Ontwerper voor herbestemming stadhuis Leuven

Het gaat om de tijdelijke vereniging aNNo architecten en FELT architectuur & design, beiden uit Gent, in samenwerking met Endeavour, 88888 en Atelier Arne Deruyter. Zij wonnen de Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester met een doordacht en gedurfd voorstel. Het ontwerp is nog niet definitief. Het ontwerpteam zal het in samenspraak met het stadsbestuur gedetailleerd uitwerken tegen eind 2021.

De herbestemming en de restauratie van het stadhuis is volgens de Leuvense schepen van Restauratie en Openbare Werken Dirk Vansina een complex dossier. Verschillende stadsdiensten en andere partners werken hiervoor al geruime tijd intensief samen.

De volledige studieopdracht omvatte het uitwerken van de aangeleverde basisopmetingen, de opmaak van een beheersplan onroerend erfgoed, de architectuur, de stabiliteit en technieken, de restauratie, het aanreiken van een scenograaf voor de inrichting, energieprestatie en binnenklimaat, de aanleg van de bijbehorende buitenruimte en de projectcoördinatie. Via de uitwerking van een scenografisch concept moest een concrete en eenvormige invulling en vormgeving voor de onthaalfunctie, het bezoekersparcours en de programmatie worden voorzien, zonder dat deze volledig wordt uitgewerkt. Bij het uitschrijven van de Open Oproep werd het algemene budget geraamd op 19.008.264 €.

Publieke functie

Het stadhuis krijgt opnieuw een volwaardige, publieke functie. Het open huis wordt permanent toegankelijk en krijgt een toekomstgerichte invulling die overeenstemt met de symbolische waarde en erfgoedwaarde van het gebouw.

Het wordt tevens een plek waar je verhalen over het verleden en de toekomst van Leuven kan ontdekken. De historische ruimtes vormen de basis voor de vele erfgoedverhalen. Authentieke stukken krijgen opnieuw een plaats in het stadhuis en via interactieve verhalen, tentoonstellingen en debatten ontdek je het Leuven van vroeger, vandaag en morgen.

Het gebouw behoudt zijn politieke en ceremoniële functies. Na de herbestemming zullen er opnieuw huwelijken, recepties en officiële ontvangsten plaatsvinden en de gemeenteraad zal opnieuw in de Gotische zaal vergaderen.

De politie verhuist vanuit het naastgelegen wijkkantoor naar een modernere ruimte in de vleugel aan de Naamsestraat en het Radiohuis blijft gehuisvest in de kantoren aan de Muntstraat. Op die manier versterkt het stadhuis zijn functie als multifunctioneel stadsgebouw.

Het herbestemmingsproject is van uitzonderlijk belang voor de stad Leuven, haar inwoners en bezoekers. “Erfgoed speelt een belangrijke rol in de kwaliteit van onze leefomgeving. Gebouwen met erfgoedwaarde kunnen mensen samenbrengen en verbinden. Daarom vinden we het als onroerenderfgoedgemeente belangrijk om ons waardevol patrimonium te herbestemmen. Leuven staat bekend om haar vele innovatieve herbestemmingsprojecten, zoals bijvoorbeeld De Hoorn of OPEK. Het is dan ook logisch dat we met de herbestemming van ons meest iconische gebouw heel hoge ambities nastreven", aldus schepen van Onroerend Erfgoed Carl Devlies.

Ontwerpteam

De stad zocht via een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester naar een geschikt ontwerpteam. De tijdelijke vereniging aNNo architecten (Elisabeth Lehouck, Stijn Cools en Sofie De Ridderen) - FELT architectuur & design (Jasper Stevens en Karel Verstraeten) in samenwerking met Endeavour, 88888 en Atelier Arne Deruyter overtuigden de wedstrijdjury met hun totaalaanpak en visie. Ze vertaalden als enige de ambitie van de stad.

In het huidige politiekantoor op de Grote Markt komt er één duidelijke toegang tot het stadhuis. Binnen is er een grote onthaalruimte op de benedenverdieping. “Het stadhuis is er zowel voor toeristen als voor de Leuvenaar. Een nieuw internationaal toeristisch onthaal verwelkomt alle bezoekers. Wie er binnenstapt voelt meteen het dna van de stad: historisch en hedendaags. Bezoekers worden hier enthousiast gemaakt om meer van het stadhuis en de stad te leren kennen”, vertelt schepen van Cultuur en Toerisme Denise Vandevoort.

Nieuw volume

Bovenop het politiekantoor zorgt een nieuw volume voor een hedendaags element dat  extra belevingsruimtes creëert. Bezoekers bereiken de verdiepingen via een comfortabele trap en lift. Van daaruit worden ze meegezogen naar de verschillende ruimtes in het historische gedeelte.

“Zowel op de verdiepingen in het nieuwe volume als in het historisch gedeelte zal je via dynamische en interactieve opstellingen verleden, heden en toekomst van Leuven kunnen ontdekken. Op de bovenste verdieping van het nieuwe volume heb je vanop het balkon bovendien een mooi uitzicht op de Grote Markt, de pas gerestaureerde Sint-Pieterskerk en het Tafelrond. Het Vrijthof of de binnentuin wordt dan weer een groen rustpunt en zal de verschillende delen van het stadhuis nog beter met elkaar verbinden”, vervolgt Denise Vandevoort.    

Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck is enthousiast over de integrale ontwerpvisie voor het Leuvense stadhuis. “De symboolwaarden van het verleden worden verrijkt met een hedendaagse en laagdrempelige combinatie van onthaal en informatie. Het programma richt zich niet alleen naar toeristen maar naar alle Leuvenaars en de antichambre (het nieuwe volume) wil de plek bij uitstek zijn waar Leuven de toekomstige plannen en stadsontwikkelingen kan tonen aan de burgers”, aldus Leo Van Broeck.

Restauratie

“Zowel de buiten- als binnenkant van het stadhuis krijgen tevens een doordachte restauratie. Aan de buitenzijde blijft het historische uitzicht behouden en ook de binnenzijde wordt met respect gerestaureerd", verklaart schepen van Restauraties en Openbare Werken Dirk Vansina.

Het ontwerpteam bekijkt per ruimte ook welke duurzame energieoplossingen mogelijk zijn. De  herbestemming wordt volgens burgemeester Mohamed Ridouani een voorbeeld van innovatie, multifunctioneel gebruik en duurzaamheid, dat past bij de ambities van ‘Leuven klimaatneutraal 2030’ en ‘Leuven Europese culturele hoofdstad 2030’.

Het historische stadhuis is één van de meest fascinerende huizen van de Brabantse gotiek in Europa. Het 580 jaar oude gebouw is het topmonument van Leuven. Het beschermde pand heeft een indrukwekkende gevelpartij en telt verschillende salons, zalen en kelders. De zolder heeft indrukwekkende dakspanten en herbergt een grote collectie gevelbeelden, gipsen afgietsels en mallen. In de raadskelders toont het Koninklijk Verbond der Jaartallen een collectie foto’s, vlaggen en kostuums. Het ontwerpteam en de stad zullen samen onderzoeken hoe en of beide ruimtes toegankelijk kunnen gemaakt worden.

Foto: Team Vlaams Bouwmeester / Tim van De Velde.

“Vijfhonderd jaar lang zijn er gebouwen en elementen toegevoegd aan het stadhuis. Het voorhuis bleef echter altijd intact. Wij doen nu hetzelfde”, aldus architect Stijn Cools (aNNo). Een juist gebruik van kleur en textuur zorgt dat het hedendaags volume mooi aansluit bij de historische setting van de Grote Markt.

“De achthoekige vorm voert ons terug naar het verleden. De achthoek zie je ook in de hoektorens van het stadhuis, de vrijstaande toren van het Tafelrond en het koor van de Sint-Pieterskerk”, vult architect Jasper Stevens (FELT) aan. Het nieuwe volume is voldoende laag zodat je vanuit de Muntstraat het beschermde stadsgezicht van de Grote Markt en de Sint-Pieterskerk kan blijven zien.

Timing

Het ontwerpteam en de stad zullen het wedstrijdontwerp de komende maanden voort uitwerken. In 2023 beginnen de verbouwingswerken. Het stadhuis zal dan een viertal jaar de deuren moeten sluiten. Toeristen kunnen in die periode terecht aan een pop-uponthaal. Voor de plechtigheden, huwelijken en vergaderingen is de stad op zoek naar een andere locatie.

De historische salons van het stadhuis worden deze zomer al gerestaureerd. Tijdens die werken zullen de huwelijken in de collegezaal en het kabinet van de burgemeester in het stadhuis plaatsvinden. Het hele restauratieproject en de werkzaamheden zullen in de toekomst live kunnen gevolgd worden vanop een tijdelijke toren op de Grote Markt of bij je thuis op de computer.

Historisch stadhuis is de trots van Leuven

Het Leuvense stadhuis heeft een geschiedenis van meer dan 580 jaar en bevindt zich op de Grote Markt in het centrum van de stad, omgeven door de recent gerestaureerde Sint-Pieterskerk en het historische Tafelrond dat werd omgebouwd tot een hotel. In de onmiddellijke omgeving bevindt zich ook de universiteitshal van de KU Leuven. De bouw en het ontwerp van het prachtige monument begonnen in 1439.

Behalve een iconisch gebouw is het stadhuis ook een gotisch topmonument. Vandaag heeft het stadhuis hoofdzakelijk een politieke en ceremoniële, en een beperkte toeristische functie. Grote delen van het gebouw blijven onbenut. Het is als topmonument ook te beperkt publiek toegankelijk en te weinig ontsloten.

Foto: David Degelin - Stad Leuven.

Leuven heeft bovendien nood aan een plek waar zowel Leuvenaars als (inter)nationale bezoekers de stad met al haar bezienswaardigheden, verhalen, erfgoed, geschiedenissen, en ook haar dromen en ideeën voor de toekomst kunnen ontdekken en mee inspireren.

Met de herbestemming van het stadhuis (inclusief het huidige politiekantoor) zet de stad Leuven een belangrijke stap om dit topmonument permanent open te stellen en het een volwaardige culturele en toeristische invulling te geven. De bestaande functies en activiteiten zoals huwelijken, recepties en ontvangsten, de gemeenteraad en het wijkcommissariaat komen samen met een uitgebreid (toeristisch) onthaal en een dynamische erfgoedwerking.

Het stadhuis moet zo een nieuwe, aantrekkelijke, unieke en sfeervolle beleving bieden voor zowel de Leuvenaar als de (inter)nationale bezoeker. Een geïntegreerde invulling, multifunctionaliteit en optimale toegankelijkheid en circulatie zijn de belangrijkste uitgangspunten.

Foto: David Degelin - Stad Leuven.

Hierbij is belangrijk dat het stadhuis maximaal toegankelijk wordt, zowel wat betreft de oppervlakte als qua fysieke toegankelijkheid. Multifunctionaliteit en flexibiliteit in gebruik van ruimtes en inrichting zijn daarbij cruciaal. De optimale afstemming en verbinding tussen alle gewenste functies en de ideale bezoekerscirculatie en -stromen in functie maakten deel uit van de ontwerpopdracht.

Dit project wordt een zeer belangrijk stadsproject voor Leuven, voor de Leuvenaar en de (inter)nationale bezoeker. Het ontwerpteam zal samen met de stad ook een proces moeten doorlopen waarbij burgers, partners en belanghebbenden zeer nauw betrokken worden.

Denise Vandevoort vindt participatie belangrijk: “De herbestemming is er voor en door Leuvenaars. Iedereen zal worden uitgenodigd om mee te schrijven en te werken aan het verhaal van de stad en haar toekomst. Zo kan het stadhuis zijn historische plek in de publieke ruimte opnieuw innemen", aldus de schepen van Toerisme.