JCB lanceert waterstofverbrandingsmotor die power combineert met schone uitstoot

In deze tijden van streven naar maximale duurzaamheid en minimale uitstoot lijkt ons dit een stevig antwoord op de vele uitdagingen waarmee we te kampen hebben. Wanneer je gebruik weet te maken van een alternatieve brandstof voor toepassing in een verbrandingsmotor, met enkel waterdamp als uitlaatgas, prikkel je de verbeelding van flink wat mensen. We staken ons licht op bij de fabrikant, op zoek naar meer informatie over de 75 pk sterke motor die werd voorgesteld. Meer tekst en uitleg krijgen we van Alexander Vendrig, sales manager power products voor de Benelux en Scandinavië.

Deze waterstof-verbrandingsmotor die ontwikkeld werd door het moederbedrijf in het VK wordt naar voren geschoven als een potentiële gamechanger voor sectoren zoals de bouw, waarin werktijd, inzetbaarheid en laadtijd cruciaal zijn. Kunt u eerst uitleggen wat er zo nieuw is aan deze motor en wat hem revolutionair maakt?

“Het belangrijkste is dat je deze HCE (Hydrogen Combustion Engine) niet mag zien als een elektrochemische brandstofcel. Dit gaat om een verbrandingsmotor die speciaal is ontworpen om waterstofgas als primaire brandstof te gebruiken. Dat klinkt simpel, maar het is technisch uitdagend: waterstof heeft andere verbrandingskarakteristieken, zoals snellere verbranding, bredere ontsteekbaarheid en weinig of geen koolstofhoudende verbrandingsproducten, en vereist veranderingen op het vlak van inspuiting/leiding, compressie/ontsteking en materialen die geschikt zijn voor waterstoftoepassing. JCB ontwikkelde de motor ‘from scratch’ en stelde prototypes in werkmachines op proef.”

“Het revolutionaire zit in drie punten. Allereerst is er een directe vervanging van dieselgedrag zonder volledige elektrificatie. De motor levert vergelijkbare bedieningskarakteristieken, trek- en laadvermogen en kan lange uren draaien zonder de noodzaak van grote accu-packs of zware brandstofcelsystemen. Dat maakt de overgang technisch eenvoudiger voor zware machines. Ten tweede merk je een snelle tanktijd en lange inzetbaarheid. Waterstoftanks kunnen, vergelijkbaar met diesel, in minuten worden gevuld. Dit is van cruciaal belang voor continu draaiende bouwmachines waar stilstand geld kost en bezorgt door waterstof aangedreven verbrandingsmotoren een operationeel voordeel boven batterij-elektrische machines op grote, intensieve werven. Ten derde kunnen we ook al uitpakken met een bewezen vooruitgang in regelgeving en, sinds begin 2025, een commerciële goedkeuring. De motor mag dankzij de typegoedkeuring voortaan volledig legaal ingezet worden op de diverse Europese en Britse markten.”

Wanneer u dit in de praktijk vertaalt naar aannemers en de bouwsector in het algemeen, wat betekent dit dan specifiek?

“Heel belangrijk is dat we inspelen op een continuïteit van opereren in de bouwsector, zonder dat er een grote gedragsverandering nodig is. We weten allemaal dat aannemers gevoelig zijn voor risico's die voortkomen uit nieuwe technologie. Denk daarbij aan zorgen over een beperkte actieradius, langere laadtijden en onzekere prestaties. Omdat JCB’s motor is ontworpen om hetzelfde 'gevoel' en dezelfde inzetbaarheid te bieden als een dieselmotor, maar dan zonder de CO₂-uitstoot bij verbranding van ‘schone’ waterstof, kunnen aannemers relatief soepel overstappen zonder operationele processen ingrijpend te veranderen. De machines, bediening en onderhoudsconcepten blijven herkenbaar en dat versnelt de acceptatie.”

“Daarnaast spelen we in op het ‘Time is money’-feit. Kun je minder stilstand en een betere planning van de inzet garanderen, dan scoor je. Dat is zeker het geval op grotere werven en bij projectfases waar machines lang en intensief moeten draaien, zoals bij grondverzet, kraanwerk of transport tussen locaties. Snelle tankbeurten met waterstof maken het mogelijk om dezelfde ploegmachines dag na dag te laten draaien zonder uren voor laadstops, zoals bij sommige batterij-aangedreven machines. Je verhoogt de productiviteit en verlaagt de indirecte kosten.”

“Een voordeel dat hiermee verband houdt, is dat er inzetbaarheid komt op locaties zonder stroominfrastructuur of zware netverzwaring. Bij tal van bouwprojecten is het aanleggen van sterkere elektrische infrastructuur, zoals met snelladers en transformatoren, duur of praktisch onmogelijk. Waterstof kan lokaal worden geleverd of zelfs geproduceerd, waardoor projecten onafhankelijker worden van lokale netcapaciteit. JCB toonde ook installaties in vrachtwagens en mobiele demonstrators, wat aantoont dat logistieke oplossingen mogelijk zijn.”

We kunnen ons voorstellen dat er ook gevolgen zijn op het vlak van onderhoud?

“Inderdaad, aannemers die gewend zijn aan dieselmotoren zullen veel bekende onderhoudstaken terugvinden, maar er is wel extra training en gereedschap nodig voor het veilig omgaan met hogedruk waterstofinstallaties, lekdetectie en nieuwe componenten. Denk daarbij aan specifieke kleppen, sensoren, brandstofleidingen,…. Investeren in training en certificering wordt belangrijk, maar minder ingrijpend dan het opbouwen van een volledig nieuw hoogvolt-elektrisch onderhoudsprogramma.”

“Ik wil ook nog meegeven dat de waterstofmotor voor bedrijven die willen voldoen aan strengere emissiedoelstellingen of aanbestedingscriteria, zoals bijvoorbeeld in Nederland bij de laag-emissie-werf eisen, een pad biedt naar bijna directe CO₂-vrije inzet, toch als de waterstof zelf groen is geproduceerd. Dat maakt aannemers concurrerender in tenders waar emissie-criteria een rol spelen. De recente certificeringen van JCB vergemakkelijken ook acceptatie in EU-projecten.”

Over naar dé vraag die velen zich zullen stellen: in welke voertuigen en machines kan deze motor in de nabije toekomst gebruikt worden?

“JCB demonstreerde al prototypes en testinstallaties in verschillende machineklassen. Zo zijn er backhoe loaders en Loadall-telehandlers als werkende testplatforms. Er is ook een demonstratie waarbij een JCB-H2-motor in een 7,5-ton Mercedes vrachtwagen werd geplaatst, wat treffend aantoont dat transportplaatsen, lichte vracht en mobile bowsers (Red: een mobiele tank voor het vervoeren van vloeistoffen, zoals brandstof of water, die geen eigen aandrijving heeft en naar een andere locatie moet worden gesleept of getransporteerd) mogelijk zijn. Dit betekent dat de volgende categorieën realistisch en snel inzetbaar zijn: lichte en middelzware vrachtwagens, terreinmachines, telescopische handlers en heftrucks voor grote werven, en generatoren en site-power units (mobiele generatoren op H₂-basis). Nu al ging onze waterstof generator (60 kVA) in serieproductie en kan die al besteld worden. Meer nog, deze generator is al operationeel bij de eerste eindgebruikers.”

Als u een en ander kort zou moeten samenvatten, waar liggen voor u dan de grootste kansen en uitdagingen voor aannemers?

“We bieden aannemers met onze waterstofverbrandingsmotor een praktisch pad naar zeer lage operationele CO₂-uitstoot, zonder de radicale operationele veranderingen die volledige elektrificatie soms vraagt. Belangrijke kansen zijn verbeterde inzetbaarheid, snellere tanktijden en compatibiliteit met bestaande machineconcepten, plus strategische voordelen in aanbestedingen met emissiecriteria.”

“Tegelijk zijn er duidelijke uitdagingen: de beschikbaarheid van betaalbare, groene waterstof en het opzetten van veilige tank- en logistieknetwerken zijn cruciaal. Ook zijn training, certificering en aanpassingen in onderhoudsplannen onvermijdelijk. Aannemers die vroeg investeren in kennis, pilots en partnerschappen - dus met machinefabrikanten, brandstofleveranciers en logistieke partijen - zullen volgens ons het meeste profiteren. Onze recente commerciële goedkeuringen en demonstraties laten zien dat de technologie technisch klaar is, nu begint de fase van opschaling en integratie in de praktijk.”