Muurschildering in Rome zuivert de lucht

Sommige mensen beschouwen het werk van straatkunstenaars, de zogenaamde ‘streetart’, louter als veredelde graffiti; maar in een heleboel wereldsteden is deze bezigheid de jongste jaren uitgegroeid tot een ware kunstvorm. Hierbij gaat het uiteraard niet over enkele vieze strepen en rare figuren die met klodders verf op muren worden gekwakt, maar om creatieve en soms bijzonder fraaie ontwerpen en schilderingen; openbare muurfresco’s als het ware. De kunstvorm is inmiddels wereldwijd opgedoken, ook in ons land, maar in Europa was vooral de stad Rome een echte streetart-pionier.

De jongste jaren leefden talrijke straatkunstenaars zich uit in de Romeinse straten, waarbij vooral de buitenwijken werden opgevrolijkt met tientallen fraaie muurschilderingen. Vooral  in Ostiense, een wijk die inmiddels bijna een synoniem is voor streetart, zijn heel wat moderne muurschilderingen te vinden, waaronder de Wall of Fame van JB Rock en de muurgevel van de Caserma dell'Aeronautica aan de Via del Porto Fluviale die werd gerealiseerd door Blu, één van de bekendste straatkunstenaars van Rome. Het hoeft overigens niet te verwonderen dat de meeste streetart te vinden is in de Romeinse periferie en niet in het historische centrum, waar het aanbrengen van de minste kras of beschadiging op de beschermde gevels of monumenten een forse boete oplevert.

Reiger

Tot nog toe brachten die reusachtige gevelkunstwerken alleen maar kleur in het straatbeeld, maar de jongste creatie werkt dus ook luchtzuiverend. De tekening kreeg de toepasselijke naam Hunting Pollution en bevindt zich op de hoek van de Via del Porto Fluviale en de Via delle Conce, één van de drukste kruispunten van Rome en is een werk van de Italiaanse kunstenaar Federico Massa, beter bekend onder zijn artiestennaam Iena Cruz. Het werk toont een witbuikreiger die in een ernstig vervuilde zee op zijn prooi jaagt, een knipoogje naar de muurschildering zelf die op haar beurt jacht maakt op de smog in Rome.

De kunstenaar heeft er 21 dagen aan gewerkt in een sneller tempo dan gewoonlijk, want de verf droogt in vier uur tijd. Federico Massa is afkomstig uit Milaan, maar verhuisde zeven jaar geleden naar Brooklyn New York. Van deze straatkunstenaar met internationale faam zijn werken terug te vinden in wereldsteden zoals Barcelona, Mexico-Stad en Miami. Hij houdt zich al jaren bezig met de problematiek van milieuvervuiling, de klimaatverandering en bedreigde diersoorten. De vogel op de tekening komt voor in Noord- en Zuid-Amerikaanse kustgebieden en is met uitsterven bedreigd. Daarnaast speelt natuurlijk ook het artistieke een rol: de lange en elegante reiger past perfect bij de hoogte van het gebouw.

De straatartiest gebruikte de speciale verven van het bedrijf Airlite, die de luchtvervuiling verminderen en zo elke muur transformeren in een natuurlijke luchtreiniger. Het smogabsorberende product vermindert het gehalte aan verontreinigende stoffen zoals  stikstofoxiden, benzeen en formaldehyde in de lucht met 88%, maar werkt ook zuiverend voor sigarettenrook en elimineert zelfs bacteriën en virussen van de behandelde oppervlakken. De verf heeft tevens een afstotend effect op schimmels, sporen, vuil en onaangename geuren.

Binnenshuis

Airlite kan evenzeer binnenshuis worden gebruikt. Studies wijzen immers uit dat sommige schadelijke luchtverontreinigende stoffen kunnen voorkomen in hogere concentraties in binnenruimtes dan buitenshuis. De lakken van Airlite zuiveren lucht met een technologie die is gebaseerd op het fotokatalytische oxidatie-effect van titaniumdioxide (TiO2). Om dit effect te produceren, gebruiken de verven alleen lichtenergie. De verf bevat geen vluchtige organische stoffen en chemicaliën die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid en het milieu.

In huis vermindert Airlite ook het energieverbruik dat nodig is om binnenruimtes te koelen omdat het de warmecomponent van zonlicht weerkaatst, waardoor de ruimtes niet oververhit raken. Het uitgangspunt bij de creatie van Airlite was een nieuwe en innovatieve benadering van materiaalkunde. De Airliteverf verschilt in zoverre van andere fotokatalytische verven dat ze volledig natuurlijk en anorganisch is en en jaren meegaat.

Het product is niet nieuw, maar het is wel de eerste keer dat het op een dergelijke schaal in een kunstproject wordt gebruikt. Rome deed al eerder ervaring op met Airlite: tien jaar geleden werden de wanden van de Umbertotunnel, een drukke autoverbinding die in 1902 dwars door de Quirinaalheuvel werd aangelegd, gereinigd en vervolgens als test met Airliteverf bekleed. Recent werd een evaluatie gemaakt van dat project en het resultaat is spectaculair. Het zuiveringseffect is er nog altijd en in de tunnel die vroeger dagelijks permanent verontreinigd werd door de uitlaatgassen van duizenden auto’s werden zelfs nesten met spinnen aangetroffen.

Het idee voor een muurschildering met deze verf kwam overigens niet van Federico Massa zelf, maar van Veronica De Angelis van de non-profitorganisatie Yourban2030 die streeft naar bewustwording van milieukwesties via kunst, film, mode en muziek. Het project maakt Rome niet alleen aantrekkelijker in het internationale straatkunstcircuit, maar plaatst de stad ook in de voorhoede van andere wereldmetropolen zoals Londen, Parijs, New York, São Paulo en Berlijn, steden waar ook bekende streetartprojecten bestaan, maar waar nog nooit een werk van deze artistieke en technologische omvang is gerealiseerd. Zij hadden ook wel graag de primeur van deze ecologische muurschildering gekregen.

Bouwprojecten

Kunstenaar Federico Massa is zo enthousiast over de luchtzuiverende verf dat hij van plan is er nog veel meer schilderingen mee te maken. Zijn streven is om er tegen 2020 nog eens honderd te realiseren, al zullen die vooral in de Verenigde Staten te zien zijn. Een vraag die na de komst van de muurschildering in Rome wordt gesteld, is waarom het gebruik van dergelijke verf beperkt blijft tot een kunstproject. Kan het product in de toekomst, zeker met de gevreesde toenemende opwarming van de steden in het vooruitzicht, niet systematisch worden toegepast bij nieuwe bouwprojecten?

Inwoners van Rome kennen natuurlijk al langer de muurkunst die in hun woonomgeving opduikt, maar inmiddels vinden ook steeds meer toeristen en kunstliefhebbers de weg naar dit speciale maar soms bijzonder fraaie kunstaanbod langs openbare wegen en pleinen. De stad heeft inmiddels een zeer grote streetart-scène en die krijgt volop aandacht. Het stadsbestuur van Rome speelde daar enkele jaren geleden al op in en liet de stedelijke toeristische dienst Turismo Roma een handige flyer maken met daarin een stadsplannetje en een lijst met de voornaamste hoogtepunten van streetart-kunstwerken in de stad.

De folder wordt verspreid in musea, in toeristische infokantoren en via andere openbare informatiebalies. Inmiddels bestaat ook al een digitale versie en werd de app Streetart Roma ontwikkeld, waarmee je snel doorheen de stad kan  navigeren op zoek naar de mooiste werken. Omdat de meeste toeristen hun bezoek beperken tot de kernstad zijn de buitenwijken bij velen nauwelijks bekend, waardoor de straatkunstwerken een mooie aanleiding vormen om ook eens een stukje van die minder bekende stadsgebieden te verkennen.