21.000 bouwmedewerkers gaan de komende tien jaar met pensioen

Nochtans is de bouw steeds meer een STEM-sector (Science - Technology - Engineering - Mathematics) die de nieuwste evoluties in de wetenschap, technologie, engineering en wiskunde integreert. Dat blijkt uit het visierapport 2017 van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) met als titel ‘Mens en Technologie. De bouw laat zijn stem horen’ dat VRT-nieuwsanker Goedele Wachters op dinsdagavond 3 oktober in het Brusselse hotel Le Plaza presenteerde. Met haar blog www.stembouw.be wil de VCB hierin de komende maanden verandering brengen.

Installateurs en bouwbedienden zijn nog relatief jong, maar de bouwarbeidersbevolking vergrijst fors en zal de komende tien jaar tot een massale uittocht van ongeveer 21.000 oudere bouwarbeiders leiden. Tegenover deze massale uitstroom staat een dalende instroom vanuit het secundair onderwijs.

Vooral in de derde graad bso Ruwbouw kromp het aantal leerlingen fors van 919 in 2010-’11 tot nog nauwelijks 506 in 2016-’17. Ook het aantal leerlingen in de ruwbouwgerichte studierichtingen van het tso nam af. Hierdoor dreigen de opleidingen voor professionele bachelor Bouw minder instroom vanuit het secundair bouwonderwijs te ontvangen.

Bij de opleidingen voor hout bleef de achteruitgang de jongste jaren nog relatief beperkt en de opleidingen voor koeling en warmte stegen zelfs licht. De recente septembertelling van het katholiek onderwijs bevestigde deze tendensen voor het schooljaar 2017-’18.

Tegelijk slonk het aantal deeltijds lerende jongeren bij de bouwopleidingen van Syntra in zeven jaar tijd van zowat 800 tot nog amper een 200-tal. De integratie van leertijd, jongerenleerlingwezen (jlw) en alternerende bouwopleidingen in de nieuwe overeenkomst alternerende opleiding kon de sterke neergang van het deeltijds leren en werken in de Vlaamse bouw niet stoppen. De proefprojecten voor duaal leren en werken bieden evenmin een oplossing: dit schooljaar volgen slechts een veertigtal bouwleerlingen een duaal leertraject.

Groeiend tekort aan ingenieurs

In het hoger en universitair onderwijs voor de bouw merkt de VCB over de jongste acht jaren een enorme stijging met 60% van het aantal ingeschreven studenten voor de opleiding tot professionele bachelor Bouw. Het aantal inschrijvingen voor industrieel ingenieur Bouw steeg dan weer slechts met 28%, terwijl de inschrijvingen voor ingenieur-architect en voor burgerlijk ingenieur Bouw met respectievelijk 1% en liefst 54% daalden. Bouwbedrijven vertegenwoordigen nochtans liefst een derde van de totale vraag naar ingenieurs voor alle sectoren samen.

Ook hier vreest de VCB de toekomst in het licht van de gestegen opleidingsvereisten. De bouw vraagt vandaag vooral bouwtechnici zoals project- en werfleiders en calculators en specialisten in installatietechnieken. Voor die beroepen is steeds vaker minstens een opleiding tot professionele bachelor vereist. Terwijl het aantal bouwarbeiders gestadig afneemt, stijgt het aantal technische bedienden en zelfstandigen in de bouw onafgebroken. Behalve zelfstandigen die zich grotendeels toeleggen op uitvoerende taken neemt het aantal hoger gekwalificeerde vrije beroepen en consultants in de bouw sterk toe.

De VCB vindt het volledig terecht dat de bouwopleidingen bij de recente hervorming van het secundair onderwijs werden opgenomen in het studiedomein STEM. De bouw is immers meer dan ooit een sector die de nieuwste bevindingen op het vlak van wetenschap, technologie, engineering en wiskunde integreert; alleen is dit nog onvoldoende bekend bij het publiek en bij jongeren.

In een volgende bijdrage gaan we dieper in op de voorstelling van dit visierapport, waarop Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport Philippe Muyters als gastspreker optrad en waarop Yves Aertssen (Aertssen Group), Dave Coenen (Electro Corbeels), Tim D’Eer (D’Eer Algemene Ondernemingen), Jan Folens (BAM Contractors) en Joachim Govaerts (GRT Ondernemingen) als Jonge Vlaamse Aannemer 2017 werden bekroond.