Nieuwe aanpak moet leiden tot kustbescherming op lange termijn

De eerste (digitale) co-creatiesessie vond zopas plaats. Aan deze sessie namen ongeveer zeventig betrokkenen uit verschillende domeinen en expertises in en rond de Vlaamse kust deel. Onder hen vertegenwoordigers en experts van kustgemeentes, havens, kenniscentra en middenveldorganisaties. De bedoeling is om op deze manier de komende jaren een gedragen strategie te ontwikkelen voor de bescherming van onze kust tegen de zeespiegelstijging op lange termijn.

 

Masterplan Kustveiligheid

 

De jongste jaren nam de Vlaamse overheid verschillende initiatieven om de kust te beschermen tegen stormen en overstromingen vanuit zee. Stranden werden opgehoogd, de zeedijken zijn verstevigd met stormmuren en een stormvloedkering houdt Nieuwpoort en het achterland straks droog.

 

Die ingrepen maken deel uit van het Masterplan Kustveiligheid dat sinds 2011 in alle kustgemeenten in uitvoering is. De maatregelen zijn ontworpen volgens het toen beschikbare gemiddelde klimaatscenario. Ze houden rekening met een zeespiegelstijging van 30 cm en garanderen bescherming tot minstens 2050. Sommige maatregelen, zoals de stormvloedkering, kijken zelfs al verder dan dat jaartal.

Maar wat als de zeespiegel door de opwarming van de aarde blijft stijgen? Op basis van metingen en klimaatmodellen stellen wetenschappers vast dat de globale zeespiegelstijging zich steeds sneller zal voltrekken. Bovendien bestaat het vermoeden dat in de tweede helft van deze eeuw een schoksgewijze versnelling mogelijk is. Om ons ook op langere termijn te beschermen tegen een extreme zeespiegelstijging, kijkt de Vlaamse overheid daarom nog verder in de toekomst met het project Kustvisie.

 

Het project Kustvisie verliep volgens de procesaanpak voor Complexe Projecten, maar dat traject wordt nu dus verlaten. Het voorbije jaar is duidelijk geworden dat een andere aanpak nodig is. Het studiewerk uit het traject dat al werd afgelegd sinds 2017 vormt de basis van het verdere verloop. De opgedane kennis en inzichten worden dus meegenomen in de volgende stappen.

De belangrijkste uitgangspunten zijn en blijven immers om de verschillende mogelijke kustlijnen vorm te geven en te bekijken welke mogelijkheden van kustbescherming van toepassing kunnen zijn. Participatie, co-creatie en samenwerken staan centraal in de nieuwe aanpak.

 

Onzekere variabelen

 

“Sinds de opstart in 2017 is er al hard gewerkt aan Kustvisie. Gaandeweg werd echter duidelijk dat dit project niet past binnen de procedure voor Complexe Projecten. Dat heeft onder meer te maken met het strategische karakter van het project, de verre tijdshorizon, de doelstellingen en de grote schaal van het project. Het is ook niet evident om vooruit te kijken naar 2050 of verder binnen het kader van een dergelijke procedure. We moeten immers rekening houden met heel wat onzekere variabelen”, verklaart Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters.

 

De minister stelt dat de klimaatproblematiek steeds urgenter wordt en het daarom belangrijk om nu al na te denken over hoe we ons kunnen voorbereiden op een extreme zeespiegelstijging. Door nu al te anticiperen op de kustbescherming vanaf de tweede helft van deze eeuw, is Vlaanderen een pionier op het vlak van kustbescherming in Europa.

 

“We nemen het voortouw om de kust en het achterland zo goed mogelijk voor te bereiden op de klimaatverandering. Door deze rol nu op te pakken, kunnen we uitgroeien tot een kennishub voor grootschalige transitie en kansrijke opwaardering van kustlijnen overal in Europa. Al blijft ons eerste doel natuurlijk de langetermijnbescherming van onze kust”, aldus minister Peeters.

 

Alexander D’Hooghe van ontwerpbureau ORG is lid van het consortium dat Kustvisie inhoudelijk en procesmatig vormgeeft. D’Hooghe verdiende als intendant voor leefbaarheidsprojecten en overkappingen aan de Antwerpse Ring zijn strepen al in een gelijkaardig project.

 

Toewijding

 

Dankzij zijn tussenkomst in combinatie met een co-creatietraject, ondertekenden burgerbewegingen en overheid het zogenaamde Toekomstverbond. Daardoor kwam er na jaren procederen en tegenstand eindelijk een gedragen visie op de leefbaarheid en mobiliteit van Antwerpen. Ook in dit dossier werkt het consortium met deze methode.

 

“Om onze kustlijn op lange termijn te vrijwaren bij een zeespiegelstijging tot 3 m hebben we een gedragen aanpak nodig. We gaan daarbij niet alleen uit van de mogelijke effecten van een verdere zeespiegelstijging, maar ook van de kansen die verregaande kustbescherming met zich meebrengt. We gaan na hoe een vernieuwde kustlijn de troeven van de huidige kust kan versterken en nieuwe kansen kan creëren. De belangrijkste focus hierbij is op een duurzame manier de kustzone en de eigenheid ervan behouden en verbeteren waar mogelijk, voor ons en vooral voor de volgende generaties”, vertelt Alexander D’Hooghe.

 

“We gaan in de luwte werken om verschillende standpunten en prioriteiten met elkaar te verzoenen. We doen dat via werkbanken met kustgemeentes en havens, experten, kenniscentra, … Het co-creatietraject vraagt flink wat toewijding van de deelnemers. Iedereen zal op meerdere momenten input moeten geven. Zeventig mensen namen deel aan de eerste sessie. Dit toont alvast aan dat heel wat betrokkenen graag willen nadenken en meewerken”, besluit Alexander D’Hooghe.

 

Het project Kustvisie wordt getrokken door het Departement Mobiliteit en Openbare Werken in nauw overleg met het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust, de kustgemeenten, de havens, de provincie en andere betrokkenen. Meer informatie over het project vind je op kustvisie.be.