Eerste gebouw ter wereld in kruislaag-tulpenboomhout

Er was reeds de Smiley in kruislaag-tulpenbouw (zie Bouwkroniek van 28 oktober 2016, blz. 84-85), die ook al werd opgetrokken met de steun van de AHEC, maar die constructie was slechts tijdelijk. Maggie’s Oldham is een vaste constructie. Het is een soort van toevluchtsoord of rustpunt waar praktische en emotionele steun gegeven wordt aan kankerpatiënten.

Endless stair

Het gebouw werd opgetrokken op terreinen van de Britse National Health Service (NHS) naar de plannen van het Britse architectuurbureau drMM. Het is het geesteskind van de Nederlands-Britse professor Alexander de Rijke. Hij experimenteert al meer dan 30 jaar met samengesteld hout en hij was in 2013 de eerste die kruislaag-hardhout toepaste in zijn ‘The Endless Stair’, een ontwerp dat vaag refereert naar de bekende tekening van Escher. Die mee door Arup ontworpen trap kan op elk moment 100 personen dragen.

Alex de Rijke ontwierp Maggie’s Oldham als een warme en uitnodigende plek. Het gebouw lijkt te zweven en heeft in het midden een ‘opening’ met glazen verticale wanden waar een boom ‘door groeit’. Een beetje zoals het boom-atrium van Dirk Cousaert Design in Kluisbergen dat ontworpen werd door Philippe Vermeulen van Avalon L-E. (zie Bouwkroniek van 28 oktober 2016, blz. 73-75)

Positieve invloed

drMM koos voor tulpenboomhout vanwege de positieve invloed die hout heeft op mensen en vanwege de schoonheid, sterkte en warmte die eigen zijn aan deze houtsoort. De aanwezigheid van hout heeft een positieve invloed op de bloeddruk, op de hartslag en op de hersteltijd van patiënten. Volgens het Wood Housing Humanity Report van 2015 heeft meer gezondheids- en welzijnsvoordelen dan eender welk ander bouwmateriaal, al willen we het wetenschappelijke belang van dat verslag niet overdrijven.

Thermisch behandeld

Voor het gebouw in Oldham werden meer dan 20 panelen gebruikt die bestaan uit vijf lagen thermisch behandeld kruislaag-tulpenboomhout.  Die zijn 100 mm dik en 2,93 m breed en variëren in lengte van 0,5 tot 12 m. Een aantal panelen zijn gebogen. Amerikaans tulpenboomhout is nog een stuk harder dan het hout dat klassiek voor kruislaaghout wordt gebruikt. Het heeft een nog 70% grotere buigsterkte dan naaldhout.

De panelen voor Maggie’s Oldham werden ontwikkeld door het Duitse Züblin Timber. Die leverden ook de kruislaagpanelen voor de Smiley. Op de westelijke gevel zit berkenhout met een fineerlaagje van tulpenboomhout. Ook voor het interieur, het plafond en de meubels werd tulpenboomhout(fineer) gebruikt.

Het tulpenboomhout voor de gevels werd thermisch behandeld. Door het te verhitten tot 200° C krijgt dit hardhout dezelfde stabiliteit en duurzaamheid als tropisch hardhout.

Houtkachel

De ramen en glazen deuren werden geleverd door het Italiaanse Aresi. De glazen wand in het midden heeft dubbel glas van IPIG. Vanuit de tuin op de begane grond kijk je los door het gebouw naar de hemel. Het gebouw wordt verwarmd met een houtkachel. Voor de isolatie van het platte dak en de gevels werd een houtvezelmateriaal van Homatherm gebruikt.

Tulpenboomhout wordt door de AHEC beschouwd als een heel duurzame houtsoort, omdat ze zo snel heraangroeit. Voor het gebouw in Oldham werd 27,6 m³ Amerikaans tulpenboomhout gebruikt en 1,1 m³ Amerikaanse es. Dat komt overeen met respectievelijk 55,22 m³ en 2,1 m³ gezaagd hout vóór de verwerking en samen 115,7 m³ stammen. Die groeien volgens de AHEC in amper 120 seconden opnieuw aan: 108 seconden voor het tulpenboomhout en 12 seconden voor de es.

Snel nagroeibaar

Tulpenboomhout is één van de meest ‘aanwezige’ hardhoutsoorten in de Verenigde Staten. Ongeveer 7% van het aangeboden hardhout in de VS is tulpenboomhout. Alleen rode eik (18%), witte eik (15%) en esdoorn zijn populairder op de Amerikaanse hardhoutmarkt. Tulpenbomen groeien in 33 Amerikaanse staten en er wordt minder van gekapt dan de aangroei. Het voordeel van tulpenboomhout is dat het voor zijn gewicht een heel hoge sterkte heeft. Amerikaans kruislaag-tulpenboomhout is volgens de AHEC zowat drie keer zo sterk als varianten in naaldhout. In Vlaanderen zijn er slechts een paar aanbieders van tulpenboombout.