Daken en gevels van omwalde hoeve in Lochristi stijlvol gerenoveerd

Bouwheer GEDEMO/SDE was geruime tijd op zoek naar een nieuwe, inspirerende locatie. De industriezone van Lokeren bleek niet de ideale habitat voor dit jonge, ambitieuze IT-bedrijf. “Als softwarebedrijf voeren wij het ‘nieuwe werken’ hoog in het vaandel. Collega’s amuseren zich meer indien de werkplek rustgevend en aangenaam is. Daarom gingen we op zoek naar een meer geschikte locatie”, aldus de zaakvoerder.

Sint-Baafsadbij

Het idee kreeg concrete vorm toen de bouwheer een oude omwalde vierkantshoeve in Lochristi in het vizier kreeg. De site – daterend uit de 12de eeuw en destijds schatplichtig aan de Gentse Sint-Baafsabdij – was na ettelijke verbouwingen en functiewijzigingen al die jaren - voor de helft - gespaard gebleven van de sloop. Vandaag is de site, gelegen in een woongebied volgens een Algemeen Plan van Aanleg uit 1994, omgeven door klassieke verkavelingen.

Uit een door de bouwheer georganiseerde voorontwerpronde onder een aantal architectenbureaus bleek de visie van 5³-architecten, met vestigingen in Gent, Dendermonde en Sint-Niklaas, het best aan te sluiten bij de zijne. De gemeente Lochristi hield sterk aan deze vergeten groene long. De site staat ook vermeld op de Inventaris Bouwkundig Erfgoed. Van de middeleeuwse hoeve zijn bovengronds geen sporen meer aanwezig.

“De huidige bebouwing had, haar inplanting en contouren buiten beschouwing gelaten, weinig architecturale waarde. De wal en de tuin hadden die des te meer, en werden dan ook opgewaardeerd. Zo wordt de wal voorzien van nieuwe betuining en ingeschakeld als wadi om de waterhuishouding onder controle te houden”, aldus architect Kwinten Garré, medezaakvoerder-vennoot van 5³-architecten – www.vijftotdederde.be.

Schuur herbouwd in houtskelet

Het hoevecomplex werd gerenoveerd en herbestemd met zorg voor de omgeving. In nauw overleg met de bouwheer, buren, de gemeente Lochristi en Onroerend Erfgoed werd de site – grosso modo bestaande uit een grote schuur, een woning en een koppelgedeelte tussen beide in – volledig opgewaardeerd. “De grote schuur werd gesloopt en herbouwd in hoogwaardig geïsoleerde houtskelet binnen de bestaande contouren. Ze fungeert als een performant kantoorgebouw waar licht en ruimte hoogtij vieren, mede door het strategisch integreren van een aantal dakvlakvensters. De houtskeletbouw werd bekleed met een bruingrijze gevelsteen met verdoken voeg. In combinatie met de dakpan in een gelijklopende kleur en de antraciet zinken regenwaterafvoer zorgt de bescheiden kleur van de steen voor rust en harmonie. De houten raamkaders in padoek zorgen voor dynamiek in de lange gevelpartijen”, aldus de architect.

Zachte renovatie voor woning

De woning moest als dusdanig behouden blijven, een vereiste van de gemeente Lochristi. De gevelrenovatie werd door de vorige eigenaars uitgevoerd. De nieuwe eigenaar liet de woning eerst intern renoveren. De woning werd volledig opnieuw geïsoleerd en het dak verder in orde gebracht.

“Het dak was destijds op verschillende manieren geïsoleerd. Tot op kruiphoogte was er geïsoleerd met rotswol. Op andere, moeilijk bereikbare, plaatsen was er op een onzorgvuldige manier rotswol aangebracht, wat uiteraard voor warmteverliezen zorgde. De bestaande dakisolatie voldeed niet meer aan de hedendaagse bouwvoorschriften. Het Biplex-onderdak was volledig verstorven, onder meer door uv-straling”, aldus Filip Cauwelier van de gelijknamige firma, met als hoofdactiviteit dakwerken, uit het West-Vlaamse Staden (zie kader).

Bovendaks isoleren

Het woongedeelte werd destijds in twee fases gebouwd. Hierdoor zijn er enkele complexe knopen en een speciale kapconstructie. Vermits het ene dak op het andere gebouwd is, werd beslist om bovendaks te isoleren.

“Hierdoor konden we anticiperen op pijnpunten die bij de uitvoering van de werken zouden aan de oppervlakte komen: onder meer door de kilgoot die tweemaal ‘verspringt’ en de moeilijk of niet bereikbare plaatsen. Het dakgebinte bleek nog in goede staat. De volledige dakbedekking werd afgenomen en op de bestaande dakstructuur werd een Powerroof doorlopend isolatieschild (dikte 10 cm) geplaatst, en daar bovenop een Rectivent dampscherm. De CLS houden alles netjes op zijn plaats en functioneren ook als drager van de panlatten. Ook wat de dakbedekking betreft, werd gekozen voor een zachte renovatie, met een accent om het vlak te breken. De Boomse pannen werden ingeruild voor klassieke pannen met een retro look (Wienerberger Oude Pottelbergse Pan 451 Vieilli Rood), in combinatie met 10% Vieilli Blauw Gesmoord” aldus Filip Cauwelier.

Het ene project is het andere niet

In dit project was de onderneming niet betrokken bij de renovatie van de gevels. ”We hebben ook een aantal gevelrenovatieprojecten lopen waarbij we gebruik maken van het Isofinish-systeem. In dat geval wordt de buitenschil afgewerkt met traditionele dakmaterialen of met plaatmateriaal, en zwevend op een ophangende constructie gemonteerd. Onderliggend vinden we dan vaak een doorlopend dakschild. Buitenschrijnwerk renoveren doen we niet, wel het ter plaatse – eventueel in een andere kleur - herlakken van aluminium en pvc ramen, deuren en garagepoorten”, zegt Filip Cauwelier.

Diverse functionele gebouwen

Inmiddels heeft het bedrijf uit Staden zich, naast dak- en gevelwerken, ook gespecialiseerd in het ontmossen van gevels en daken. “Dit is vooral het geval bij renovatieprojecten waarbij de bouwheer de authenticiteit van het gebouw volledig in ere wil herstellen. Het project van SDE kadert  in een hoeve-context. Maar het gaat wel degelijk over een combinatie van diverse functionele gebouwen en stijlen: het strakke kantoorgedeelte versus de hedendaagse ‘landelijke’ villa (zij het niet in fermettestijl). De bouwheer koos er dan ook voor om de bestaande Boomse pannen op het woongedeelte niet te laten ontmossen en niet te hergebruiken. Hij gaf de voorkeur aan nieuwe klassieke keramische pannen, met hier en daar een blauw accent”, aldus Filip Cauwelier.

Drone-gestuurd

Met het Mosmonster-concept (zie ook kader ‘Cauwelier kort’) wil de West-Vlaamse kmo tegemoet komen aan de toenemende vraag naar het ontmossen van gevels en daken. “Sinds mei van dit jaar is er een wettelijke basis voor het gebruik en het inzetten van drones, onder meer bij dakwerken. Dit geeft nieuwe impulsen aan onze onderhoudsactiviteiten. Voor het besturen van drones zijn er drie mogelijke klassen (1, 2 en 3) in functie van de vlieghoogte,  gewicht en de ermee verbonden veiligheidsrisico’s. Het is noodzakelijk om in klasse 1 te kunnen opereren – op een maximale hoogte van 90 m. Voor ons bedrijf zit het grootste potentieel in industriële omgevingen en appartements- en kantoorgebouwen, omwille van de platte daken. Daarvoor is klasse 1 vereist, omdat er in de nabijheid van de gebouwen wordt gevlogen. Via de drone met gesofisticeerde software en een speciale FLIR-camera kunnen ook thermografische foto’s van daken genomen worden, bijvoorbeeld om na te gaan of er al dan niet warmteverlies of vochtinfiltratie optreedt. Er is ook de mogelijkheid om een gebouw op te meten, of te inspecteren via telemetrie, film en foto, met het oog op het uitvoeren van periodiek onderhoud. Met deze nieuwe technologie zijn we inmiddels in het ganse land actief”, aldus Filip Cauwelier.

Bouwwereld digitaliseert voort

Filip Cauwelier zetelt namens Bouwunie in het WTCB Technisch Comité Dakbedekking. “Met het oog op de Europa 2020-doelstellingen gaat de aandacht momenteel in de eerste plaats naar alles wat renovatie, isolatie en ventilatie betreft”, aldus Filip Cauwelier.

“Ook het gebruik van nieuwe technologieën, zoals het toepassen van drones op de bouwplaats, staat op de agenda. Voor onze niche - platte en hellende daken – biedt deze technologie een aantal pluspunten. Zo kan het inzetten van hoogwerkers, stellingen en klimtechnieken soms worden vermeden. Er is er ook heel wat interesse voor drones uit de wereld van de landmeetkunde, en uit de fotografie- en audiovisuele wereld. Voor optimaal gebruik van de drone moet het droog weer zijn, en mag de windkracht maximum 4 beaufort bedragen (nvdr. sommige speciale toestellen kunnen 6 beaufort aan). Misschien is er op termijn wel een breder toepassingsveld voor drones en voor andere nieuwe digitale technologieën in de bouwsector dan momenteel het geval is?” (zie ook kader ‘Drone-licentie’) – PDC