Mechelen inspecteert schade aan kademuren

Dat is nodig om stabiliteits- en vochtproblemen te voorkomen. Op termijn kan de Dijle ingezet worden als extra regenwaterafvoer bij extreme weersomstandigheden. Dat past in de aanpak van Mechelen om zich meer te wapenen tegen de gevolgen van de klimaatveranderingen. De stad en De Vlaamse Waterweg krijgen Europese subsidies voor de studie naar de schade aan de kademuren en voor andere niet-financiële ondersteuningen die later tijdens het participatietraject zullen uitgewerkt worden, samen met en voor de eigenaars.

De klimaatverandering leidt tot meer neerslag en meer dagen met zware neerslag. Volgens de prognoses uit het MIRA-klimaatrapport (2015) zullen regenbuien nog intenser worden en zal zelfs tot 38% meer winterneerslag komen. Hierdoor zullen meer overstromingen plaatsvinden. Dit kan opgevangen worden door regenwater meer ter plaatse te houden (opvangen voor hergebruik en infiltreren) en meer ruimte voor water te voorzien (bufferen).

In het verleden kampte Mechelen al meermaals met wateroverlast. Bij korte intense regenbuien is deze overlast het gevolg van een te kleine capaciteit van de riolering in het verstedelijkte gebied, terwijl bij langdurige matige tot hevige regen dit te wijten is aan een algemene verzadiging van de bodem en natuurlijke waterlopen.

In zo’n situaties kan de Dijle in de binnenstad een afvoerfunctie vervullen. Dit is mogelijk als wordt geïnvesteerd in een gescheiden rioleringsstelsel dat het regenwater gescheiden afvoert naar de Dijle en als de werking van de sluizen op- en afwaarts van de Dijle wordt verbeterd. Dit wordt onderzocht in het hemelwaterplan dat uitstippelt hoe en waar het regenwater van bestaande en geplande wegen, gebouwen, andere verharde oppervlakten en aangesloten onverharde oppervlakte kan worden hergebruikt, geïnfiltreerd, gebufferd en tot slot kan worden afgevoerd. In kader van dit project inzake de regeneratie van de Dijle in de binnenstad, zetten Mechelen en De Vlaamse Waterweg ook in op de renovatie van de kademuren van de Dijle.

Kademuren

De Vlaamse Waterweg zal alle kademuren van de Dijle laten inspecteren, van de Zandpoortvest tot aan het Keerdok. De studie wordt uitgevoerd door studiebureau SBE. De inspectie van de kademuren levert een gedetailleerd rapport op over de kwaliteit van de kademuur per individuele eigendom. Het adviseert ook hoe problemen opgelost kunnen worden en welke renovatie nodig is. Eigenaars van private kademuren zullen dit individuele rapport ontvangen. Daaropvolgend organiseert Mechelen, samen met De Vlaamse Waterweg, momenten om deze rapporten te bespreken en eigenaars te adviseren bij vragen over hun rapport.

“De inspectie van de kademuren is een belangrijke eerste stap. Want pas wanneer we de resultaten kennen, hebben we een goed zicht op de staat van de kademuren en de renovatie die moet gebeuren. Op basis daarvan kunnen we dan de volgende stappen zetten. Dit project kan voor iedereen - stad en eigenaars - efficiëntiewinst betekenen”, aldus Bart De Nijn, de Mechelse schepen van Openbare Werken.

Schade

Heel wat kademuren aan de Dijle zijn al vele honderden jaren oud, maar doen nog steeds dienst. Er kunnen verschillende schadebeelden optreden. De meeste schade bevindt zich aan de waterlijn zoals afbrokkelende bakstenen als gevolg van vorst. Maar ook barsten door de wortels van bomen boven of naast de muur, het verpulveren van voegen in het metselwerk, verzakkingen … komen voor. Niet alle schade is even goed zichtbaar: soms zijn er holtes achter de muren of zijn er problemen onder de waterlijn.

De Vlaamse Waterweg beheert de publieke delen van de kademuren (ongeveer de helft van alle kademuren). Dat zijn o.a. de kademuren aan de Vismarkt, Haverwerf, jachthaven en Winketkaai. “De waterbeheerder staat in voor het onderhoud en de renovatie van die publieke kademuren en stuurt ook de inspectie van de kademuren aan. Logisch dus dat De Vlaamse Waterweg een belangrijke partner is in dit project”, vertelt ir. Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv.

De andere helft van de kademuren behoort toe aan eigenaars van percelen die grenzen aan de kademuren (appartementen, huizen, tuinen, horeca en handelszaken). Het gaat om 98 unieke percelen, waarvan sommige percelen in bezit zijn van verschillende eigenaars. Er zijn in totaal 391 unieke eigenaars, waarvan sommigen meerdere percelen bezitten. Eigenaars zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van hun kademuur. Om eigenaars zo goed mogelijk te ondersteunen in de renovatie van hun kademuur, start Mechelen een participatietraject.

Participatietraject

Mechelen werkt, samen met de private eigenaars, een ondersteuningspakket uit voor de renovatie van de kademuren. Op welke manier willen eigenaars ondersteund worden door de stad? Op welke manier kan Mechelen aan hun noden tegemoetkomen? Alle eigenaars met interesse kunnen deelnemen aan dit participatietraject Tijdens dit participatietraject is er voldoende tijd om de ondersteuning bij te sturen volgens de positieve en negatieve ervaringen van zowel de private eigenaars als de stad. Zo wordt een ondersteuningspakket op maat uitgewerkt. Nadien kan dit aangeboden worden aan andere eigenaars, bijvoorbeeld aan wie vandaag nog geen herstellingswerken moet doen, maar wel in de (verre) toekomst.

“We beseffen dat het renoveren van een kademuur niet evident is. Daarom willen we eigenaars zo goed mogelijk ondersteunen. Hoe we het participatietraject zullen aanpakken en hoe lang dit zal duren, zijn we nog aan het onderzoeken. Wel is zeker dat we dit samen met de eigenaars zullen doen zodat we kunnen inspelen op hun noden”, aldus burgemeester Bart Somers.

Europees project

De renovatie van de kademuren van de Dijle maakt deel uit van het Europese Interreg 2 Zeeën-project Water Resilient Cities (WRC). Dit project wil historische steden weerbaarder maken tegen hevige regenval. Historische steden zijn dichtbebouwd, de oppervlaktes zijn grotendeels verhard en er is geen ruimte voor ondergrondse waterbuffering. Water Resilient Cities onderzoekt hoe duurzame stedelijke afvoersystemen (sustainable urban drainage systems of suds) aangepast kunnen worden aan openbare ruimtes als oplossing voor wateroverlast. WRC brengt 13 partners uit België, Engeland, Frankrijk en Nederland samen.

Via WRC investeren Mechelen en De Vlaamse Waterweg in vier projecten:

• De Dijle aan de Zandpoortvest (opnieuw) openleggen (in uitvoering; oplevering vóór bouwvakantie ‘18);
• Een participatieproject rond de renovatie van de kademuren van de Dijle in de binnenstad (in onderzoeksfase);
• De vliet tussen de Zakstraat en Muntstraat opnieuw openleggen (in ontwerpfase);
• Opstellen hemelwaterplan waarin wordt uitgestippeld hoe en waar het regenwater van bestaande en geplande wegen, gebouwen, andere verharde oppervlakten en eventuele aangesloten onverharde oppervlakte kan worden hergebruikt, geïnfiltreerd, gebufferd en tot slot kan worden afgevoerd.