Fonteinen en waterspiegels brengen rust en vakantiegevoel in de stad

'Ons bedrijf bestaat sinds 1975, maar is eigenlijk begonnen met het produceren van melkkannen en heeft zich daarna toegelegd op het maken van kleine en vervolgens grotere koperen kunstwerken. In 1998 vond de switch plaats naar fonteinbouw en kreeg de onderneming haar huidige naam. In 2000 werd ze overgelaten en in 2012 heb ik zelf deze firma overgenomen, waarin ik toen al een vijftal jaar als werknemer actief was', vertelt Ir. Sam Storme, zaakvoerder van Aquafontal.

Vroeger focuste Aquafontal op de technieken van fonteinen bij openbare werken, maar geleidelijk neemt het er de bouwkundige werken bij zodat het als één van de weinige bedrijven in zijn sector een totaaloplossing kan aanreiken aan zijn klanten, doorgaans hoofdaannemers. 'We doen alles binnen de lijnen van een waterpartij. Sommige bedrijven leveren waterpartijen en fonteinen of specialiseren zich in de technieken, maar weinige doen het ganse plaatje', meldt Sam Storme.

Aquafontal zag zijn omzet de jongste jaren dan ook gestaag groeien en zijn personeelsbeleid in vier jaar verdubbelen. Grote aannemers verbranden zich immers doorgaans niet aan fonteinbouw, waar heel wat komt bij kijken. Vandaag heeft Aquafontal acht voltijdse mensen in dienst; voor technieken waarvoor het te weinig werk heeft, doet het indien nodig nog een beroep op onderaannemers. 'We beschikken over een pool van een 15-tal specialisten, één of twee specialisten voor elke belangrijke techniek. We hebben ook een ploeg in dienst die onafgebroken een veertigtal fonteinen onderhoudt en gemiddeld om de drie weken overal passeert, al hoeft dit onderhoud niet altijd lang te duren', weet de zaakvoerder.

Hij legt uit dat een fontein functioneert dankzij een aantal technieken die op zichzelf draaien. In 95% van de gevallen maken ze deel uit van een groter project, waardoor aannemers maar zeer uitzonderlijk hiervoor rechtstreeks inschrijven. Soms vormen ze een afzonderlijke aanbesteding in hetzelfde project.

'Voor ons is het vooral van belang dat een fontein onderhoudsvriendelijk is, een aspect waarvan een hoofdaannemer nog het minst wakker ligt; hij wil immers bouwen en daarmee is voor hem de kous af. Heel wat elementen van een fontein moeten echter regelmatig nagekeken en onderhouden worden: de filters, de pompen, bewegende en dus slijtagegevoelige onderdelen, leidingen, afvoergoten, waterbehandelingstoestellen die geijkt moeten worden, te doseren producten die moeten bijgevuld worden, ... We combineren een heleboel technieken uit verschillende sectoren die eenvoudig, overzichtelijk en onderhoudsvriendelijk moeten zijn en maken op die manier een installatie; voor fonteinen en waterpartijen zelf worden immers weinig nieuwe technieken ontwikkeld. Technische diensten van gemeenten zijn hierin niet onderlegd; gemeentewerkers zijn wel sterk in het reinigen van fonteinen, maar niet in bv. het verhelpen van storingen. We beschikken over elektriciens, ingenieurs, loodgieters, pijpfitters en grondwerkers, zeker nu we ons ook toeleggen op het bouwkundige aspect', signaleert Sam Storme.

Weinig normen

Hij wijst erop dat voor fonteinen weinig normen bestaan, wat toch wel een leemte is in de wetgeving. Ook daarvoor moet Aquafontal te rade gaan bij regelgevingen voor andere technieken. Zo staat in de legionellawetgeving wel in beperkte mate iets over fonteinen, maar dat is dan ook zowat het enige. Steeds meer steden en gemeenten beschouwen fonteinen ook als openbare zwembaden, waarop die normeringen kunnen worden toegepast.

'Antwerpen is hierin een koploper. Het maakt een onderscheid tussen gewone fonteinen en speelfonteinen zoals in Park Spoor Noord, een project dat wij ook hebben uitgevoerd en waar men technieken toepast om het water te behandelen', verklaart Sam Storme.

De fonteinbouw heeft een ganse evolutie meegemaakt, ondervindt hij. Zo werden vroeger vooral grote waterbakken met kunstwerken erin gebouwd. Vervolgens (en eigenlijk tot op vandaag) waren grondfonteinen in zwang, die dikwijls worden beschouwd als wegneembaar straatmeubilair zoals paaltjes. De huidige trend zijn waterspiegels, ondiepe waterpartijen van een paar cm waarin je kan pootjebaden en waarin zich een gebouw of bomenrij weerspiegelt. Ze bezitten een donkere ondergrond waardoor ze een mooie spiegel vormen, zijn zeer veilig omdat niemand er kan in verdrinken en laten toch het rustgevende, naar vakantie klinkende geluid van klaterend water horen. Fonteinen kunnen bovendien op een slimme manier voor andere toepassingen gebruikt worden; zo werden ze tijdens het voorbije Europese voetbalkampioenschap op vele plaatsen stilgelegd om er grote beeldschermen op te plaatsen.

'De huidige gemeentebesturen brengen het water in de stad. Zo legt Mechelen zijn vlieten, voorheen stinkende riolen die werden ingebuisd, opnieuw open en schept het zo meer leven in de stad. Water liegt niet, dat zie je. Vele steden ontstonden en ontwikkelden zich overigens eertijds aan waterlopen. In Brussel maakt men van de Zenne een lange strook met een soms wat grillige loop. Water dempt en overstemt ook het storende geluid van wagens en creëert leuke plekjes op onverwachte plaatsen', looft de zaakvoerder van Aquafontal.

Als materiaal voor zijn fonteinen gebruikt het bedrijf leidingwerk in kunststof en werkt het ook meer met kunststofplaten die aan mekaar kunnen worden gelast en waarmee je heel mooie dingen kan maken. Die technologie is enorm toegenomen in de sector. Het goed zichtbare gedeelte is uitgevoerd in fraai inox of roestvast staal (rvs).

Ternat

Eén van Aquafontals jongste visitekaartjes is de Waterspiegel aan het gemeentehuis op de Gemeenteplaats in Ternat, die op 13 mei werd ingehuldigd. De werkzaamheden liepen samen met de omgevingsaanleg van het plein en startten in juli 2015, maar moesten een tijd worden stilgelegd omwille van het weer. Bovendien bevond het project zich in een zone met beperkte toegang en vonden ter plaatse soms activiteiten plaats. 'We hebben de fontein gebouwd in een 15-tal werkdagen, gespreid over een langere periode. De gemeente heeft hierbij altijd uitstekend met ons meegedacht en nam liever doordachte i.p.v. overhaaste beslissingen', signaleert de zaakvoerder.

Deze ruitvormige fontein met een oppervlakte van 154 m² en een gemiddelde waterdiepte van 4 cm kostte 150.000 ' exclusief btw. Hij bestaat uit een watervlak in beton, waarbij de randen werden gerealiseerd in architectonisch beton en het binnenvlak in ter plaatse gestort en gepolierd beton. Het vlak loopt over de rand in een op maat gemaakte kunststof afvoergoot. Het gemiddelde debiet is 230.000 liter per uur.

Aquafontal voerde deze ganse fontein van begin tot eind uit in opdracht en als onderaannemer van Heijmans Infra, dat de omgevingsaanleg voor zijn rekening nam. Voor de architectonische betonelementen deed het een beroep op Urbastyle uit Doornik. De waterpartij wordt 's nachts leeggegoten, maar het water wordt wel opgevangen in een ondergrondse tank van 20.000 liter in het plein zodat de vuilvorming kan worden beperkt.

Voor de Waterspiegel in Ternat werden 2,5 ton zware betonblokken gebruikt die perfect waterpas staan. Het indrukwekkende kunstwerk 'Triade' van de bekende lokale artiest Alexander Ketele vormt een bruisende fontein voor de waterpartij op dit voorplein van het plaatselijke gemeentehuis en de bibliotheek.

'In Ternat hebben we architectonisch beton en gietbeton gebruikt, maar voor de afwerking van vooral antieke fonteinen hanteren we ook vaak arduin. Vandaag wil men zijn ontwerpen zo modern en strak mogelijk. We trachten tevens zoveel mogelijk prefab te werken zodat op de bouwplaats zelf zo weinig mogelijk tijd wordt verloren. Vaak bouwen we ook led-verlichting in in fonteinen. Ook muzikale fonteinen, die dansen op muziek, zijn in trek. Je kan dan ook uitgebreide fonteinshows en -acts uitwerken waarbij het water op en neer gaat, van kleur verandert, van links naar rechts spuit, ' Ik beschouw het trouwens als een persoonlijke uitdaging om voor alle wensen een oplossing te bedenken en op alle vragen een antwoord te verzinnen', glundert Sam Storme.

Hij beklemtoont dat elk project uniek is en geen enkele fontein hetzelfde. De technieken om fonteinen te doen dansen, komen echter ook weer uit andere sectoren: de klepsturing is oorspronkelijk ontwikkeld voor sanitaire toepassingen die lichtjes zijn aangepast. De filteringsystemen komen dan weer vaak uit de zwembadwereld, terwijl de stoftoepassingen afkomstig zijn uit de bouw of de chemische nijverheid. Je moet als fonteinbouwer dus op de hoogte zijn van de jongste evoluties en voldoende creativiteit in huis hebben om hiervoor adequate toepassingen te bedenken.

Ook op het Zeeheldenplein in Oostende bouwde Aquafontal een fraaie fontein, die sinds de jongste gemeenteraadsverkiezingen van 2012 actief is. In het Antwerpse Park Spoor Noord realiseerde Aquafontal speelfonteinen met zwembadwaterbehandeling. En in Brussel, waar in de schaduw van de Financiëntoren de historisch waardevolle tuin van landschapsarchitect René Péchère op de site van het voormalige Rijksadministratief Centrum werd heropgebouwd, moderniseerde het de fonteinen zonder afbreuk te doen aan hun imposante uitzicht. 'Deze beschermde tuin op de Pachecoparking, één van de rustigste plekjes van Brussel waar je zelfs het verkeer niet hoort, werd volledig gedemonteerd en in zijn originele staat met alle fonteinen aan de hand van nieuwe technieken heropgebouwd. Toen bleek dat het aangezochte studiebureau bleef steken in het oude verhaal hebben wij een goedkoper, efficiënter en duurzamer concept voorgesteld', licht Sam Storme toe.

{C}

Elk project is uniek en geen enkele fontein is hetzelfde.

{C}

De bouw van een waterpartij door Aquafontal op de ZuidBoulevard aan de Zuiderlaan in Waregem maakt deel uit van een groot pps-project met het aannemingsbedrijf Artes Depret uit Zeebrugge, waarbij een volledige site wordt omgebouwd tot appartementen en winkelruimtes met een parking. In de centrale as komen zestig fonteinkoppen (stralen) met dansende fonteinen en speelfonteinen, een ontwerp van Bas Smets. De eerste spadesteek voor Aquafontal was gepland na deze bouwvakantie. En vorig jaar bouwde Aquafontal op de Marktplaats in Moorslede een fontein die beschikt over led-verlichting in de grond.

Vooral openbare besturen

'85 tot 90% van onze opdrachtgevers zijn openbare besturen. Inzake omzet scoren ze zelfs procentueel nog hoger, want bedrijvenfonteinen hebben doorgaans niet dezelfde omvang als openbare fonteinen. We merken wel een enorme verscheidenheid in de omvang en duur van onze opdrachten, die kan variëren van één groot project tot een heleboel kleine werkjes en van drie dagen tot twee maanden. We denken al bij de voorbereiding van onze projecten aan de gevolgen inzake onderhoud, bedrijfszekerheid en duurzaamheid en zijn op de hoogte van de recentste technieken, waardoor we de nieuwste elementen kunnen inbouwen in onze installaties. We worden zelden door gemeentebesturen benaderd, maar wel vaker door ontwerpbureaus die door gemeenten werden aangesteld en die diens behoeften in een ontwerpplan verwerken. We geven ze wat referentiebeelden, denken na over de technische uitwerking, de pro's en contra's en de kostprijs, ', en bezoeken andere waterpartijen. Op basis daarvan wordt het ontwerp aangepast en in een bestek gegoten, waarna de strijd voor de openbare aanbesteding kan beginnen', weet Sam Storme.

Aquafontal heeft zich intussen opgeworpen tot een grote en bekende speler in fonteinbouw in heel België en voor een stuk in Noord-Frankrijk, die de afgelopen 15 tot twintig jaar heeft samengewerkt met alle grote aannemers. In 2001 realiseerde het nog maar elf fonteinen, maar intussen heeft het al 300 tot 400 dergelijke opdrachten uitgevoerd. 'Ter vergelijking: er zijn 308 gemeenten in Vlaanderen en gemiddeld hebben ze één fontein per gemeente, hoewel er nog altijd gemeenten zijn die geen fontein bezitten en andere hun waterpartij door iemand anders hebben laten bouwen', signaleert Sam Storme.

Ook pretparken bezitten fonteinen, maar die hebben volgens Sam Storme doorgaans zelf hierover heel wat kennis in huis. 'In hun team zitten mensen die fonteinen en waterpartijen perfect kunnen laten werken en onderhouden, zodat ze dikwijls veel zelf kunnen doen. Pretparken zijn ook anders gestructureerd dan gemeentebesturen en zitten veel korter op hun product. Hun fonteinen moeten bovendien minder autonoom werken, zodat ze minder technieken behoeven. We bouwen wel fonteinen voor pretparken, maar daar blijft het dan ook dikwijls bij. Behalve als het wat gesofisticeerder en moeilijker wordt; dan horen we hen nog wel', lacht de zaakvoerder van Aquafontal.