder controle kunnen blijven. “Het ligt voor de hand om de uitrol van de slimme meters te starten bij specifieke doelgroepen, zoals gezinnen met zonnepanelen, batterijopslag, warmtepompen of elektrische voertuigen. Stuurbare elektrische verbruikers zijn immers cruciaal in het toekomstige energienet”, stelt Kris Van Dingenen, adjunct-directeur van Fedelec.

Te duur

Oppositiepartij sp.a is minder enthousiast. De partij eist dat de Vlaamse regering haar beslissing over de uitrol van slimme meters uitstelt tot er nieuwe cijfers beschikbaar zijn over de kosten en baten van zo’n operatie. “Uit de recentste analyses die publiek beschikbaar zijn, blijkt dat ook een gesegmenteerde uitrol nadelig is voor gezinnen, terwijl vooral bedrijven en mensen met zonnepanelen er voordeel bij kunnen doen”, zeggen Joris Vandenbroucke en Rob Beenders.

Terugverdieneffect

In de vorige legislatuur, met Freya Van den Bossche als Vlaams minister van Energie, maakte het onderzoeksbureau KEMA in opdracht van de VREG een kostenbatenstudie naar de uitrol van slimme meters in Vlaanderen. Toen bleek dat die operatie minstens 2 miljard € zou kosten, terwijl de terugverdieneffecten hoogst onzeker bleven. In het voorjaar van 2014 werd die studie een laatste keer geactualiseerd. Omdat slimme meters goedkoper worden, viel het globale resultaat voordeliger uit, hoewel het nog steeds niet eenduidig positief was.

De studie toont volgens sp.a glashelder aan dat de baten en de kosten van de operatie heel ongelijk verdeeld zijn over de verschillende klantengroepen: voor bedrijven, mensen met zonnepanelen en gezinnen met een budgetmeter kan de opbrengst groter zijn dan de kost, voor het overgrote deel van de gezinnen loopt de netto kost op tot 400 € per jaar.

Op basis van die cijfers besliste toenmalig minister Van den Bossche om de uitrol van de slimme meters tegen te houden. “Zolang slimme meters meer kosten dan ze opbrengen, gaat de Vlaamse regering geen groen licht geven voor een algemene invoering van de meters”, zei ze toen.