“we creëren een generatie nutteloos geschoolden”

“De echte storm breekt pas los binnen vijf jaar”, zegt Van Hemele. “De jongste babyboomers gaan dan met pensioen, en dat betekent een gigantische uitstroom van ervaring, kennis en werkkracht. Dat hebben we de voorbije jaren opgevangen met buitenlandse arbeidskrachten maar die instroom droogt intussen op. De cijfers liegen niet. Terwijl dankzij de automatische indexering de lonen in België de voorbije 30 jaar gestaag gestegen zijn, zijn ze in landen als Polen, Hongarije en Slovakije geëxplodeerd. In combinatie met een veel lagere levenskost, daalt de meerwaarde om naar België te komen werken zienderogen en vallen de migratiestromen binnen Europa stil, of het moest uit oorlogsland Oekraïne zijn. Niemand verlaat zijn land voor een paar honderd euro verschil. Dat is onder meer voor onze bouwsector een koude douche. Als we nog buitenlandse werknemers willen aantrekken, moeten we verder gaan dan Europa: Turkije, Azië ... En dat vraagt aanzienlijke investeringen, begeleiding en taallessen.”

Tot daar het slechte nieuws, want met dat nieuwe aanbod aan arbeidskrachten komen meteen ook kansen: “Wie de moeite wil doen om van buiten Europa naar hier te komen, brengt een enorm werkethos mee. Het gaat meestal over mensen die weten wat armoede en slechte levensomstandigheden zijnen die een diepe motivatie hebben om vooruit te raken. Dat vertaalt zich in de wil om zich te bewijzen en bij te leren, lagere afwezigheden en lager ziekteverzuim. Dat is pure meerwaarde voor bedrijven.”

Een economie van vakmensen

Als het over onze binnenlandse arbeidsreserve gaat, is de analyse volgens Pieter minder veelbelovend. “Door de subsidiëring wordt iedereen al decennia naar het hoger onderwijs geduwd, terwijl onze economie dat helemaal niet nodig heeft. Op die manier zijn we een generatie van nutteloos geschoolden aan het creëren, en dat heeft zware gevolgen voor onze arbeidsmarkt. Door de razendsnelle opmars van artificiële intelligentie geraken administraties ontwricht. Heel wat beroepen op de boekhouding, in administraties, in HR en in sales bestaan straks niet meer terwijl we tegelijk een chronisch tekort aan elektriciens, lassers en loodgieters organiseren ... De lijst knelpuntberoepen groeit aan terwijl we aan het praten zijn. Dat is een van de grootste paradoxen van onze arbeidsmarkt.”

De disruptie zorgt volgens Pieter Van Hemele stilaan voor een kentering. “Twintig jaar geleden was het een evidentie: als je wou dat je kind goed zijn boterham zou verdienen, dan stuurde je hem of haar, soms tegen beter weten in, naar de universiteit of een hogeschool om een diploma te behalen. Want zo een diploma, ongeacht in welke discipline, was de wissel op de toekomst. Onbedoeld zorgde dat voor een aversie tegen handenarbeid. Dat was bij ons thuis niet anders. Steeds meer ouders voelen echter dat dit niet langer steekhoudt. Die verschuiving kan een redding zijn voor de technische sector. Wie iets maakt, ziet het resultaat van zijn werk. Dat geeft trots. Dat is wat we in onze samenleving kwijt zijn geraakt. We moeten dat terugvinden, in het onderwijs, in de media, en in hoe we over werk praten. Als je vandaag de toekomst van je kind wil verzekeren, dan kies je beter voor een technisch of een bouwberoep. De mogelijkheden zijn enorm en bovendien verdient een goede technieker vandaag meer dan een bediende. Die trend zal alleen maar toenemen. Bij IMPACT zien we dat de lonen van technische profielen jaar na jaar sterker stijgen dan de index. En niet een beetje, significant! De vraag blijft toenemen en het aanbod daalt. Het is het meest eenvoudige economische principe dat de lonen dan stijgen.”

“Het is in die context absurd dat handenarbeid zou blijven kampen met een imagoprobleem”, zegt Van Hemele. “Bouw en techniek zijn een van de laatste bastions van werkzekerheid. Artificiële intelligentie kan verbazingwekkende dingen, maar een muur metselen of inox lassen op locatie is daar momenteel nog niet bij. Automatisering, robots en digitale tools zullen het werk veranderen en verlichten, maar de handen die uitvoeren zullen nodig blijven. Jobs die ervoor zorgen dat huizen, scholen en infrastructuur verrijzen, vormen de basis van onze samenleving. Mensen die tastbaar, hands-on werk doen hebben we altijd nodig. En dat hoeven niet allemaal gediplomeerde primussen te zijn. Gemotiveerd zijn en willen leren, daar gaat het in de eerste plaats over.”

Werving en selectie

Die overtuiging ligt ook aan de basis van de drive waarmee Pieter interim werkkrachten zoekt voor zijn klanten.

“Wij zijn geen klassiek interimkantoor. IMPACT maakt deel uit van een familiebedrijf dat focust op toegevoegde waarde en duurzame plaatsingen. We worden steeds meer de partner in werving en selectie, van bedrijven die mensen zoeken die met hun handen willen werken. Hetzelfde is eerder al gebeurd met de andere onderdelen van onze groep. (IMPACT is een zusterbedrijf van Talentus, NOVA Engineering en Talent Link, die zich respectievelijk richten op de werving en selectie van bediendenprofielen, de outsourcing van ingenieurs en technische profielen en de selectie van getalenteerde, hooggeschoolde professionals – red.). Omdat wij geen multinational zijn die alleen maar geïnteresseerd is in omzet draaien, zijn we ook niet gebaat bij klanten die interims maandenlang in onzekerheid houden met tijdelijke contracten. Sommige bedrijven hanteren nog een kortetermijnvisie op tewerkstelling en zetten projectwerk of tijdelijke contracten in als structureel model. Die tijd is voorbij. Vandaag verwachten kandidaten stabiliteit en perspectief. Bedrijven die die evolutie negeren, merken dat aan hun instroom en betrokkenheid: minder motivatie, hoger verloop en meer ziekteverzuim. Werknemers worden mondiger en beter geïnformeerd. Ze kiezen bewuster, stellen meer vragen en zoeken werkgevers die écht in hen investeren.”

“Kwaliteit begint bij het bieden van stabiliteit en perspectief aan mensen. Wij doen dat door er alles aan te doen om een goede match te maken. Klanten die openstaan voor vaste aanwervingen, zien een kwalitatievere instroom, minder verloop en hogere tevredenheid. Als je klanten een goede kandidaat stuurt, dan blijft het niet bij een korte opdracht, het is de basis van een langdurige relatie. Als de kandidaat gelukkig is, blijft hij. En als de klant tevreden is, komt hij terug voor nieuwe opdrachten. Het kost meer inspanning, maar het rendeert.”

Zelfontwikkeling als sleutel

En wanneer voelt iemand zich goed? “Er is ongelooflijk veel potentieel op de Belgische arbeidsmarkt”, zegt Van Hemele. “Maar het wordt niet benut. We hebben duizenden langdurig werklozen die perfect gyprocwanden kunnen zetten of chapewerken kunnen uitvoeren. Alleen: ze krijgen de kans niet omdat het huidige opleidingsbeleid inefficiënt is. We verspillen miljoenen aan cursussen die nergens toe leiden, terwijl bedrijven smeken om wat financiële steun om mensen zelf te mogen opleiden. Waar wachten we op om die werkgevers dan minstens een vrijstelling op hun RSZ te geven of een fiscale stimulans. Dat zou pas zinvolle subsidie zijn.”

Maar opleiding is niet alleen een kwestie van beleid, het is niet in het minst ook een kwestie van kansen zien en ze grijpen. “We merken soms dat mensen onderschatten hoeveel eigen initiatief nodig is om kansen te grijpen. Een duurzame match ontstaat pas als beide partijen bereid zijn te investeren: in elkaar, in tijd, in opleiding. Ik geloof sterk in zelfontwikkeling. Toen ik mijn huis bouwde, heb ik zelf de ventilatie, elektriciteit en loodgieterij gedaan met behulp van mijn coach YouTube. Mijn vrouw werd gek, maar ik heb er enorm veel uit geleerd. Dat gevoel van trots als je iets met je eigen handen maakt, dat is onbetaalbaar. De motivatie om dat te doen komt voor een groot deel uit jezelf.”

“Met IMPACT werken we samen met partners die praktische opleidingen aanbieden, ook voor buitenlandse kandidaten. Vooraleer we hen een opdracht aanbieden, moeten ze eerst een taaltest afleggen. We zorgen er zelfs voor dat ze vóór ze in ons land aankomen taalonderricht kunnen volgen. Daarmee tonen ze niet alleen hun motivatie, maar vergroten ze ook hun kans op een succesvolle integratie. Die werknemers blijken later het meest loyaal, omdat ze beseffen dat hun werkgever in hen geïnvesteerd heeft. Ik ben daarom pleitbezorger van systemen waarin mensen hun pad uitstippelen en aan hun eigen ontwikkeling blijven werken en hun inspanningen ook kunnen laten certificeren. Zo kunnen ze op eigen tempo, naast hun huidige job, nieuwe vaardigheden opdoen. Dat zou een enorme boost geven aan de arbeidsmarktparticipatie.”

Diversiteit zonder slogans

Over de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de bouw is Van Hemele nuchter. “Iedereen verdient gelijke kansen, maar we moeten realistisch blijven. Vaak wordt het debat te symbolisch gevoerd. Dat er onvoldoende vrouwen in de bouw werken komt misschien vooral omdat de interesse bij vrouwen voor technische jobs lager is. Dat is geen ongelijkheid, dat is een kwestie van persoonlijke voorkeuren. Ik vind de leeftijdsdiscriminatie een veel groter probleem in de sector. De groep 50-plussers wordt massaal genegeerd, terwijl uitgerekend daar een schat aan waardevolle ervaring zit. Stop met hen af te schrijven. Laat hen jongeren coachen, werven begeleiden, kennis doorgeven.”