Vergunningsaanvragen zakken in 2025 weg naar absoluut dieptepunt

Volgens de 'Bouwbalans' van Embuild Vlaanderen, die geldt als de kanarie in de koolmijn voor de bouwconjunctuur, werden er in het eerste kwartaal van 2025 slechts 6.730 vergunningsaanvragen geteld voor nieuwbouw in Vlaanderen. Dit is een derde lager dan in dezelfde periode vorig jaar en slechts de helft van het aantal aanvragen in het piekjaar 2019. In de afgelopen jaren lag het aantal nieuwe wooneenheden in het eerste kwartaal nog ruim boven de 10.000. De daling is niet alleen merkbaar bij nieuwbouw; ook aanvragen voor grondige renovaties en sloop/heropbouw vertonen in het eerste kwartaal van 2025 een negatieve trend, wat duidt op een breed probleem in de sector. Zo daalden renovatieaanvragen van 9.059 in Q1 2023 naar 8.722 in Q1 2025, en sloopaanvragen van meer dan 4.000 sinds 2020 naar 3.852 in Q1 2025. 

Zorgwekkend 

Deze neerwaartse spiraal komt op een moment dat in Vlaanderen de nood aan woningen enorm is. Tegen 2040 zal het aantal huishoudens naar verwachting stijgen van 3 miljoen naar 3,3 miljoen. Al deze mensen moeten een woning vinden, terwijl het aanbod achterblijft. Daarnaast dienen projectontwikkelaars en particuliere bouwheren minder projecten in, door lange vergunningsprocedures en strengere regels.  

Vijf concrete voorstellen 

Om deze crisis te bezweren en het woon- en vergunningenbeleid een broodnodige "kickstart" te geven, presenteert Embuild Vlaanderen doet vijf concrete voorstellen aan de Vlaamse regering en lokale besturen. 

1. Gecoördineerd Beleid voor Betaalbaar Wonen. Vandaag is iedereen bevoegd, maar is niemand echt verantwoordelijk. Zowel de Vlaamse overheid als elk lokaal bestuur moet een concreet engagement aangaan om te zorgen dat de huishoudens die erbij komen ook daadwerkelijk een betaalbare woning vinden, met een duidelijke opvolging. 
2. Aanpak van Lokale Beperkingen. Te veel woningbouwprojecten worden vertraagd of sneuvelen door overmatige regels en beperkingen. Lokale overheden dienen daarom een proactieve rol te spelen in het aanwijzen van bouwlocaties en daarbij mee aan de kar te trekken. Eenvormigheid en voorspelbaarheid in visie en regelgeving over ruimtelijke ordening en betaalbaar wonen bevordert de rechtszekerheid en trekt projecten en investeerders aan. 
3. Versimpeling en Versnelling van Vergunningsprocedures. De huidige situatie zorgt ervoor dat noodzakelijke projecten vaak jaren vertraging oplopen. Dit kost niet alleen tijd, maar ook geld en verstoort de hele woningmarkt. Embuild pleit voor een "vergunningen-turbo" om snel in te kunnen spelen op de vraag naar betaalbare woningen. 
4. Facilitering Sociale Huisvesting. De Vlaamse overheid moet versneld inzetten op het faciliteren van sociale huisvesting en het beschikbare aantal sociale woningen en aanverwante systemen uitbreiden. Hierbij wordt gevraagd om een open model te hanteren waarin ook private actoren meer dan vandaag kunnen bijdragen aan sociale huisvesting en systemen van budgethuur. 
5. Verlaging van Belastingen op Nieuwbouw. Nieuwbouw wordt in Vlaanderen overbelast. Meer dan 40% van de kostprijs van een nieuw appartement of een nieuwe woning heeft betrekking op registratierechten, BTW en loonlasten. De Vlaamse regering kan hierop ingrijpen door de registratierechten op de grond te verlagen naar 2%. Op die manier wordt de aankoop van nieuwbouw meer gelijk behandeld met de aankoop van een bestaande woning, waarvoor sinds 1 januari 2025 een registratierecht van 2% geldt.