Overstromingsrisico's duurzaam verminderen
Wateroverlast en overstromingsschade worden in eerste instantie veroorzaakt door een uitzonderlijke hoeveelheid regen die op korte termijn valt. De infrastructuur in Vlaanderen (riolering, wachtbekkens, dijken, ...) is niet altijd in staat om bescherming te bieden tegen extreme regenval. Recente studies wijzen op een grotere kans op felle zomerbuien en meer neerslag in de winter. We moeten ons dus wapenen voor de toekomst. Om ons duurzaam te beschermen tegen de kans op overstromingsschade zullen klassieke infrastructuurwerken aan riolering- en watersystemen niet volstaan. We moeten volop inzetten op preventie en maatregelen waarmee we de paraatheid voor eventuele wateroverlast verhogen. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) geeft enkele suggesties om het overstromingsrisico duurzaam te verminderen.
Overstromingen zijn een natuurlijk fenomeen en zullen nooit volledig kunnen vermeden worden. Wel kunnen de risico?s dalen door de kans op schade te verminderen. Als we geen actie ondernemen, is de kans groot dat het overstromingsrisico in Vlaanderen de komende jaren zal stijgen. De klimaatverandering zorgt voor nattere winters en drogere zomers. Wanneer het dan in de zomer regent, kan het lokaal veel heviger regenen. Beide fenomenen zorgen voor een grotere kans op overstroming. Daarnaast verhindert de toenemende verharding infiltratie in de bodem en zorgt deze voor een grotere afstroming, waardoor de kans op overstromingen stijgt. De toenemende bebouwing in risicogebied en de economische groei zorgen ervoor dat er ook meer schade optreedt bij overstromingen.
Vertaald naar het overstromingsrisico van de onbevaarbare waterlopen betekent dit volgens de VMM dat de jaarlijks gemiddelde overstromingsschade tegen 2050 met 50% zal toenemen indien geen extra maatregelen genomen worden. De aanleg van enkel de meest optimale wachtbekkens en dijken zal er niet voor kunnen zorgen dat de overstromingsrisico's in 2050 lager zullen zijn dan in 2010, maar door de realisatie van extra wachtbekkens en dijken aan te vullen met preventieve en paraatheidsverhogende maatregelen kan een duurzame vermindering van het overstromingsrisico gerealiseerd worden.
Een aantal oplossingen moeten bijdragen tot een meerlaagse waterveiligheid, zoals het beschermen tegen kritieke overstromingen (protectie), het voorkomen van schade door overstromingen (preventie) en het voorspellen en waarschuwen voor overstromingen (paraatheid). Het kan dan gaan om ruimtelijke oplossingen voor nieuwe ontwikkelingen in gebieden met een hoge kans op overstromingen of meer overstromingsveilig bouwen in gebieden met lagere kansen op overstromen.
Als we geen actie ondernemen, is de kans groot dat het overstromingsrisico in Vlaanderen de komende jaren zal stijgen.
In sommige gevallen zal het overstromingsbestendig maken van bestaande gebouwen de beste optie zijn. Gemiddeld betalen verzekeraars nu 4.000 tot 5.000 ? uit aan schadevergoeding bij overstromingen. Dat is ongeveer de kostprijs van een basisset aan ingrepen die ervoor zorgen dat water de woning niet binnendringt. Het gaat dan om maatregelen zoals waterdichte deuren, het afdichten van openingen, de installatie van een pomp, de plaatsing van een terugslagklep en toiletstop.
De waterbeheerder alleen kan volgens de VMM de overstromingsproblematiek niet oplossen. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid met Ruimtelijke Ordening, de lokale overheid, de hulpdiensten, de verzekeringssector, de bedrijven én de burger. Al die belanghebbenden moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid, zodat ze actie kunnen ondernemen.
"Om dat te realiseren is een draagvlak bij een zo breed mogelijke groep aan belanghebbenden nodig. Daarom moet aandacht worden gegeven aan projecten die over de bevoegdheidsgrenzen heen inzetten op samenwerking, informatieverstrekking, sensibilisering en betrokkenheid van verschillende actoren", besluit de VMM.