Leuven werkt aan nieuw ontwerp voor stadspark

De stad Leuven blijft voortdurend werken aan de verfraaiing van het openbaar domein. Momenteel worden de historische zitbanken in het stadspark gerestaureerd. Voor het park zelf is een nieuw ontwerp op komst. Het middeleeuwse gotische stadhuis krijgt een nieuwe monumentale verlichting. Momenteel wordt ook de twaalfde-eeuwse stadsomwalling gerestaureerd en later geïntegreerd in een volledig vernieuwde wandelzone.

Uit het stadspark in hartje Leuven werden zopas de twintig historische zitbanken weggehaald. De houten banken met een gietijzeren onderstel zijn aan een grondige opknapbeurt toe. Ze worden tijdelijk vervangen door andere exemplaren. Door de restauratie maakt de stad de banken opnieuw bruikbaar en versterkt ze de erfgoedwaarde van het stadspark. Het is een eerste stap in de geplande totaalrenovatie van het park.

“We vervangen de banken tijdelijk door modellen die ook elders in de stad staan. Ze komen niet allemaal op dezelfde plaats als de historische banken. Enkele daarvan stonden op een helling. Voor de tijdelijke banken zoeken we een vlakkere plek op andere geschikte locaties in het park, zoals langs de dreef”, vertelt Lalynn Wadera, schepen van Openbaar Groen.

“Het park wordt zeer intens gebruikt en is toe aan een grondige opwaardering. De gerestaureerde banken komen uiteraard terug en krijgen een plaats in het vernieuwingsontwerp van het stadspark”, zegt Dirk Vansina, schepen van Openbare Werken.

“Het park is beschermd. Het is dus de bedoeling om deze waardevolle plek te herwaarderen met het nodige respect voor het oorspronkelijke ontwerp, de bomen en de recent gerestaureerde Donatustoren. Ook de Leuvenaar zal als eerste gebruiker van deze groene oase betrokken worden bij dit toekomstige project”, aldus Vansina.

Buitenverlichting

Leuven is al een hele tijd bezig met een lichtplan om de monumenten en historische gevels in de stad op een duurzame manier te verlichten. De Grote Markt en de Oude Markt kregen vorig jaar reeds nieuwe ledverlichting die de eigenheid van beide pleinen en decbelangrijkste monumenten in de verf zet. Nu is het de beurt aan het gotische stadhuis.

“Met de nieuwe buitenverlichting van het stadhuis realiseren we een tweede fase in het globale lichtplan om de historische gebouwen uit te rusten met nieuwe duurzame monumentverlichting. In een vorige fase kregen de Sint-Pieterskerk, de Kortestraat, de Grote Markt en de Oude Markt al nieuwe accentverlichting en nu is dus het historische stadhuis aan de beurt”, zegt schepen Vansina.

“Leuven heeft één van de bekendste gotische stadhuizen ter wereld. Bij de uitwerking van een lichtplan voor een dergelijk iconisch gebouw gaan we dan ook niet over één nacht ijs. Het wordt een sobere maar stijlvolle verlichting die het bijna 600 jaar oude gebouw opwaardeert en de prachtige architectuur ervan benadrukt. Het historische centrum krijgt hiermee de uitstraling die het verdient”, vervolgt Dirk Vansina.

Dankzij de uitlichting van de ramen en het uitlichten van de torens wordt de juiste sfeer gecreëerd. Een globale buitenverlichting van het monument gebeurt vanop de Sint-Pieterskerk en vanop het huidige gebouw van de politie.

Skyline

De uitlichting van de ramen van het stadhuis wordt tussen 22 en 6 uur gedimd. De verlichting in het bovenste deel van de torens blijft dan wel volledig branden. Deze torens zijn zeer kenmerkend voor de Leuvense skyline en blijven zo de ganse nacht zichtbaar.

Alle verlichting bestaat uit duurzame leds. De stad maakt overigens niet enkel voor monumentverlichting een energiebewuste keuze maar alle openbare verlichting wordt gaandeweg omgeschakeld in het kader van de doelstellingen rond Leuven klimaatneutraal 2030.

“Deze zomer zomer zullen de werken klaar zijn. Daarna is het de beurt aan de volgende fase: na de accentverlichting wordt ook de functionele verlichting van de Oude Markt vernieuwd. Die ingreep staat gepland voor dit najaar”, aldus de schepen.

Stadsomwalling

Sinds vorige zomer is aannemer Monument Vandekerckhove in Leuven bezig met de restauratie van de instabiele stadsomwalling aan het Handbooghof. Dit deel van de eerste stadsomwalling ligt langs het pad dat de Brusselsestraat verbindt met de Brouwersstraat. De restauratie van de muurresten worden archeologisch opgevolgd.

Het Handbooghof is een parkje met wandel- en fietspad waarlangs de oude stadsomwalling nog zichtbaar is over een lengte van 160 m. De restauratie ervan past in het opnieuw zichtbaar maken van de twaalfde-eeuwse stadsomwalling. “Deze eerste stadsmuren zijn – zeer uitzonderlijk – nog op enkele plekken zichtbaar. Door de muren te restaureren, willen we dit stukje van de Leuvense geschiedenis terug zichtbaar maken”, aldus schepen van Onroerend Erfgoed Carl Devlies en schepen van Restauraties Dirk Vansina.

“Tegen de stadsmuur trof men recent structuren aan van brouwerij ‘de Jonge Sint-Jacob’, een bedrijf waarvan al sprake was in 1663. In 1909 veranderde de naam van de brouwerij in ‘De Hopbloem’. Tijdens het graven kwamen twee grote, ronde structuren uit baksteen tevoorschijn. Vermoedelijk werden hierop ketels verwarmd om bier te brouwen. Daarnaast legden archeologen van Monument Vandekerckhove nv ook een kelder en een kasseipad bloot dat naar deze structuren leidt. Tussen het puin dat de muren bedekte, werden zelfs bierflesjes van de brouwerij gevonden”, aldus schepen Devlies.

De stadsomwalling zelf wordt ook archeologisch onderzocht. Archeologen bekijken hoe diep de funderingen zijn en of er nog sporen van vóór de bouw zijn. Zo blijkt dat één van de torens nog een loopniveau uit de twaalfde eeuw bevat. Aan de kant van het water ziet men dat heel de ondergrond waar de muur op staat door mensenhanden werd opgehoogd. Er is duidelijk veel mankracht nodig geweest voor het uitdiepen van de stadsgracht en het bouwen van de aarden wal waarop de stadsmuur staat.

Fraaie ruïnes

De restauratiewerken aan de 800 jaar oude muur vorderen zeer goed. “De muur wordt niet heropgebouwd zoals hij was, maar we behouden de huidige toestand als ruïne. De omwalling, die 1,70 m dik is, werd reeds aan beide zijden gereinigd met een rotatiewervelstraal en een stoomreiniging”, aldus Vansina.

“Tussen beide torens werd ongeveer 1 m muur gedemonteerd. Daar waren de stenen heel erg verweerd, lag het metselwerk los en was de kern aangetast door begroeiing. Momenteel is men dit terug aan het opmetselen met gerecupereerde en nieuwe natuur- en baksteen. In de toekomst vervolledigen ontbrekende stukken van de funderingsbogen en de bogengalerij de binnenzijde”, zegt de schepen.

De muur waar de vondsten zich bevinden, staat erg scheef. De stenen werden verwijderd tot ongeveer 1 m boven de funderingsbogen en kregen allemaal een nummer om ze op exact dezelfde plek terug te plaatsen. Een gewapende en verankerde betonplaat verstevigt de funderingspijlers.

Een groutinjectie (mengsel van water en cement) en taluds (kleine verhogingen) zorgen voor extra stabiliteit en draagvermogen, zodat de ringmuur niet verder gaat hellen. Een natuurlijke kalklaag en reeds aanwezige begroeiing dekt de muur af en zorgt voor waterdichting.

De werken aan de stadsomwalling duren nog een jaar. Daarna sluit het park tijdelijk en pakt men ook de omgeving aan. “Het pad voor wandelaars en fietsers wordt opnieuw aangelegd met de bestaande mozaïekkasseitjes, maar deze worden vlakker gelegd waardoor het makkelijker begaanbaar zal zijn. Ook dit park blijft een groene verademingsplek in het centrum van Leuven geflankeerd door de prachtige, unieke stadsomwalling”, aldus schepen Vansina.

Ringmuur

Op plaatsen waar de historisch erg belangrijke eerste ringmuur verdwenen is, wil Leuven die weer zichtbaar maken. In het verleden werden reeds alle plaatsen uitgelicht waar destijds de elf Leuvense stadspoorten stonden. Die worden weer zichtbaar dankzij de stalen strips met de namen die op pleinen aangebracht zijn en ‘s nachts oplichten. Daarnaast restaureert de stad de overgebleven delen van de muur en de torens. Het gaat om de restanten in het stadspark, in het Handbooghof en op het terrein van de voormalige ziekenhuizen op de Hertogensite.

“Ook in het toekomstige park van de Hertogensite zullen landschapselementen langs de Dijle de vroegere stadsmuur aangeven. Met de herstelling van belangrijke erfgoedelementen versterken we de ruimtelijke samenhang en vormen deze een meerwaarde voor nieuwe stadsontwikkelingsprojecten”, besluiten beide schepenen.

Schepen van Onroerend Erfgoed Carl Devlies, archeologe Michelle Arnouts van Monument Vandekerckhove en schepen van Restauraties en Openbare Werken Dirk Vansina bij de restanten van de ontdekte brouwerij in het Handbooghof.