Vooral in Vlaanderen is het moeilijk overleven voor starters in de bouw
Vlaanderen telt vandaag bijna dubbel zoveel faillissementen in de bouw als tien jaar geleden. Bovendien presteert een starter in de bouw bij ons slechter dan in Wallonië. Terwijl bij onze zuiderburen na een jaar nog 94% van de starters actief is, is dat percentage in Vlaanderen gedaald naar 88%. Na drie jaar is de overlevingskans van een bouwbedrijf geslonken tot 72,4%. Meer dan een kwart van de pas opgerichte bouwbedrijven stopt er dus mee binnen de drie jaar.
In heel het land hebben bouwbedrijven te kampen met zware administratieve lasten, lage winstmarges en hoge vaste kosten voor onder meer personeel en materialen. Maar in Vlaanderen komt daar het wisselende beleid rond renovatie en de grote vergunningenproblematiek bij. Die zorgen voor grote onzekerheden in het ondernemersklimaat. Ook kan in Vlaanderen iedereen een bouwbedrijf opstarten, terwijl daar in Wallonië en Brussel nog een rem op staat. Een gebrek aan kennis kan sneller tot een faling leiden. Jaar na jaar lopen beide gewesten daardoor sterker uiteen.
Vereiste van beroepsbekwaamheid
Caroline Deiteren van Embuild Vlaanderen, plaatst de cijfers in perspectief. “Er is een voor en na 2019, voor starters in de bouw in Vlaanderen. Sinds de afschaffing van de vestigingswetgeving, starten er meer bouwbedrijven, maar hun slaagkansen zijn serieus afgenomen. Niet alleen doet de bouw het nu slechter dan andere sectoren, ook de vergelijking met Wallonië, waar de vestigingswet is blijven bestaan, onderlijnt dit. Voor 2019 hadden starters hogere slaagkansen in de bouw in Vlaanderen dan in Wallonië. Intussen is de situatie helemaal omgedraaid. Maar een vereiste van beroepsbekwaamheid verklaart niet alles: de combinatie van sterk gestegen kosten, krappe marges, zware lasten, lange vergunningstrajecten en het uitblijven van een standvastig renovatiebeleid in Vlaanderen, zorgt voor te veel onzekerheid. Zeker bij kleinere en startende ondernemingen.”
Overlevingskansen in Vlaanderen nemen enkel af
De afgelopen 12 maanden gingen er in Vlaanderen 1.744 bouwbedrijven overkop, terwijl het voor 2016 om 894 falingen ging. Dat is bijna een verdubbeling. Sinds de afschaffing van de vestigingswetgeving zagen we ook het aantal starters in de bouw in Vlaanderen bijna verdubbelen (cijfers tot 2023). Naast toenemende onzekerheden in het ondernemersklimaat, is het gebrek aan kennis bij veel starters een belangrijke issue. In tegenstelling tot Wallonië kan in Vlaanderen iedereen een bouwbedrijf starten. Dat blijkt ook uit de overlevingskansen van een starter. Voor bouwstarters in Vlaanderen zijn de overlevingskansen na één jaar gedaald van 94,6% in 2010 naar 88,1%. Jaar na jaar neemt dit af. In Wallonië hebben de overlevingskansen van een starter sindsdien standgehouden en zijn die zelfs verbeterd tot 94%. De cijfers voor starters na drie jaar, zijn nog opmerkelijker: in Vlaanderen is de overlevingskans geslonken tot 72,4%, terwijl het in Wallonië gaat om bijna 82%.
Hoge lasten en onzekerheden aanpakken
“De overlevingsstrijd van starters en de faillissementsgolf van het voorbije jaar, moet het beleid wakker schudden, vindt Embuild Vlaanderen. Zonder een structurele aanpak riskeren we onze bouwcapaciteit én de toekomstige bouw- en renovatieambities zwaar te ondermijnen. Daarom herhaalt de organisatie haar oproep tot gerichte structurele maatregelen om de wooncrisis te helpen oplossen, klimaatambities waar te maken en de bouwsector te ondersteunen.
“Realiseer nu een vergunningenrevolutie. De Vlaamse regering heeft 45 adviezen en 140 voorstellen ontvangen van de Gemengde Commissie Vergunningen. Zet die nu snel om in een concreet actieprogramma. Want vandaag slorpen lange en onzekere vergunningsprocedures enorm veel tijd, geld en energie op.
Tijd voor structurele en toekomstgerichte maatregelen voor meer renovaties. We hebben drie keer meer renovaties nodig dan vandaag om het verouderde woningpatrimonium in Vlaanderen voor te bereiden op de toekomst. Maar steun wordt afgebouwd en spelregels veranderen voortdurend. Mensen stellen dan ook renovatieplannen uit of haken af. Zowel burgers als bedrijven hebben nood aan een stabiel kader om investeringen te plannen. Met als leidraad dat een beter energielabel hun factuur naar beneden moet halen.
Verminder de hoge lasten op bouwprojecten. Zeker nieuwbouw wordt bij ons overbelast. Meer dan 40% van de kostprijs van een nieuw appartement of een nieuwe woning heeft betrekking op registratierechten, btw en loonlasten. De Vlaamse regering kan daarop ingrijpen door de registratierechten op de grond naar 2% te verlagen. Op die manier wordt de aankoop van een nieuwbouw meer gelijk behandeld met de aankoop van een bestaande woning, waarvoor sinds 1 januari 2025 een registratierecht van 2% geldt.”