Transformatie Fort Sint-Filips in Antwerpse haven is voltooid
Jan De Nul heeft samen met zijn milieudivisie Envisan en enkele partnerbedrijven na twee jaar de heringerichte site van Fort Sint-Filips in de haven van Antwerpen opgeleverd. Deze ingrijpende werken en de transformatie van de site maken deel uit van het Sigmaplan. Het uitgangspunt is om Antwerpen te beschermen tegen overstromingen en om nieuwe natuur te creëren. Door het circulair gebruik van materiaal ontving een onderdeel van dit project Europese steun.
De voorbije twee jaar werd deze zwaar vervuilde havensite op de rechteroever van de Schelde aangepakt. Het fort werd ingekapseld, de dijk rond de site werd verhoogd en er werd een nieuwe, hogere waterkering gerealiseerd om de stad en het achterliggende haventerrein te beschermen tegen overstromingen. Stroomafwaarts van het fort realiseerde de aannemer een kribbe: een soort dam die de ontwikkeling van getijdennatuur in de Schelde stimuleert.
“Fort Sint-Filips vereist kennis van zaken in uiteenlopende disciplines als civiele, milieu- en waterbouwkundige werken. Met onze milieuafdeling kiezen we tevens voor circulaire oplossingen voor een betere planeet. Deze blackspot in de Antwerpse haven is nu omgevormd tot een stukje nieuwe natuur. De verontreiniging hebben we on-site geborgen, wat niet alleen de meest technisch-economisch haalbare oplossing is, maar ook onnodig transport naar een verwerkingscentrum voorkomt”, zegt An Smet, directeur van Envisan.
De werken maken deel uit van het Sigmaplan van de Vlaamse overheid om Vlaanderen te beschermen tegen overstromingen van de Schelde en zeldzame riviernatuur te herstellen. Om Antwerpen en het havengebied rond het fort te beschermen tegen overstromingen, werd rond de site een dijk en een waterkeringsmuur aangelegd, die geschikt zijn om de toekomstige gevolgen van de klimaatverandering het hoofd te bieden.
Om deze werken te kunnen uitvoeren, moest eerst de zware historische vervuiling, ontstaan door het jarenlange dumpen van olieafval, veilig ingesloten worden in een ondergrondse, waterdichte muur van bentoniet-cement. Ook het nabijgelegen bufferbekken en het omliggende terrein werden gesaneerd.
Net voorbij het fort werd een lage stenen dam aangelegd, een kribbe genaamd. Deze getijdendam staat loodrecht op de stroomrichting waardoor ze plaatselijk de stroming van het water afremt. Hierdoor lopen slikken en schorren, die ontstaan door het spel van eb en vloed en belangrijk zijn voor de biodiversiteit in en rond de Schelde, minder de kans om weggespoeld te worden. Het resultaat is een zone van 20 hectare aan waardevolle getijdennatuur.
Voor de aanleg van de dam hergebruikten Jan De Nul en partners baggerspecie die eerder op de site werd gestort. Het project ontving hiervoor Europese steun via het Smartsediment-initiatief. Dat ondersteunt de estuaria aan de Noordzee bij grootschalige onderhoudswerken om een duurzaam estuarium te creëren.