Ventilatielawaai actief beheersen

In moderne gebouwen en woningen moet de kwaliteit van de binnenlucht op peil gehouden worden door performante ventilatiesystemen. Deze kunnen echter geluidshinder veroorzaken. Gelukkig bestaan er heel wat technieken om aan de eisen op het vlak van akoestisch comfort te voldoen. Buildwise heeft één ervan bestudeerd, met name een innovatief en veelbelovend systeem dat de klassieke oplossingen aanvult: de actieve geluidsdemper.

In het Buildwise-artikel 2013/03.16en de Technische Voorlichting 258 worden de vijf mogelijke bronnen van geluidshinder in een ventilatiesysteem met mechanische luchttoevoer en -afvoer besproken. Deze documenten stellen ook verschillende methodes en regels van goede praktijk voor om deze hinder te verminderen.

Het lawaai dat afkomstig is van de ventilator en zich doorheen het leidingnet verspreidt, kan verminderd worden door een primaire geluidsdemper en eventueel door secundaire geluidsdempers (zie TV 258). Deze zijn doorgaans van het ‘passieve’ type, wat betekent dat het geluid gedempt wordt door absorberende materialen. In het Buildwise-artikel 2018/03.10 wordt uitgelegd hoe bepaalde kleine aanpassingen, zoals het gebruik van passieve geluidsdempers, een aanzienlijke invloed kunnen hebben op de akoestische prestaties.

ACTIEVE GELUIDSDEMPERS

Voor een aanbevolen minimumlengte van 90 cm zijn passieve geluidsdempers zeer doeltreffend om hoge en middelhoge frequenties te verminderen, maar minder om lage frequenties te dempen. Het ventilatorlawaai kan echter veel van deze lage frequenties bevatten. Daarom kan het nuttig zijn om ‘actieve’ geluidsdempers als aanvulling te gebruiken. Dergelijke toestellen dempen de lage en zelfs de middelhoge frequenties van het ventilatorlawaai en nemen slechts weinig ruimte in beslag. Ze zijn ook zeer doeltreffend in het verminderen van het geluid van de schroefbladen van het ventilatiesysteem. Ze hebben daarentegen geen invloed op het lawaai van de luchtstroom (turbulenties) in de kanalen.

Bij actieve geluidsdempers wordt het geluid niet geabsorbeerd door een materiaal, maar wordt er een antigeluidsgolf gegenereerd. Het betreft hier een geluidsgolf die zich mengt en interfereert met de geluidsgolf van de ventilator en die deze laatste verzwakt (maar niet maskeert!). Deze golf wordt meestal geproduceerd door een systeem dat bestaat uit een processor, een luidspreker die in of langs het ventilatiekanaal geïnstalleerd is en één of meerdere microfoons (zie afbeelding). Voor deze oplossing is er dus een elektrische toevoer nodig.

Tijdens het onderzoeksproject ‘Towards Smart Ventilation in Midsized Buildings’ heeft Buildwise aangetoond dat dit type geluidsdemper tot een goede demping (van zo’n 15-20 dB) van de lage en middelhoge frequenties kan leiden.

Tot slot willen we nog de volgende aandachtspunten voor dit type geluidsdemper aankaarten:

de vermoedelijke nood aan onderhoud gedurende de levensduur van het gebouw (vermoeiing van de luidspreker en elektronica)
de noodzaak van een goede toegankelijkheid om dit onderhoud te kunnen uitvoeren
de behoefte aan expertise voor het afstellen van deze systemen. Buildwise heeft hiertoe een prototype ontwikkeld en getest dat in staat is om deze belangrijke punten te identificeren en de moeilijkheden die gepaard gaan met de uitvoering van dergelijke systemen te overwinnen.

Bron: het artikel ‘Actieve beheersing van het lawaai in ventilatiesystemen’ van de hand van dr. ir. Stéphane Lesoinne, projectleider bij het laboratorium ‘Akoestiek’, in het Buildwise Magazine van juli-augustus 2023. Enkel het originele artikel, te vinden op www.buildwise.be, geldt als referentie.