Technieken op maat voor gerenoveerde pastorij

Destijds was het pand de verblijfplaats van de rector van het gelijknamige klooster. Later werd het gebouw door de zusters als gastenverblijf gebruikt. Nadien stond het geruime tijd leeg en was het door de jaren heen volledig onderkomen. Na jaren leegstand besloot de zustergemeenschap in 2014 de verouderde woning te koop te stellen. Het ruime pand met aanpalende tuin werd gekocht door Lien Gebruers, die er een handelszaak (koffiehuis) – met woongelegenheid erboven – wou starten. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt moest de eigenheid van de hoekwoning langs de Nonnestraat zo goed mogelijk worden bewaard. 

De voormalige pastorij doet nu dienst als koffiehuis met bijkomende woongelegenheid.

Warmteverliesonderzoek

Omwille van de slechte staat werd het pand zo goed als volledig gestript. Het dakgebinte was aan vervanging toe en ook de binnenmuren, de houten plafonds, de ramen en de deuren en de vloeren werden uitgebroken. Oude technieken en elementen zoals de mazouttank en de oude gasketel werden gedemonteerd en verwijderd.

“Voorafgaand aan de renovatie vroeg de bouwheer om een warmteverliesonderzoek uit te voeren. Hieruit bleek dat de aan slagregen onderhevige noorderzijgevel – een op twee ramen na blinde buitenmuur – niet geïsoleerd was. Dit bleek het pijnpunt bij uitstek”, vertelt Raf Janssens, zaakvoerder van 4technics (zie kader) uit Noorderwijk-Herentals.

De buitenunit van de Viessmann lucht water warmtepomp bevindt zich net voor het hellend dak waaronder de nieuwe technische ruimte is ondergebracht.

Met recuperatiestenen van de gesloopte binnenmuren bouwde de ruwbouwaannemer tegen deze slechte gevel een nieuwe zijgevelmuur, met 8 cm pur-isolatie ertussen. Omwille van beschadigingen en roetvlekken op de tegen de buurwoning aangebouwde gevelmuur werd ook hiertegen een nieuwe, decoratieve binnenmuur in – op de werf gerecupereerde - ruwe gevelsteen opgetrokken. De buitengevels van de hoekwoning werden eerst uitgeslepen en gezandstraald, daarna opnieuw ingevoegd, en vervolgens geïmpregneerd.

Grote ruimtes, meer daglicht

Op het gelijkvloers werden de bestaande ruimtes herschikt met het oog op meer daglichtinval. De ruimtes met hoge ramen – die deels waren afgedekt met verlaagde houten plafonds – werden in hun oorspronkelijke staat hersteld. De voorheen doorlopende gang werd halverwege dichtgemaakt. Aan de rechterzijgevel werd een nieuwe ingang met traphal naar het bovenliggende privé-gedeelte gecreëerd.

Aan de rechterkant maakte een ontvangstruimte plaats voor een vestiaire en toiletten voor de bezoekers van het koffiehuis. Aan de linkerzijde werden twee met een schuifdeur afgescheiden ruimtes samengevoegd tot een ruime verbruikszaal met aan de tuinzijde een aansluitende veranda. Een draagmuur werd vervangen door een poutrel waaronder de bar – met erachter de professionele keuken – werd ondergebracht. Dit (onderkelderde) gedeelte van de woning was de keuken en blijft zijn keukenfunctie behouden. Erboven lag oorspronkelijk een plat dak. Naar aanleiding van de renovatie werd hier een hellend dak van gemaakt. Dit bood een perfecte locatie om hieronder een voldoende ruim technisch lokaal in te richten (zie verder).

Op de woonverdieping is er enkel in de berging iets te merken van de klimaatplafonds (leidingen…).
 

Hybride installatie

Aan de basis van de keuze voor nieuwe technieken lag de warmteverliesberekening die voor de aanvang van de renovatie van de nog niet geïsoleerde noordgevel werd gemaakt. Hierbij werd een simulatie met een geïsoleerde gevel gemaakt. Voor de isolatie van de noordgevel was het verlies, na isolatie van de gevel, nog 24kW, inclusief ventilatieverliezen.

“We kwamen tot de vaststelling dat een lucht water warmtepomp (tot buitentemperaturen van 0-2° C) 85 tot 90% van de warmtevraag zou afdekken. Voor de zeldzame keren waarbij zich in ons land toch koudere temperaturen aandienen, werd besloten voor een hybride installatie te gaan, en – naast de warmtepomp – ook een nieuwe, condenserende gasketel te plaatsen. Van zodra het vermogen van de warmtepomp niet volstaat, stuurt de regeling een signaal naar de gasketel. De condenserende gasketel laat toe continu een groot tapdebiet aan sanitair warm water (sww) te leveren. Vermits er hier een professionele keuken is geïnstalleerd, is er meer nood aan sww dan aan verwarming”, aldus Raf Janssens.

Vloerverwarming en klimaatplafonds

Wat verwarming betreft, werd op het gelijkvloers voor vloerverwarming gekozen vermits er voldoende opbouwhoogte beschikbaar was. Op de verdiepingen was deze opbouwhoogte heel beperkt. Mede door de keuze van de bouwheer voor parketvloer werd daarom geopteerd voor klimaatplafonds. Een keuze die logisch aansluit bij deze voor lagetemperatuurverwarming met een warmtepomp.

Op de eerste verdieping werden deze klimaatplafonds tegen de nieuw gegoten betonplaat geïnstalleerd, op de tweede verdieping werden ze tegen de nieuwe houten dakconstructie bevestigd. Een bijkomend pluspunt: door gebruik te maken van klimaatplafonds kunnen ook deze woonvertrekken in de zomer gekoeld worden. Wat ventilatie betreft, werd gekozen voor een systeem D – Titon HRV3 Q Plus.

Installatietechnisch evenwicht

De opstelling in de technische ruimte omvat in grote lijnen onder meer de sww-boiler, de Vitocrossall 300 vloergascondensatieketel, het buffervat, de (binnenunit van de) Vitocal 200 S lucht water warmtepomp (16 kW bij 7° C), en de collector met twee mengkringen, allen van Viessmann-makelij. Er wordt gewerkt met twee regelkringen (privé en professioneel). Vermits de warmtepomp  slechts één mengkraan kan sturen, werd de installatie bijkomend uitgerust met een HK.B-regeling van Viessmann. Zo kon ook de tweede mengkring gestuurd worden. De warmtepomp stuurt de warmte, nodig voor de hoogste vragende kring, naar het op temperatuur gehouden buffervat voor de klimaatplafonds en de vloerverwarming.

“Er werd gekozen voor een splitmodel omdat we op die manier met de koeltechnische leidingen naar binnen en naar buiten konden”, aldus Janssens. “Twee warmtepompen in cascade plaatsen zou een overbodige investering geweest zijn. Een bijkomende condenserende gasvloerketel was ideaal, gelet op de grote vraag naar zeer warm sanitair water. Met het oog op een optimaal condensatiebereik bij het inkomen van de gasketel werd gekozen voor een Vitocrossall 300 vloerketel – met grote waterinhoud. Installatietechnisch leidt een vloerketel tot meer evenwicht in het totale concept. Alle componenten staan onderling met mekaar in verbinding, het feit dat ze van dezelfde fabrikant afkomstig – en bijgevolg compatibel - zijn, is een pluspunt.”

Ook de elektriciteitsfactuur moest beheersbaar blijven. Wegens de zuidelijke oriëntatie van het dak werd ook in zonnepanelen – met een totaal vermogen van 5,4 kWh –  geïnvesteerd.  

Optimale ligging technische ruimte

De indeling van de technische ruimte werd vooraf grondig en minutieus uitgetekend met alle geplande systemen en kanalen. Het binnenbrengen van de (nog niet gemonteerde) elementen van de verschillende technieken/systemen gebeurde via de nieuwe binnentrap voor het privé-gedeelte. “De ligging van de technische ruimte in het gebouw is optimaal, want zowel in de professionele keuken eronder, in de privé-keuken ernaast, als in de badkamer erboven – op de tweede verdieping – is er nood aan voldoende sww. Er kon dus telkens met korte leidingafstanden worden gewerkt”, aldus Janssens.

Specialisatie

De voorbije 12 jaar heeft 4technics zich vooral gespecialiseerd in warmtepomptechnologie. “In 9 van de 10 nieuwbouwprojecten die we momenteel uitvoeren, worden warmtepompen geïnstalleerd. Klassieke appartementsgebouwen doen we niet vaak. Wel gebeurt het dat we in dergelijke projecten enkel de technische installaties (warmtepompen enz.) – het stooklokaal, zeg maar– volledig inrichten. Voorts is het opmerkelijk dat klimaatplafonds steeds meer in de smaak vallen. In heel wat nieuwbouwprojecten zijn bouwheer en architect al te vinden voor het installeren van klimaatplafonds in de slaapruimtes wegens de flexibelere verwarmingsbehoefte en de steeds groter wordende vraag naar koeling. Dit systeem biedt heel wat voordelen ten opzichte van een vloerverwarmingssysteem. Dit laatste systeem is minder geschikt om te koelen en heeft een veel tragere reactietijd in de verwarmingsperiode”, besluit Janssens. – PDC