Zijn traditionele parkeergarages op sterven na dood?

Parkings en ‘leefbare steden’: het is altijd een moeilijke evenwichtsoefening geweest. Al in de jaren zestig beseften de grote steden dat bovengronds parkeren niet langer houdbaar was, met als resultaat de introductie van de ondergrondse parkings. Dat was een mooie oplossing die anno 2023 echter zowat zijn eindigheid heeft bereikt. Enerzijds omdat er ook op de beschikbare ondergrondse oppervlakte een limiet staat. Anderzijds omdat het geloof groeit dat de wagen niet langer in de stadscentra thuishoort. De drang naar meer groen, in combinatie met een stijgend aantal bewoners,  speelt eveneens een rol. Hoe kunnen we dit verenigen in de stad van morgen? Het antwoord dat steeds meer bijval krijgt, is ‘geef parkeerplaats een nieuwe invulling’. En daar zit wel iets in, zeker in een context van veranderende mobiliteit waarbij de auto geleidelijk aan naar het achterplan verschuift. Zo beschikt Parijs over meer dan 2 miljoen m² ondergrondse parking! Je kan het je zelfs moeilijk voorstellen hoe deze wereldstad er zou uitzien als deze oppervlakte een andere bestemming zou krijgen. In ons interview met Luc Eeckhout (Bouwkroniek – content magazine 3 – maart 2023) stelde de architect dat in Gent 230 voetbalvelden aan ruimte worden ingenomen door publieke en private parkeerplaatsen. Het zijn veelzeggende cijfers die ons tot nadenken zouden moeten aanzetten.   

Elke vierkante meter benutten

Visionairs zijn het erover eens dat een (gedeeltelijke) nieuwe invulling van de ondergrondse parkings op termijn onvermijdelijk is. De opportuniteiten liggen voor de hand: expositieruimtes, concertzalen, shoppingcentra, horeca… Hier en daar horen we zelfs suggesties om er industriële activiteit, datacenters of tuinbouw (onder lampen) te voorzien. De onderste laag zou dan weer worden aangewend voor energieproductie (geothermie) en zelfs waterwinning. Weliswaar zal ook een gedeelte als parking worden behouden (wagens en andere transportmodi), maar dan met het grote verschil dat elke vierkante centimeter er optimaal zal worden benut. De basis brengt niets nieuws onder de zon: we hebben het over de automatische parkeergarages die intussen toch al enkele decennia bestaan. Vandaag worden die nog maar in mondjesmaat toegepast (zeker in België) omwille van het vrij hoge prijskaartje. Gelukkig staat de technologie niet stil, wat zich vertaalt in een betere en betrouwbaardere werking, minder energieverbruik, extra mogelijkheden/flexibiliteit, een hogere veiligheidsgraad  en vooral een groter comfort en beleving. In combinatie met de stijgende grondprijzen zal deze evolutie de vraag naar automatische garages zonder twijfel stimuleren. En hoe groter de afzetmarkt, hoe lager de prijzen…

Eerste stappen gezet

De kans is klein dat koning auto op korte (en zelfs middellange) termijn uit het straatbeeld verdwijnt. Dat betekent echter niet dat we onze kop in het zand moeten steken en koppig conventionele parkings moeten blijven bouwen. Nu al wordt oppervlakte schaarser en dus duurder. ‘Comfort’ en ‘beleving’ zijn termen waaraan steeds meer belang wordt gehecht. Alles moet duurzamer en de mobiliteitsswitch is gestart en onomkeerbaar. Vandaar dat de eerste stappen richting een nieuwe parkeertoekomst worden gezet, ook in België. De meest prominente verandering is de evolutie naar ‘mobiliteithubs’. Parkings worden steeds vaker gebouwd op plaatsen die een directe connectie met  andere transportmodi bieden, zoals openbaar vervoer en (deel)fietsen/steps. Een volgende stap is de integratie van andere functies. Een populaire denkpiste is dat in deze garages ook pakjes of boodschappen kunnen worden opgehaald. Misschien worden ze wel gecombineerd met sandwich- of koffiebars, een bibliotheek, een fietsenhersteldienst of zelfs een dokterspost. De mogelijkheden zijn legio en elk idee is de moeite waard om te overwegen. De evolutie in deze markt beperkt zich trouwens niet tot publieke  parkings. Op nieuwe woonsites moeten garages en carports steeds vaker de weg ruimen voor een ondergrondse parking die boven de boorputten van de geothermie wordt gebouwd en met een groendak afgewerkt. Bedrijven zetten dan weer massaal in op slimme parkeermanagementsystemen in combinatie met een beperkt aantal plaatsen. Medewerkers dienen een plaatsje voor hun wagen/fiets/step te reserveren in functie van hun aanwezigheid/thuiswerk. Ook hier zijn veel mogelijkheden, zoals het afstemmen van het opladen van elektrische transportmiddelen op het energie-aanbod. 

Parkingliften vinden afzetmarkt

Het zijn al mooie initiatieven, maar er wordt nog steeds gezondigd op het aspect ruimtebeslag. Met andere woorden: er wordt nog al te weinig in automatische parkeersystemen geïnvesteerd. Toegegeven, de meer gegoede burgers durven intussen wel eens te kiezen voor een parkeerlift die toelaat om twee tot drie wagens boven elkaar te parkeren. Helaas heeft dit vaak weinig met plaatsbesparing te maken, maar veel met antidiefstal/vandalisme. Alhoewel Sarah De Smet, bestuurder van Strobbe Mobility Solutions, merkt dat optimaal gebruik van ruimte in stedelijke omgevingen toch wel begint te spelen. “De vraag naar extra groen neemt toe, waardoor bovengrondse parkeerplaatsen steeds vaker door een plaatsje ondergronds worden vervangen. De eigenaars van de eerder luxueuze appartementen hebben echter vaak meerdere dure wagens die ze allemaal graag op een veilige plaats stallen, maar daartoe ontbreekt de ruimte. In dergelijke gevallen bieden de parkingliften de ideale oplossing: het volstaat om de hoogte van de ondergrondse garages iets uit te breiden om de wagens twee tot drie hoog te kunnen stapelen. Een andere toepassing zien we bij de superrijken in pakweg Singapore of Dubai. Daar krijgen de bewoners van flatgebouwen elk hun privé parking voor hun deur… zelfs op de 120ste verdieping! Tegen dat ze hun appartement met de personenlift bereiken, heeft een autolift hun wagen al naar hetzelfde niveau gebracht!”

Op naar parkeerrobots?

Het kan echter nog veel beter qua gebruik van oppervlakte. Met de zogenaamde ‘schuifpuzzelgarages’ neemt de capaciteit van een garage al snel met een factor 2,5 toe. In dit geval rijdt de bestuurder op een plateau waarna een systeem de auto tot op de juiste plaats ‘schuift’. In een garage waar normaal plaats is voor vijf wagens, kunnen op die manier dertien wagens worden gestald. Een vergelijkbaar systeem zijn de combiliften die in de hoogte stapelen. “In plaats van bijvoorbeeld drie wagens kunnen er acht exemplaren worden geparkeerd, gewoon door ze naar links of rechts op drie niveaus te schuiven”, aldus Sarah De Smet. Dé ultieme oplossing is echter de ‘parkeerrobot’ waarbij tientallen wagens via een ingewikkeld systeem van liften en informatica  automatisch een plaatsje krijgen (op meerdere niveaus). Om het kostenplaatje haalbaar te maken, zijn volgens Sarah De Smet wel minstens een zestigtal plaatsen nodig. Dat is een minimum, want de technologie bestaat om gigantische parkeerrobots te implementeren. Getuige daarvan is de parking van het Al Jahra Court complex in Koeweit dat door het Guiness Book of World Records is bekroond tot ’s werelds grootste geautomatiseerde garage (2314 plaatsen en een doorvoer van 425 auto’s per uur). 

Antwoord op vele uitdagingen

Het mooie aan dergelijke geautomatiseerde parkings is dat ze perfect compatibel zijn met een toekomst van zelfrijdende wagens. Bovendien bieden ze in één klap het antwoord op meerdere uitdagingen waarmee de stad van morgen zich geconfronteerd ziet. Naast de optimale benutting van oppervlakte zorgen ze immers ook voor meer veiligheid. Dergelijke garages zijn niet toegankelijk voor mensen, wat vandalisme en diefstal tegengaat. Met een kloppend hart ‘s nachts in een half verlichte en bijna lege garage je wagen zoeken, behoort ook tot het verleden. Het gekende fenomeen van ‘waar staat mijn wagen nu weer?’ verdwijnt eveneens. Mensen zullen enorm veel tijd en frustraties besparen, wat het algemene comfort verhoogt. De planeet wint erbij, want vandaag worden jaarlijks wereldwijd miljoenen nutteloze kilometers in garages afgelegd op zoek naar een vrije plaats. Interessant is dat dergelijke geautomatiseerde systemen perfect circulair kunnen worden gemaakt. Wanneer de platformen van meet af aan voldoende groot en solide zijn, openen er zich bovendien  perspectieven voor flexibiliteit en nieuwe toepassingen. Dan denken we bijvoorbeeld aan geïntegreerde laadpalen of zelfs fietsenrekken. Hiermee komen we trouwens op een nieuwe trend:  de parkeerrobots voor (veelal elektrische) fietsen. Volgens Sarah De Smet groeit de vraag naar dergelijke oplossingen met de dag. De oplossing van Strobbe Mobility Solutions is een toren met een hoogte van 11m80 waarin volautomatisch 186 fietsen kunnen worden gestald. 

Voer voor specialisten

Heel voorzichtig kunnen we stellen dat de dagen van de conventionele garages zijn geteld. Dat zal toch wel enkele veranderingen in het denkpatroon van architecten en aannemers vereisen. Zo zal het ontwerp van de garages veel meer aandacht vragen dan tot nu toe het geval is. Niet alleen zullen de dimensies minutieus moeten worden berekend (en afgestemd op de geautomatiseerde systemen). Ook zal het nodig zijn om toekomstige trends in technologie, mobiliteit, gebruikersvragen… al bij het ontwerp in rekening te brengen. “En hiermee komen we op een belangrijk gegeven”, besluit Sarah De Smet. “Betrek leveranciers zoals wij bij het project vooraleer de eerste lijn van het ontwerp op papier wordt gezet. De systemen zijn vandaag al flexibel genoeg om een verandering van wagen aan te kunnen. Het is zelfs perfect mogelijk om laadpalen of fietsenrekken te integreren. Maar de fysieke garage aanpassen blijft een erg duur en vaak zelf onmogelijk gegeven. Daarom is het nodig om meteen de juiste structuur te voorzien, en dat is voer voor specialisten!”