Hoge grondstofprijzen en langere leveringstermijnen remmen bouwsector af

Na het eerste jaar van de Covid-19-crisis, waarin hele delen van onze economie tot stilstand kwamen, kende de bouwsector vorig jaar een sterke heropleving van de bestellingen, met nieuwe en grootschalige projecten. Toch was ook 2021 een moeilijk jaar. Het vertrouwen en de aanvragen vanwege de investeerders keerde terug, maar de pandemie veroorzaakte ook aanzienlijke problemen, waarop de bouwsector geen greep kreeg. Denk aan de schaarste aan arbeidskrachten en onderaannemers, het tekort aan bouwmaterialen, de exploderende energieprijzen, de zeer lange leveringstermijnen, enz.

 

“Vandaag ligt de gezondheidscrisis nog steeds niet achter ons. Sommige productiebedrijven draaien op twee derde van hun capaciteit en de internationale betrekkingen – vooral met Azië – blijven verstoord. Onze ondernemingen bevinden zich aan het einde van de waardeketen en kampen volop met de gevolgen van deze factoren. Zij moeten al hun flexibiliteit en vindingrijkheid in de strijd werpen in een poging om de afgesproken termijnen en budgetten te respecteren”, aldus Raymund Trost, voorzitter van de raad van bestuur van de VBA.

 

 

Toch hebben de bouwondernemingen de uitdagingen van de Covid-19-crisis goed doorstaan. Bijna zes op de tien beschouwt de eigen gezondheidstoestand als goed en ruim de helft van de grote aannemers heeft een beter gevuld orderboek. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne werden tijdens deze studie echter nog niet in rekening gebracht. Bovendien kampen de bedrijven vandaag ook met andere problemen.

Vooral de talentschaarste, de prijsstijgingen van de bouwmaterialen en de kwaliteit van de bestekken remmen de werking van de ondernemingen sterk af. 93% van de ondernemingen zou dit jaar mensen moeten aanwerven, maar de meeste bedrijfsleiders gaan ervan uit dat ze de gezochte geschoolde arbeidskrachten niet zullen vinden. Bijna acht op de tien ondernemers oordelen bovendien dat de aangeworven werknemers onvoldoende opgeleid en geschoold zijn. Deze elementen hebben een negatieve impact op het algemene vertrouwensklimaat. 

 

De bouwsector heeft vandaag ruim 20.000 vacatures beschikbaar. Het vaak onterechte imago van de bouw, opleidingen die onvoldoende afgestemd zijn op de behoeften van de ondernemingen en de tanende populariteit van technische beroepen zijn volgens de VBA de voornaamste oorzaken dat de vacatures niet ingevuld geraken.

 

 

De sector lanceerde onlangs een grote ‘De bouw kijkt verder’-imagocampagne, terwijl de VBA reeds drie jaar geleden haar ‘More Than Building’-campagne (https://nl.morethanbuilding.be/) startte om de aantrekkelijkheid van de bouwberoepen in de verf te zetten. De focus ligt hierbij op de grote veelzijdigheid en de vele jobkansen die door de grote bouwaannemers worden aangeboden. 

Vandaag gaat VBA nog een stap verder met de oprichting van ConstruLab, een specifiek opleidingscentrum voor zes bouwvakkersberoepen op maat van de behoeften van haar leden. In een eerste fase zal het centrum opleidingen verzorgen voor de zes meest gezochte profielen, waaronder bekister, metser en wegenwerker. ConstruLab verwelkomt in de komende maanden de eerste leerlingen, met een gegarandeerde job voor wie zijn of haar certificaat behaalt. Om de huidige schaarste aan arbeidskrachten te verhelpen, moet de sector binnen de vijf jaar 2.500 mensen opleiden, en dan gaat het enkel nog maar over de zes vooropgestelde profielen.

Daarnaast is de duurzame ontwikkeling een absolute prioriteit voor de bedrijfsleiders van de grote bouwondernemingen. Veiligheid, welzijn op het werk, goed bestuur, milieu en klimaat en duurzame bouw zijn enkele domeinen waarin de grote bouwaannemers hun maatschappelijke en bedrijfsverantwoordelijkheid opnemen in samenspel met al degenen die betrokken zijn bij het bouwproces. 

 

“Daarom begeleiden wij onze aangesloten ondernemingen bij het risicobeheer en het nakomen van hun rechten en plichten. We creëerden een opleidingscyclus voor de bewustmaking rond het contractuele evenwicht. De cyclus werd in 2021 opgestart met verschillende experts en wordt vervolgd in 2022”, zegt Raymund Trost.

 

 

De grote bouwaannemers vervullen een sleutelrol in de duurzame transitie van de sector. Op basis van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties, bepaalde de VBA vijf prioritaire krachtlijnen: het milieu, be a great place to work, bouwen voor de toekomst, de bevoorradingsketen en goed bestuur. Er lopen reeds enkele initiatieven, vooral op het vlak van de milieu-impact, maar ook van de veiligheid, het welzijn op het werk en de diversiteit. Zo voerde VBA in samenwerking met de drie Gewesten de CO2-prestatieladder in, dit om de inspanningen van de ondernemingen om hun CO2-uitstoot te beperken, in een stroomversnelling te brengen. 

 

Uit de studie blijkt ook dat evenwichtige contractuele relaties alsmaar moelijker tot stand komen. Nochtans vormen duidelijke afspraken tussen alle betrokkenen van het bouwproces, waarbij iedereen zijn of haar specifieke verantwoordelijkheden opneemt, de beste garantie voor het welslagen van een project. De VBA stelt een tool, de standaard takenlijst, ter beschikking, zodat zij vanaf de eerste gesprekken afspraken kunnen maken over ieders risico. 

De prijzen van de grondstoffen zijn spectaculair gestegen sinds de coronacrisis, en de oorlog in Oekraïne drijft ze nog verder op. De impact op de bouwsector is bijzonder groot, +30% van januari 2021 tot heden. Niet alleen de prijzen zorgen voor spanningen. De leveringstermijnen zijn ook langer, en en ook hier versterkt de oorlog in Oekraïne dat effect aanzienlijk. 

 

De situatie is dus moeilijk en noopt klanten en grote bouwaannemers om samen oplossingen te formuleren. Ze mag volgens de VBA de klanten geenszins ontmoedigen om hun projecten af te werken, omdat uitstel altijd een kostprijs heeft (budgettair zoals voor de energiefactuur, maar ook omdat men pas later kan genieten van een renovatie of aankoop) en omdat niemand weet wat de toekomst brengt. 

 

 

De beroepsvereniging vraagt ook dat de overheden meer dan ooit blijven investeren. Zij werkten namelijk herstelplannen uit om de economie te ondersteunen na de gezondheidscrisis. Die economie voelt nu ook reeds de impact van de oorlog in Oekraïne. Het is dus van het grootste belang dat de beleidsvoerders hun herstelplannen verwezenlijken.