Alarmerend minder leerlingen en weinig studenten contrasteren met hogere opleidingseisen
De Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) kon recent de statistieken van het aantal leerlingen en studenten in het secundair, hoger en universitair bouwonderwijs inkijken en de cijfers zijn alarmerend. Op alle niveaus en in alle opleidingsdomeinen van het secundair onderwijs blijven de aantallen afnemen. Het aantal professionele bachelors stagneert. Het aantal afgestudeerde industriële ingenieurs blijft dalen en het aantal gediplomeerde burgerlijke ingenieurs blijft te laag. Intussen stijgt het opleidingsniveau dat bouwbedrijven in hun vacatures vragen. Zo dreigen aanbod en vraag steeds verder uit elkaar te drijven.
De VCB kon zopas de cijfers van het aantal studenten in het hoger en universitair bouwonderwijs inzien. Het aantal diploma’s in de professionele bacheloropleiding voor de bouw stabiliseert zich rond de 300. Dit aantal is de jongste tien jaar meer dan verdubbeld; maar de vijf scholen die deze opleiding vandaag organiseren, draaien intussen op kruissnelheid. Omwille van het licht afnemende aantal inschrijvingen in deze opleidingen tijdens de jongste twee jaar zal het aantal gediplomeerden de volgende jaren zeker niet stijgen.
De daling van het aantal afgestudeerde industriële ingenieurs Bouwkunde van de jongste jaren zet zich door: in het schooljaar 2017-’18 waren ze met 270, ongeveer 20% minder dan in het schooljaar 2014-’15. Bovendien bleef het aantal inschrijvingen hiervoor ook in 2018-’19 relatief gering in vergelijking met de periode 2012-’15.
Het aantal afgestudeerde burgerlijke ingenieurs groeide licht in 2017-’18, maar bleef met 133 nog altijd zeer laag in verhouding tot de behoeften. Daarenboven bleven de inschrijvingen in 2017-’18 en in 2018-’19 op een laag peil. Ook dit doet op weinig beterschap hopen.
Tegelijk wordt de sector geconfronteerd met een scherpe daling van het aantal leerlingen in het secundair bouwonderwijs. Van het schooljaar 2014-’15 tot het schooljaar 2018-’19 daalde het aantal leerlingen dat voor een bouwberoep studeert in alle studierichtingen: met 8% in de houtopleidingen, met 10% in de opleidingen voor koeling en warmte en in de opleidingen voor schilderen en decoratie en zelfs met 21% in de (ruw)bouw. In absolute getallen bedroeg de daling 536 leerlingen in de ruwbouwafdelingen, 368 leerlingen in de houtopleidingen, 148 leerlingen in de opleidingen voor koeling en warmte en 96 leerlingen in de opleidingen voor schilders en decorateurs.
Voor ruwbouw en decoratie betreft het een voortzetting van eerdere dalingen. De opleidingen voor houtbewerking, koeling en warmte bleven tot nu toe nog relatief gespaard, maar gingen vooral in het schooljaar 2018-’19 fors achteruit. De achteruitgang doet zich ook voor in alle onderwijsniveaus: met 5% in het deeltijds onderwijs, met 11% in het tso, met 12% in het bso en met 25% in het buso.
Het dalende aantal leerlingen en studenten in de bouw staat in schril contrast met de duidelijke verhoging van de opleidingseisen in de sector. In 26% van de vacatures voor bouwberoepen wordt gevraagd naar hoger geschoolden en in 32% naar middengeschoolden, zo blijkt uit een analyse door de VCB van de twintig momenteel meest gevraagde bouwberoepen. Voor de hooggeschoolden ging het in 2018 om 4.372 vacatures en voor de middengeschoolden om 5.316 vacatures. De bouw is niet langer een sector waar werkgevers zich tevreden stellen met laaggeschoolden of een voorafgaande scholing onbelangrijk vinden.
Knelpuntberoepen
Voor vijf knelpuntberoepen in de bouw is de vraag naar hooggeschoolde profielen nadrukkelijk aanwezig: voor conducteur en calculator, werfleider en bouwkundig tekenaar en technicus van een studiebureau. Terwijl het aantal eigen bouwarbeiders relatief stabiel blijft, stijgt in de Vlaamse bouw het aantal bouwbedienden gestaag: met zowat 40% of 8.500 in vergelijking met 2009. Voor installatieberoepen zoals installateurs van sanitair, warmte, koeling en elektriciteit en voor houtbewerkende beroepen zoals binnen- en buitenschrijnwerkers en monteurs van interieurinrichtingen bestaat een belangrijke vraag naar middengeschoolden uit het secundair onderwijs.
De bouw staat voor enorme uitdagingen, o.m. op het vlak van energiezuinigheid en klimaatbeheersing. Daarvoor moet hij een beroep kunnen doen op de knapste koppen, die niet alleen een belangrijke bouwtechnische bagage moeten bezitten maar ook helemaal mee moeten zijn met de verregaande digitalisering in de bouw met de toepassing van digitale technieken zoals BIM (Building Information Modelling), gps-sturing, ERP (Enterprise Resource Planning), 3D-scanning en 3D-rendering, Virtual en Augmented Reality (VR en AR), het Internet of Things (IoT) en intelligente transportsystemen.
Tijdens de Open Wervendag van 19 mei zijn de meest vooruitstrevende realisaties van de bouw voor iedereen toegankelijk.
Via https://openwervendag.be/jobs kan je tegelijk kennis maken met de vele vacante jobs in deze bouwbedrijven.