Kunnen elektrische kranen zich over de hindernissen hijsen?
“Er zijn twee dingen nodig om diesel van de werf te halen: lagere prijzen voor full electric machines en een boost op vlak van de autonomie”, zegt Dries Van Haut. Als zaakvoerder van Van Haut verhuurt en verkoopt hij onder meer hijskranen en gaat het hem voor de wind, maar als voorzitter van beroepsfederatie Sigma kent hij ook de collega’s die door iets minder rooskleurige tijden gaan. Veelal omdat hun klanten eerder aannemers van bouwwerken zijn.
“Elektrische hijskranen zijn de goede leerlingen van de klas en kunnen gemakkelijk meer dan een dag werken op een volle batterijlading.”
“De bouwsector is zeer breed, het is dus gevaarlijk om algemene uitspraken te doen. Zeggen dat het niet echt geweldig gaat met de verkoop of verhuur van bouwmachines, klopt, al komen we natuurlijk van een heel hoog niveau. Als de resultaten dan 25% slechter worden, dan is dat niet plezant maar het is ook nog niet direct rampzalig. De verhuur en verkoop van machines voor de constructie van gebouwen, en zeker die voor particuliere woningen, bollen voor geen meter. Terwijl het met het materieel voor infrastructuurwerken de jongste jaren nog nooit slecht is gegaan. Met Van Haut zijn we vooral actief in dat laatste segment en mij hoor je dus niet klagen. Mensen die bijvoorbeeld torenkranen verdelen of verhuren daarentegen, gaan door minder goede tijden.”
“Vroeger was het simpel: na vijf of zes goede jaren, kwamen vijf slechte jaren. Je kon daar bijna je horloge op gelijkzetten. Vandaag is voorspellen lastig geworden. Ook al leert de analyse van de laatste maanden dat we het dieptepunt achter ons hebben gelaten en zien we de eerste voorzichtige tekenen van herstel, het is verstandig om met twee woorden te spreken. Die man in Amerika hoeft zijn rode petje maar van kant te veranderen en de hel kan losbarsten.”
Dries Van Haut: “Er is wel degelijk veel goesting om de omschakeling naar elektrische kranen te maken maar in tegenstelling tot in Nederland leidt dat momenteel nog niet meteen tot veel actie.”
Aftasten en goede ideeën
“Wat we wel zeker kunnen zeggen is dat, dankzij de grote infrastructuurwerken, Royerssluis, Oosterweel, de Ring rond Brussel en een paar werven in Wallonië, de grote aannemers nog vele jaren voldoende werk zullen hebben. Zij hebben dus ook geen moeite om investeringen te doen in machines en nieuwe technologie. En ik ben een aanhanger van de theorie dat, als de grote jongens het goed doen, ook de kleinere spelers uiteindelijk de vruchten gaan plukken. Al was het maar omdat op de grote werven ook de kleinere aannemers als onderaannemer ingeschakeld worden. Andersom, als een grote aannemer niet genoeg werk heeft, dan gaat die zijn oog ook laten vallen op projecten die aannemers van een maatje kleiner ook ambiëren.”
Is het te kort door de bocht om te veronderstellen dat de verhuur beter draait als aannemers niet geneigd zijn om zelf te investeren?
“Huren doe je vooral omdat je extra capaciteit nodig hebt. Als er minder werk is, dan zal je wellicht ook niet huren. Er is ook die andere wetmatigheid; dat je moet investeren als het slecht gaat, om dan klaar te zijn als het orderboek zich weer vult. Zij die met de resultaten van de vette jaren verstandig zijn omgesprongen en nu nog een spaarpotje hebben, doen dat ook. Al is het psychologisch vaak niet evident om, zonder zicht op extra contracten, veel geld voor pakweg een full electric kraan uit te geven.”
Merk je een investeringsdynamiek die ingegeven is door de decarbonisatie en energietransitie?
“Er is wel degelijk veel goesting om die omschakeling te maken maar dat leidt momenteel nog niet meteen tot veel actie. In Nederland is dat wel het geval, omdat de overheid daar een aantal strenge regels heeft opgelegd. In sommige steden kom je met dieselkranen bijvoorbeeld niet eens meer binnen. Bij ons gaat het nog voornamelijk over aftasten en goede ideeën formuleren. We worden als beroepsvereniging regelmatig bevraagd over te de beschikbaarheid van emissieloze machines en de beperkingen wat betreft inzetbaarheid. Ook Fluvius en het departement Mobiliteit Openbare Werken (MOW) zijn bij de Werkgroep Vergroening van Sigma komen aankloppen. MOW wil bij aanbestedingen de CO2-prestatieladder gebruiken om bedrijven aan te moedigen om minder CO2 uit te stoten. Dat kan bijvoorbeeld door met elektrische machines te werken i.p.v. dieselmachines. Het zou de bedoeling zijn om intekenaars een gunningvoordeel te geven dat afhangt van hun niveau op de CO2 prestatieladder.”
Wat is er nodig om elektrificatie sneller door te voeren?
“Er zijn twee voorname hindernissen. De prijs om te beginnen. Een elektrische kraan kost vandaag simpelweg het dubbele van een dieselmachine. Gelukkig zijn we er met de beroepsvereniging in geslaagd om bouwmachines van meer dan vijf ton toe te voegen aan de technologielijst met machines die via VLAIO in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van 20% voor grote bedrijven en 25% voor kmo’s. Helaas zijn verhuurders van die subsidie uitgesloten, waardoor kleine bedrijven niet eens de kans krijgen om de nieuwe technologie uit te proberen.”
“Behalve de prijs, is ook de autonomie een zorgenkind. Elektrische graafmachines halen vandaag een autonomie van 4 tot maximum 6 uur, al komen druppelsgewijs ook machines met meer autonomie op de markt. Als je een dag zwaar werk wil verzetten, haal je het niet met een volle batterij. Dat blijft voor aannemers dus een lastige hindernis om te overbruggen. Hijskranen zijn de goede leerlingen van de klas. Onze full electric 50 ton telescopische Sennebogen rupskraan kan je gemakkelijk anderhalve dag werken. Het zijn immers niet zozeer de lasten die getild moeten worden die de accu snel laten leeglopen maar het verrijden. Het komt eropaan om je gedrag als machinist een beetje aan te passen en bij manier van spreken tijdens je pauze niet meer met de kraan naar de keet te rijden om een koffie te gaan halen.”
Total cost of ownership
“We hebben intussen twee exemplaren van de elektrische machines verkocht aan respectievelijk Besix en Jan De Nul. De reacties zijn enorm positief. Behalve dat ze exact hetzelfde werk aankunnen als hun dieselbroertjes, werken ze veel stiller en comfortabeler. De machine reageert veel beter en trilt nog amper. Ik ga ervan uit dat daardoor de onderdelen ook langer kunnen meegaan maar het is een aspect waar we momenteel nog te weinig zicht op hebben. Er komen sowieso veel minder pannes voor met elektrische kranen en je moet geen filters meer vervangen. Dat alles zal een positief effect hebben op de total cost of ownership. Daar tegenover staat natuurlijk de onzekerheid over de elektriciteitsprijzen.”
“In Nederland zijn veel kleine bedrijfjes opgestart die dieselmachines ombouwen naar een elektrische versie. Onze Nederlandse collega bouwde recent een rupstelescoopkraan om van 120 ton die naast een volwaardig batterijpakket ook nog een kleine dieselmotor aan boord heeft. Het laat de eigenaar toe om de kraan toch nog te bezigen op plekken waar geen elektriciteit voorhanden is. Ik denk dat dat wel eens een piste zou kunnen zijn die in de toekomst meer zal bewandeld worden. Want waarom zou je het dubbele van de prijs betalen voor een machine waarmee je niet alle werk gedaan krijgt?”
De omschakeling naar koolstofvrije brandstof loopt dan misschien niet zo snel als velen het zouden willen, er is sowieso geen weg terug. “Sommige fabrikanten verwachten dat tussen 2030 en 2035 30% van de geleverde bouwmachines elektrisch zal zijn. Naarmate initiatieven zoals de CO2-prestatieladder ook buiten België en Nederland worden opgepikt, zal het niet meer over een paar machines gaan die worden omgebouwd maar over een voldoende kritisch aantal waardoor ook de prijs zal zakken.”
“Ook de waterstoftechnologie- en de lithiumbatterijen zullen die evolutie stimuleren. Wij verkopen ook hoogwerkers en in dat segment zie je de switch naar lithium al gebeuren. Ook al ligt de prijs nog een pak hoger, de voordelen beginnen de doorslag te geven. In het geval van grote graafmachines of vrachtwagens die heel veel vermogen vereisen, zijn de huidige batterijen mogelijk niet de beste optie. Daar zie ik voor groene waterstof heel wat mogelijkheden. Ook hier is de distributie een belangrijke stoorzender. Van zodra daar een realistische oplossing voor is uitgewerkt, kan dat snel aanslaan. JCB zou daarin wel eens de rol van Elon Musk in de auto-industrie kunnen vervullen. Een aantal jaar geleden stelde de machinebouwer de eerste 20-tons graafmachine met waterstofmotor voor en ik zie hen die zachtjesaan toch meer naar de voorgrond schuiven.”
“Er is wel degelijk veel goesting om de omschakeling naar elektrische kranen te maken maar in tegenstelling tot in Nederland leidt dat momenteel nog niet meteen tot veel actie.”
Te weinig mensen, meer veiligheidstechnologie
Is er nog iets wat kranen en hijswerktuigen parten zal spelen?
Op 1 januari '27 wordt de aanpassing van de nieuwe kraannorm EN13.000 van kracht. Die is bedoeld om o.a. de operationele veiligheid van mobiele kranen te verhogen en het risico op ongevallen als gevolg van technische storingen te minimaliseren. “Fabrikanten zijn vandaag bezig met de aanpassing van hun machines. Kritieke functies moeten tegen die tijd worden uitgerust met redundante systemen. Als een veiligheidssysteem faalt, moet het secundaire systeem de functie kunnen overnemen, waardoor de kans op ongelukken door systeemfouten wordt verminderd. Sommigen zullen dit omschrijven als overdreven regelgeving maar, ik ben daar nog niet van overtuigd. Op een moment dat er minder en minder geschoold personeel beschikbaar is, zijn meer sensoren die gevaar kunnen detecteren en meer bijkomende technische veiligheid misschien toch geen overbodige luxe. We hebben al veel pistes bewandeld om de instroom van goed opgeleide mensen naar onze sector te bevorderen maar de vijver waarin we vissen blijft bijzonder klein. Het ziet er ook niet naar uit dat dit in de toekomst snel beter zal worden. De bevolkingspiramide laat weinig aan de verbeelding over. Machines die excelleren op technisch en veiligheidsvlak, in combinatie met degelijke opleidingen voor machinisten zijn bijgevolg bijzonder belangrijk. Zeker als we in de toekomst meer mensen zouden rekruteren die onze talen niet spreken.”
“Ook de keuringsbedrijven vissen in die vijver. Ook zij worden met de arbeidskrapte geconfronteerd. In een land waar kranen om de drie maanden moeten gekeurd worden, leidt dat soms tot situaties dat machines zonder tijdige periodieke herkeuring moeten verder werken. Dit is niet langer houdbaar. Daarom ijveren we als federatie, samen met de verhuurders, om van die driemaandelijkse verplichting af te stappen en net als in onze buurlanden een grondiger jaarlijkse of halfjaarlijkse keuring in te voeren.”
