Eerste infrastructuurwerf met ethische code

Hervé Demeyere, zaakvoerder van bouwbedrijf Persyn en voorzitter van Bouwunie Infrastructuurwerken, startte de eerste ethische bouwwerf, in opdracht van AWV, Aquafin en de stad Roeselare en onder toezicht en volgens het ontwerp van studiebureau Demey,.

 

Het verhaal van de ethische code start in het najaar van 2018 bij Filip Demey. “Als voorzitter van OVIO, de vereniging van de Vlaamse infrastructuurontwerpers, had ik toen genoeg van het geklaag van onze leden over medewerkers van opdrachtgevers, rioolbeheerders, overheidsdiensten, aannemers en nutsmaatschappijen die extreem ageerden of reageerden in bepaalde situaties. Tijdens de crisis in de wegenbouw, tussen 2013 en 2017, waren er vele discussies over prijs en kwaliteit in alle facetten van de samenwerkingsverbanden. Mijn eerste idee was een persbericht te maken over grensoverschrijdend gedrag in de infra om het aanzwellende probleem van eigenbelang en hokjesdenken aan te kaarten. De leden van OVIO hebben me toen tegengehouden en lieten me werken aan een positief verhaal. Dat was het zaadje waaruit de ethische code gegroeid is”, duidt Demey.

 

De ethische code gaat over de relaties tussen alle partijen die betrokken zijn bij infrastructuurwerken, tot en met de omwonenden van bouwwerven toe. Het gaat over respect voor elkaar. Filip Demey heeft enkele voorbeelden. “Een ingenieur of projectverantwoordelijke denkt al eens dat iedereen die betrokken is in het project net zo veel technische kennis heeft als hijzelf en dat bij een vergadering iedereen zal kunnen volgen, maar dat lukt niet altijd. Vergaderen is soms een moeilijk moment. Op tijd komen, positief en vriendelijk blijven en openstaan voor elkaars mening, dat zijn vaardigheden waar je geen talent voor moet hebben.”

 

“In de infrastructuursector moeten we almaar complexere procedures volgen en dat werkt soms contraproductief. Dat leidt tot frustratie en verlies van arbeidsvreugde. Deze ethische code moet het subjectief interpreteren van een richtlijn of norm door een eigenzinnige persoon helpen vermijden. Hoewel de druk om te presteren steeds groter wordt, moeten compromissen mogelijk blijven. Zo vermijden we burn out’s, stress en ziekteverzuim.”

 

“Jonge krachten van aannemers of ontwerpers worden al eens – terecht of onterecht – hard aangepakt als ze een fout maken. Vaak is dat de reden dat ze onze sector snel verlaten. Fouten moeten we vermijden, maar een probleem moet je samen aanpakken.”

Voorts gaat het ook over seksisme en racisme op de werkvloer, het eindeloos over en weer mailen van lijsten met opmerkingen, inschrijvingsprijzen die niet in verhouding staan tot de te verwachten prestaties, vriendelijkheid bij een werfbezoek, het proberen doordrukken van onrealistische doelstellingen, het buitensporig testen van een uitgevoerd werk om toch maar een slecht resultaat te bekomen of het negeren of intimideren van wie verantwoordelijk is voor de veiligheid.

 

“Voor het schrijven van onze ethische code werden we bijgestaan door professor Ignaas Devisch, die toen een ethische code aan het schrijven was in de nasleep van de operatie Propere Handen in het Belgische voetbal. Na enkele losse gesprekken met Hervé Demeyere van aannemer Persyn en Dirk De Waele van Aquafin hadden we de kern van onze werkgroep. Daarna hebben we beslist om het draagvlak te vergroten door ook ORI, VlaWeBo en de VVSG erbij te betrekken.” Nu is er de brochure ‘Bouwen aan ethiek – Ethische code infra’ en zal naar de code verwezen worden in steeds meer bestekken in het Vlaamse infrastructuurlandschap. Later wordt de brochure nog aangevuld, o.m. met meer praktijkvoorbeelden.

 

“In het begin stond ik wat sceptisch tegenover het initiatief. Ik vroeg mij af wat ze nog allemaal zouden uitvinden van regeltjes, maar ik moest al snel erkennen dat we vaak dezelfde problemen tegenkomen”, zegt Hervé Demeyere van Persyn. “Als wegenwerker krijg je al eens verwensingen naar je hoofd van omwonenden. Je kan dan de tegenaanval inzetten of daar op een correcte, beleefde manier mee omgaan. Ook voor die communicatie biedt de ethische code een richtlijn. Het zijn soms kleine zaken. De ene partij bereidt een werfvergadering minutieus voor, terwijl de andere tijdens de vergadering zijn mails checkt op zijn gsm. Of een jonge ingenieur die door gebrek aan ervaring een fout maakt. Dan is begrip beter dan harde woorden. We gaan de wereld niet veranderen met deze ethische code, maar er is al een eerste stap gezet”, besluit Demeyere.

 

“De ethische code mag dan in het bestek staan, ze is niet juridisch afdwingbaar. Het blijft een engagement. Wel komt er een meldpunt via e-mail voor het melden van problemen. Als er bv. veel meldingen komen over telkens dezelfde partij is het niet uitgesloten dat er een soort van terechtwijzing volgt door een ‘ethische commissie’. Maar het is belangrijker om preventief te werken. We willen niet enkel zaken en situaties verbieden, maar ook positieve voorbeelden aanreiken”, vult Filip Demey aan. De code zelf is online te consulteren. De bedoeling was om de code bekend te maken tijdens gemeenschappelijke opleidingsmomenten voor het personeel, maar vanwege de viruscrisis worden affiches in de werfketen ingezet als alternatief.

 

“Sinds kort staat de ethische code vermeld in onze bestekken, maar binnen enkele jaren moet het toepassen van de code een evidentie zijn”, zegt Mieke Lesage van Aquafin. “Op de meeste bouwwerven zijn er geen grote problemen, maar we mogen onze ogen niet sluiten voor waar het mis loopt.”

Ook Griet Coppé, schepen van Projecten Openbaar Domein en Mobiliteit in Roeselare, is overtuigd van het nut van de ethische code voor infrastructuurwerken. “Wij zijn verheugd dat de eerste bouwwerf waar de ethische code wordt toegepast in Roeselare ligt. Deze code lijkt een beetje op de deontologische code voor politici, maar gaat zelfs nog verder dan dat. In deze coronatijden worden we constant opgeroepen om ‘goed voor elkaar te zorgen’, dat moeten we ook doen zonder de dreiging van het virus. Dan zijn harde woorden in discussies over het halen van deadlines of aanbestedingsprijzen niet nodig”, stelt Coppé.