Gevolgen van de nieuwe betonnorm

In juli 2022 heeft het Bureau voor Normalisatie een nieuwe versie van de norm NBN B 15-001, de nationale Belgische aanvulling bij de Europese norm NBN EN 206, gepubliceerd. Tegelijkertijd werd ook het toepassingsreglement TRA 550 voor de BENOR-certificatie van stortklaar beton herzien. Enkele van deze herzieningen hebben rechtstreeks gevolgen voor de aannemer, meer bepaald wat de consistentie van het beton en het behoud ervan in de tijd betreft.

CONSISTENTIE

De consistentie van vers beton bepaalt zijn verwerkbaarheid en dus in grote mate het uitvoeringsgemak en de verdichting ervan. Deze eigenschap wordt al vele jaren gespecificeerd door een consistentieklasse (doorgaans de zetmaat). De keuze van de klasse hangt onder meer af van het te storten element en van de verdichtingswijze.

Deze keuze is echter niet altijd gemakkelijk te maken. Daarom biedt Buildwise de BETON-tool aan, die beschikbaar is in de rubriek Buildwise-Tools van de Buildwise-website of gedownload kan worden als een app voor iOS of Android. Met deze app kan de gebruiker eenvoudig de gegevens bepalen die bij het bestellen van het beton gepreciseerd moeten worden.

Uit de praktijk is evenwel gebleken dat deze consistentieklassen hun beperkingen hebben en niet altijd beantwoorden aan de behoeften van de aannemer op de werf. We nemen het voorbeeld van de bestelling van een beton van de klasse S4 (zetmaat 160 tot 210 mm) voor een vloer. Deze klasse zou geleverd kunnen worden met een zetmaat van 180 mm, terwijl voor deze toepassing een zetmaat van 210 mm gewenst is.

De nieuwe versie van de norm NBN B 15-001 voorziet in een andere mogelijkheid, waarbij de consistentie voorgeschreven wordt door een voorkeurrichtwaarde voor de zetmaat volgens de beoogde toepassing (balk, vloerplaat ...) (zie tabel A). Deze waarde wordt aangeduid met de letter S gevolgd door een cijfer dat overeenstemt met de zetmaat, uitgedrukt in millimeter. Op deze waarde zijn ook toleranties van toepassing.

UITVOERINGSTERMIJN EN BEHOUD VAN DE CONSISTENTIE

Om de betoneigenschappen te behouden en een vlotte uitvoering en verdichting mogelijk te maken, moet het beton na het mengen zo snel mogelijk gestort worden.

In de praktijk wordt op de leveringsbon een gegarandeerde verwerkingstijd aangegeven. Deze gaat in zodra het cement in contact komt met water en kan gedefinieerd worden als de periode waarin het beton niet zal binden. Gedurende deze periode kan het beton bewerkt worden (gestort, verdicht en nabehandeld) zonder weerslag op zijn druksterkte of duurzaamheid. Naast de uitvoeringstijd omvat de op de leveringsbon aangegeven gegarandeerde verwerkingstijd (bij ontstentenis 100 of 120 minuten, naargelang van het cementtype) dus ook:

de tijd die nodig is voor het aanmaken en vervoeren van het beton naar en op de werf (kubel, pomp ...)
de wachttijd in de centrale en op de werf.

De gegarandeerde verwerkingstijd geeft geen enkele garantie op het behoud van de consistentie van het beton tijdens deze periode. De consistentieklasse moet vanaf het begin van het lossen op de werf echter wel gedurende minstens 30 minuten behouden blijven, rekening houdend met de samenstelling en de temperatuur van het beton.

Het toepassingsreglement TRA 550 vermeldt voortaan de tijd van behoud van de consistentie (afgekort TC). Het gaat hier om de tijdspanne vanaf het begin van het lossen waarin de gespecificeerde consistentiewaarde gegarandeerd wordt. Deze bedraagt doorgaans 30 minuten (TC30).

Bij complexe ruimten of speciale geotechnische elementen kan het betonstorten soms langer duren. Wanneer men wil dat de consistentie langer behouden blijft, dan moet men dat dus bij de bestelling vermelden. Dit moet op de leveringsbon aangeduid worden als TCz, waarbij z staat voor het aantal minuten waarin het behoud van de consistentie vanaf het begin van het lossen gewaarborgd is (bv. TC60). Het is belangrijk om de duur van het consistentiebehoud goed te kiezen, aangezien een verlenging ervan het toevoegen van bijkomende hulpstoffen kan vereisen en de binding kan vertragen, wat schadelijk kan zijn voor het beton (bv. verhoogd risico op vorstschade of luchtbelvorming).

SPECIALE GEOTECHNISCHE WERKZAAMHEDEN

De richtwaarden voor de consistentie van vers beton voor speciale geotechnische werkzaamheden werden herzien om beter overeen te stemmen met de Belgische praktijk. Tabel B geeft een overzicht van deze waarden in verschillende omstandigheden.

Bron: het artikel ‘Nieuwe betonnorm: welke impact voor de aannemer?’ van ir. Vinciane Dieryck, senior projectleider van de afdeling ‘Geotechniek, structuren en beton’, en ir. Valérie Pollet, hoofd van de afdeling ‘Chemie, microbiologie en microstructuur’ en coördinatrice ‘Onderzoek en ontwikkeling’, in het Buildwise Magazine van maart-april 2023. Het werd opgesteld in het kader van de Normen-Antenne ‘Beton-mortel-granulaten’, gesubsidieerd door de FOD Economie. Enkel het originele artikel, te vinden op www.buildwise.be, geldt als referentie.