Vlaanderen gaat duizenden kilometers riolering inspecteren
Vlaanderen heeft een uitgebreid rioleringsnetwerk van meer dan 50.000 km. Dat netwerk wordt in de gaten gehouden door een honderdtal rioolbeheerders. Niemand heeft echter een volledig, overkoepelend overzicht waar de rioleringen zich bevinden en in welke staat ze zijn. Dat was in het verleden nooit een prioriteit. De Vlaamse regering wil nu werk maken van een gecoördineerde inspectie van het Vlaamse rioleringsnetwerk.
De gemiddelde leeftijd van de gemeentelijke riolen in Vlaanderen is op dit ogenblik 40 tot 50 jaar. Barsten, wortelingroei of andere beschadigingen kunnen op een bepaald moment leiden tot het breken van de riool. Een lekkende riolering zorgt dan voor verzakkingen van het wegdek en vervuilt de omgeving. Dergelijke incidenten, vaak met zware gevolgen en impact op de omgeving, kunnen beperkt worden als de schade in een vroeg stadium wordt opgemerkt.
Tijdens de Vlariodag over riolen en afvalwaterzuivering eind 2020 kondigde Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir al aan dat daarvoor initiatieven moesten worden genomen. De Vlaamse regering heeft intussen de concrete afspraken klaar met de sector over hoe en tegen wanneer deze riolen moeten nagekeken worden om ernstige maatschappelijke en ecologische schade te voorkomen.
2027
De meest kritische rioleringen komen eerst aan de beurt. . Een eerste concrete deadline voor de inspecties is eind 2023. Tegen dan zouden de rioolbeheerders een kwart van het totale inspectieplan moeten uitgevoerd hebben.
Tegen eind 2027 verwacht de Vlaamse regering een volledige en betrouwbare kijk hebben op de toestand van de riolen. Tegen 2027 zal elke rioolbeheerder ook een vervolg-inspectieplan moeten opstellen dat de vaststellingen uit deze basisinspecties combineert met de mogelijke risico’s. Het stopt dus niet in 2027.
Ze gaf de opdracht om binnen de Vlario-werkgroep ‘Asset Management’ standaarden en minimumvereisten uit te werken voor die rioolinspecties. Die stap is nu gezet. Aquafin, AquaFlanders, Vlario, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), de Vereniging Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vlaamse steden en gemeenten en hun rioolbeheerders zijn het nu eens over een reeks afspraken die de minimale vereisten voor de inspecties vastleggen.
Riolen die onder spoorwegen, gebouwen en snelwegen doorlopen, worden beschouwd als top-kritisch. Ze lopen namelijk het meeste risico op gevolgschade bij falen. Naar schatting maken deze leidingen ongeveer 2% uit van het volledige rioleringsnetwerk.
Riolen die onder spoorwegen, gebouwen en snelwegen doorlopen, worden beschouwd als top-kritisch. Ze lopen namelijk het meeste risico op gevolgschade bij falen. Naar schatting maken deze leidingen ongeveer 2% uit van het volledige rioleringsnetwerk.
Camera
Ze moeten gecontroleerd worden met een robot die door de riool rijdt en die via camerabeelden de toestand gedetailleerd in beeld brengt. Dit zijn de duurste inspecties omdat de riolen eerst moeten geruimd worden vooraleer de rijdende camera erdoor kan.
Voor nog eens 40% van de riolen volstaat het om in eerste instantie de leiding ter hoogte van de rioolput te inspecteren door een putcamera neer te laten in de inspectieput om zo een idee te krijgen van de toestand. Wordt er aantasting vastgesteld, dan moet er alsnog een rijdende camera door.
Niet àlle riolen moeten dus geïnspecteerd worden. De klemtoon ligt op de leidingen die onder meer door hun ligging en hun leeftijd het grootste risico vormen. Om tegen eind 2027 een representatief beeld te hebben van de toestand van deze riolen, zal een gemiddelde gemeente (met zo’n 167 kilometer aan leidingen, waarvan 3 km top-kritische) jaarlijks ongeveer 30.000 € moeten spenderen aan inspecties. Deze kost weegt echter niet op tegen de maatschappelijke, ecologische en economische schade bij een rioolbreuk op een kritische locatie.
Nu de minimumvereisten vastliggen, wordt in een volgende stap een plan van aanpak voor steden en gemeenten en hun rioolbeheerders samengesteld. Zij moeten vandaag reeds gestart zijn met de opmaak van een risicokaart en een inspectieplan volgens de gemaakte afspraken. Dat inspectieplan moet klaar zijn tegen eind 2022. Rioolbeheerders mogen zelf beslissen of ze de inspectieplannen per gemeente uitvoeren of gegroepeerd voor hun werkingsgebied.
Voor nog eens 40% van de riolen volstaat het om in eerste instantie de leiding ter hoogte van de rioolput te inspecteren door een putcamera neer te laten in de inspectieput om zo een idee te krijgen van de toestand. Wordt er aantasting vastgesteld, dan moet er alsnog een rijdende camera door.
Niet àlle riolen moeten dus geïnspecteerd worden. De klemtoon ligt op de leidingen die onder meer door hun ligging en hun leeftijd het grootste risico vormen. Om tegen eind 2027 een representatief beeld te hebben van de toestand van deze riolen, zal een gemiddelde gemeente (met zo’n 167 kilometer aan leidingen, waarvan 3 km top-kritische) jaarlijks ongeveer 30.000 € moeten spenderen aan inspecties. Deze kost weegt echter niet op tegen de maatschappelijke, ecologische en economische schade bij een rioolbreuk op een kritische locatie.
Nu de minimumvereisten vastliggen, wordt in een volgende stap een plan van aanpak voor steden en gemeenten en hun rioolbeheerders samengesteld. Zij moeten vandaag reeds gestart zijn met de opmaak van een risicokaart en een inspectieplan volgens de gemaakte afspraken. Dat inspectieplan moet klaar zijn tegen eind 2022. Rioolbeheerders mogen zelf beslissen of ze de inspectieplannen per gemeente uitvoeren of gegroepeerd voor hun werkingsgebied.
Ondertussen wordt ook werk gemaakt van een digitale data-uitwisseling en van een softwaretoepassing waarmee gemeenten, hun rioolbeheerders en de Vlaamse overheid de status ten opzichte van hun inspectieprogramma zullen kunnen opvolgen. Zo wordt dat donkere, ondergrondse netwerk een stuk transparanter.