Meer fietsnetwerken kunnen sterfgevallen fors doen dalen

De studie, waaraan ook onderzoekers van de UHasselt en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) deelnamen, werd uitgevoerd onder leiding van onderzoekers van het Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal). De voornaamste conclusie is dat de uitbreiding van het fietsnetwerk in steden aanzienlijke gezondheids- en economische voordelen oplevert. Dit geldt ook voor de bestudeerde Belgische steden, waaronder Antwerpen,  Brugge, Gent, Charleroi, Luik, Namen en Brussel.

Uit de analyse van gegevens van 167 Europese steden blijkt dat de lengte van het fietsnetwerk gekoppeld is aan het aandeel fietsers tot maximum 24,7%, waarbij één op de vier verplaatsingen met de fiets gebeurt. De studie schat dat als alle beoordeelde steden een fietsaandeel van 24,7% behaalden, jaarlijks meer dan 10.000 vroegtijdige sterfgevallen zouden kunnen worden vermeden.

“Dit is de eerste studie die de mogelijke associaties evalueert tussen de lengte van het fietsnetwerk, het gebruik van verschillende vervoermiddelen en de bijbehorende gevolgen voor de gezondheid in Europese steden. Uit de ‘health impact assessment’ bleek dat een verschuiving naar fietsen positief is voor de gezondheid als gevolg van de daarmee gepaard gaande toename in lichaamsbeweging, waarvan de voordelen duidelijk opwegen tegen de schadelijke effecten van luchtvervuiling en verkeersongevallen”, zegt Natalie Mueller, ISGlobal-onderzoekster en eerste auteur van de paper.

De grootste gezondheidsvoordelen van de verschillende schattingen van de onderzoekers werden gevonden in een scenario waarin de steden fietspaden hadden in al hun straten. In dat geval zou Londen jaarlijks tot 1.210 vroegtijdige sterfgevallen kunnen vermijden, gevolgd door Rome met 433 vroegtijdige sterfgevallen per jaar en Barcelona met 248 vroegtijdige sterfgevallen per jaar. Een toename met slechts 10% fietspaden zou al kunnen leiden tot meer fietsgebruik en resulteren in 21 minder voortijdige sterfgevallen in Rome, 18 in Londen en 16 in Barcelona.

Kosten

De onderzoekers hebben ook een economische analyse uitgevoerd om de kosten van een uitbreiding van het fietsnetwerk te vergelijken met de geschatte economische voordelen van vermeden voortijdige sterfte. De resultaten tonen aan dat de beste kosten/baten-verhoudingen zouden worden bereikt in een scenario van een toename van 10% in het fietsnetwerk, waarbij de verhouding van de baten per uitgegeven euro zou oplopen tot 70 tegen 1 in het geval van Rome, 62 tegen 1 in het geval van Zürich en 35 tegen 1 in het geval van Barcelona.

“Hoewel we naast de aanwezigheid van fietspaden geen andere factoren die van invloed zijn op het fietsgebruik hebben meegenomen in de analyse en hier dus ook geen causaliteit kunnen afleiden, willen we met deze studie nogmaals aantonen dat fietsinfrastructuur hoog op de politieke agenda moet staan. Overheden hebben namelijk de directe lokale verantwoordelijkheid voor het aanbieden van ‘gezonde keuzes’ aan hun burgers,” zegt Mark Nieuwenhuijsen, coördinator van het Urban Planning, Environment and Health Initiative van ISGlobal en de laatste auteur van het onderzoek.

Volgens de studie hebben vooral steden met een klein aandeel fietsers (zoals Rome, Barcelona en Londen) momenteel een groot potentieel om het dagelijkse gebruik van de fiets te vergroten door hun fietsnetwerken uit te breiden. “Reeds 10% meer fietsinfrastructuur, een aandeel waarvan wij denken dat het haalbaar is voor lokale overheden, biedt hoogstwaarschijnlijk aanzienlijke gezondheids- en economische voordelen”, voegt Nieuwenhuijsen eraan toe.

“We stellen opnieuw vast dat mensen uit hun auto krijgen grote gezondheidsvoordelen oplevert. Een combinatie van ‘push’-maatregelen die autorijden onaantrekkelijk maken, en ‘pull’-beleid gericht op het aantrekkelijker maken van openbaar vervoer en fietsen is de beste manier om de gezondheid en het welzijn in Europese steden te verbeteren”, concludeert onderzoekster Natalie Mueller.

Het door de EU gefinancierde project PASTA (Physical Activity through Sustainable Transport Approaches ) wil mobiliteit en gezondheid verbinden door zowel actieve mobiliteit in steden te bevorderen (via wandelen en fietsen, ook in combinatie met openbaar vervoer) als een innovatieve manier om lichaamsbeweging te integreren in ons dagelijks leven.

Aan het onderzoeksproject werkten mee: Natalie Mueller, David Rojas-Rueda, Maëlle Salmon, David Martinez, Albert Ambros, Christian Brand, Audrey de Nazelle, Evi Dons, Mailin Gaupp-Berghausen, Regine Gerike, Thomas Götschi, Francesco Iacorossi, Luc Int Panis, Sonja Kahlmeier, Elisabeth Raser en Mark Nieuwenhuijsen.