Xaverianensite model voor duurzame verweving van sport en cultuur

Er is niet enkel een sterke lokale verwevenheid met de bewoners maar ook met de VIVES-hogeschool(aan de andere kant van de Xaverianenstraat). Meer bepaald via het gebouw voor studentenvoorzieningen van deze hogeschool. Met het Xaverianenproject wordt aan verschillende lokale behoeften voldaan. Tot voor kort was de Brugse deelgemeente in kwestie een blinde vlek inzake hedendaagse sportinfrastructuur. Daarom werd er voorzien in een sporthal voor verschillende zaalsporten, meerdere multifunctionele buitensportvelden en sanitaire faciliteiten. Voorts zijn er ook een polyvalente zaal met cafetaria, ruime ondergrondse parkeergelegenheid en een nieuwe, lokale bibliotheek. Voorheen was deze laatste functie ondergebracht in het oude gemeentehuis van Sint-Michiels, een gebouw waar de behoeften van de hedendaagse bibliotheekwerking niet langer konden worden verzekerd.

Bouwheer stad Brugge stelde een aantal duidelijke projectdoelstellingen voorop: energiezuinigheid (meer comfort met minder energie), functionaliteit (inspiratie van sport- en cultuuractiviteiten), architecturale en stedenbouwkundige kwaliteit (inspirerende omgeving die aanzet tot sport, ontspanning en sociale interactie), duurzaamheid in de brede zin van het woord, en toegankelijkheid voor jong en oud. De ontwerpers kozen voor een transparante sport- en cultuurtempel, waarbij de inkomfoyer geldt als sociale ontmoetingsruimte en ankerpunt voor de verschillende functies. Er komen niet enkel sporters, maar ook bibliotheekbezoekers, studenten, buurtbewoners….

De uitnodigende inkom van het gemeenschapscentrum - dat vier bouwlagen telt - bevindt zich aan de linkerzijde en is goed zichtbaar vanaf de Xaverianenstraat. Daar bevindt zich ook een ruim bemeten vestibuleplein met tal van wandel- en fietsverbindingen. Het plein geldt als plek van afspraak en tevens als overgangszone naar het nog verder in het landschapsontwerp in te passen en te renoveren landhuis van de Broeders Xaverianen. De twee ondergrondse bouwlagen doen dienst als parking. Niet enkel voor bezoekers van de Xaverianensite zelf, maar ook voor deze van de nabijgelegen VIVES-hogeschool. De bovengrondse bouwlagen huisvesten de sport-, vrijetijds- en cultuuraccommodaties die bereikbaar zijn via een centrale gang die horizontaal doorheen het ganse gebouw loopt. Parallel loopt er een lichtstraat over dezelfde lengte. Via meerdere vides zijn beide verdiepingen met elkaar verbonden. Het gebouw is voorzien van een licht hellend dak waarop een groendak (zie verder) werd aangelegd.

Voor de bekleding van de massieve gevels van deze constructie, vervaardigd uit profielstaal en spanstaven, werd gekozen voor een combinatie van een houten roostering en een systeem met houtskeletpanelen. De keuze viel op het warme Fraké-hout dat een thermische behandeling kreeg. Dit hout is modificeerbaar voor toepassingen die een lange levensduur vragen. Op deze manier kan hout met een duurzaamheidsklasse 1-3, volgens Europese Norm EN 350-2, gemaakt worden van naaldhoutsoorten van een lagere duurzaamheidsklasse (klasse 5). Het krimpen en zwellen neemt af met ongeveer 50 tot 90%. Het behandelde hout is donkerder van kleur. Ramen en deuren zijn vervaardigd uit geanodiseerd aluminium in een donkerbronzen kleur. Bij de binnenafwerking van het gebouw werd o.m. gebruik gemaakt van akoestisch textiel en geluidsabsorberende materialen. Het project staat niet enkel voor kwalitatieve architectuur maar ook voor duurzaam bouwen. Stad Brugge opteerde ervoor om de principes van bijna energieneutraal (BEN) toe te passen, rekening houdend met optimaal ruimtegebruik en vlotte toegankelijkheid, ook voor andersvaliden… De beoogde duurzaamheid uit zich op meerdere vlakken: zo wordt er o.m. mechanische verluchting, vloerverwarming op hoog rendement en warmterecuperatie en -herverdeling toegepast.

Op het hellende dak van het sport- en cultuurcomplex - dat een oppervlakte van ongeveer 2.400 m² beslaat - werd een groendak aangelegd door middel van eps-platen die op de dakdichting werden gelegd en onderling in elkaar geschoven. In de bakjes op de platen werd een zeer licht substraat aangebracht. Het groendak omvat een mix van sedum, kruiden en bloemen zodat voldoende biodiversiteit gewaarborgd wordt. De hellingsgraad van het dak zorgde ervoor dat speciale drainageplaten dienden te worden aangewend om het water efficiënt te bufferen en het substraat op zijn plaats te houden.

De buitenaanleg van de site - waarbij groene elementen worden gecombineerd met uitgewassen beton - is een ontwerp van het Roeselaarse landschapsarchitectenbureau ‘Buro Groen’. Gebouw en omgeving werden als één geïntegreerd geheel ontworpen. Zo werden er - om het multifunctioneel centrum optimaal zijn functies te kunnen laten vervullen - nieuwe toegangswegen aangelegd, werd er ruimte voor waterinfiltratie voorzien, werden er fietsstallingen geïntegreerd, en werd er in hedendaagse groenaanleg voorzien.

 

De omgevingsaanleg versterkt de zichtbaarheid en de toegankelijkheid van het gemeenschapscentrum. Zo wordt het overzicht op de site bewaard en wordt het gevoel van veiligheid gewaarborgd. Door middel van groenbuffers wordt er in visuele en akoestische barrières naar de omliggende gebouwen voorzien. Ook de onderhoudsvriendelijkheid van het groen was een belangrijk aandachtpunt. Zowel vanuit bouwkundig oogpunt als vanuit dit van tuinonderhoud en groenbeheer zijn de onderhoudswerkzaamheden op de site minimaal.

De natuurlijke, groene omkadering op grondniveau van de Xaverianensite bestaat uit beplante zones voor een 2.000-tal m², enerzijds, en meer dan 500 m² gazon, anderzijds, rondom het gemeenschapscentrum. Er werden enkele grote, in het oog springende, bomen - waaronder een aantal meerstammigen - aangeplant. Daarnaast werden er ook onder meer vakken met heesters en met diverse soorten vaste planten aangelegd. Tijdens de werfwerkzaamheden kon een oude eik die zich aan de straatzijde - net voor het gebouw - bevindt, worden behouden en voor eventuele beschadiging behoed. Om tijdens de graafwerken het wortelgestel maximaal te vrijwaren werd standplaatsverbetering toegepast. De boomstam van de oude eik zelf werd beschermd - lees met juteband omwikkeld - en de zone rond de boom afgebakend met een metalen afrastering teneinde bodemverdichting te vermijden. – PDC

De stalen constructie en de gevels werden bekleed met thermisch gemodificeerd Fraké-hout. (Foto’s PDC)

Een oude eik die zich aan de straatzijde - net voor het gebouw - bevindt, werd behouden en voor eventuele beschadiging behoed.