Wie langer op de baan is, krijgt meer luchtvervuiling binnen
Te hoge concentraties luchtvervuiling leiden tot gezondheidsklachten en zelfs de dood. Evi Dons (UHasselt) analyseerde de individuele blootstelling aan luchtvervuiling voor haar doctoraat aan het Instituut voor Mobiliteit.
De Prijs Rudi Verheyen is een eerbetoon aan wijlen emeritus prof. dr. Rudi Verheyen voor zijn grensverleggend werk en zijn inzet voor het Vlaamse natuur- en milieubeleid. Als hoogleraar verbonden aan het departement Biologie van de Universiteit Antwerpen wist Rudi Verheyen een indrukwekkend palmares van baanbrekende wetenschappelijke projecten te koppelen aan beleidsrelevante verwezenlijkingen. Zijn inzet als wetenschapper wierp vruchten af voor het natuurbeleid, het integrale waterbeleid, de milieueffectrapportering en andere milieubeleidsdomeinen.
Rudi Verheyen, die begin 2014 overleed, zette mee de krijtlijnen uit voor het natuur- en milieubeleid in Vlaanderen. Met zijn wetenschappelijk onderzoek leverde hij nieuwe gegevens en inzichten voor dat beleid. Verheyen was ere-rector-voorzitter van de Universiteit Antwerpen en bekleedde tal van bestuursfuncties. Hij was onder meer voorzitter van de Artesis Hogeschool Antwerpen, van Argus vzw, van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en van de Milieu- en Natuurraad Vlaanderen (MINA). Rudi Verheyen was tevens mede-oprichter en jarenlang voorzitter en bezieler van het Instituut voor Milieu & Duurzame Ontwikkeling (IMDO) van de Universiteit Antwerpen. Sinds 2003 wordt een prijs die zijn naam draagt toegekend aan wetenschappers die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor het milieu- en natuurbeleid in Vlaanderen. Alle wetenschappelijke disciplines betrokken bij het milieuonderzoek komen in aanmerking. De prijs wordt uitgereikt aan een onderzoeker op basis van een doctoraat of onderzoeksloopbaan, mede vanuit internationaal perspectief.
Met Evi Dons koos de jury voor deze dertiende editie van de prijs voor een actueel en beleidsrelevant onderzoek met een belangrijke maatschappelijke en economische valorisatie. De onderzoekster, die momenteel als FWO postdoc (Fonds Wetenschappelijk Onderzoek) aan de slag is, bestudeerde de persoonsgebonden blootstelling aan luchtpolluenten en ontwikkelde daarvoor nieuwe draagbare meettoestellen en beleidsondersteunende modellen. De nieuwe meetmethodes worden toegepast voor de polluent black carbon, een component van fijnstof die in Vlaanderen vooral afkomstig is van het verkeer.
“Ik ontdekte dat vooral de tijd die je in het verkeer doorbrengt, een belangrijke bijdrage levert aan de dosis luchtvervuiling die je in één dag binnen krijgt. Daardoor kan ook het verschil in blootstelling tussen mensen die op hetzelfde adres wonen, zoals bij de 27 koppels die meededen aan deze studie, oplopen tot 30%. In een voertuig zijn de concentraties het hoogst op snelwegen en in een stedelijke omgeving, op spitsuren en op weekdagen bij druk verkeer en bij erg lage en hoge snelheden. Als fietser of voetganger is het verstandig om de afstand tot de bron zo groot mogelijk te maken: een fietspad enkele meters verwijderd van het autoverkeer kan al een verschil maken”, vertelt Evi Dons.
“Het onderzoek is interdisciplinair en kent internationale uitstraling. Het inzetten van nieuwe mobiele technologieën om persoonlijke blootstelling aan luchtpollutie in kaart te brengen, vindt weerklank bij wetenschappers in binnen- en buitenland”, aldus de jury. De grensverleggende methode wordt toegepast in diverse onderzoeken van de Vlaamse overheid en wordt in epidemiologische studies als ‘the way forward’ omschreven. De studie droeg onder meer bij tot de versnelde plaatsing van black carbon-monitors door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), speelde een rol in de herziening van de luchtkwaliteitsnormen en wordt aangewend voor educatieve doeleinden.
De jury waardeert tevens de beoogde aanwending van de prijs. Evi Dons wil met de 10.000 € prijzengeld een nieuwe app Health-e-move ontwikkelen voor het individueel meten van de luchtkwaliteit. De prijs werd uitgereikt door Hugo Geerts, adjunct-kabinetschef van Vlaams minister Joke Schauvliege. Koenraad Van Meerbeeck, de laureaat van de vorige editie, gaf een lezing over biomassa uit landschapsbeheer.