Slimme aanpak van het onderhoud van technische installaties
Vanaf 2025 zal het verplicht zijn om grote tertiaire gebouwen uit te rusten met een gebouwbeheersysteem (GBS). Wat als we de door dit systeem verzamelde gegevens nog voor andere doeleinden zouden kunnen gebruiken dan voor de regeling van de technische gebouwinstallaties en de opvolging van het energieverbruik? Deze informatie opent immers de deur naar nieuwe functionaliteiten zoals het predictieve onderhoud van deze installaties.
De verschillende onderhoudstypes
Tijdens het gebruik van een gebouw kunnen er vele storingen optreden die de normale werking van de installaties beïnvloeden. Deze storingen zijn meestal te wijten aan de geleidelijke slijtage of vervuiling van de onderdelen. Een snelle tussenkomst van een gekwalificeerde technicus is dan noodzakelijk. Dit wordt ook wel curatief of herstellend onderhoud genoemd (zie schema).
Het is ook mogelijk om het risico op storingen of defecten te voorkomen door preventief onderhoud uit te voeren.
Er bestaan twee soorten preventief onderhoud: systematisch en conditiegebaseerd.
Systematisch onderhoud bestaat erin om op regelmatige tijdstippen preventieve acties uit te voeren, ofwel in functie van de tijd die verstreken is sinds de laatste interventie, ofwel in functie van de werkingstijd van het toestel. Onder deze acties vallen onder meer de inspecties, de reiniging en de vervanging van onderdelen van de installatie (zie onze Onderhoudsgids voor duurzame gebouwen). Op reglementair niveau moet het systematische onderhoud van HVAC-installaties uitgevoerd worden volgens de eisen van het minimale onderhoudsprogramma dat specifiek is voor elk van onze drie Gewesten.
Conditiegebaseerd onderhoud maakt het dan weer mogelijk om preciezer te bepalen welke acties ondernomen moeten worden en welke toestellen preventief vervangen moeten worden. Dit is gebaseerd op waarnemingen of indicatoren die erop wijzen dat er een storing dreigt. Dus, in tegenstelling tot het systematische onderhoud, voorkomt het conditiegebaseerde onderhoud de voortijdige vervanging van toestellen die nog in staat zijn om hun functie te vervullen. Deze methode vereist echter dat er gegevens verzameld worden over het onderzochte element (toestel, systeem ...). Er zijn twee subcategorieën: niet-gepland conditiegebaseerd onderhoud en gepland conditiegebaseerd onderhoud, vaak predictief onderhoud genoemd.
Bij niet-gepland conditiegebaseerd onderhoud worden drempelwaarden vastgelegd in de vorm van expliciete regels voor bepaalde installatieparameters (debiet, temperatuur, drukverlies ...). Het overschrijden van deze drempelwaarden geeft aan dat het onderzochte element slecht functioneert.
Voor het predictieve onderhoud worden ook gegevens over de werking van de installatie gebruikt. Dankzij meer geavanceerde analysemethoden die gebruikmaken van deze gegevens en hun historiek kan men bepalen of het toestel naar verwachting presteert. Deze geavanceerde methoden bieden betere prestaties doordat ze subtiele afwijkingen kunnen detecteren. Dit maakt het mogelijk om storingen in een vroeg stadium op te sporen en proactief onderhoud te plannen.
Het potentieel van predictief onderhoud
In het kader van de EPB-regelgeving wordt de installatie van een GBS vanaf 2025 verplicht voor grote tertiaire gebouwen en vanaf 2030 voor kleinere gebouwen. De verzamelde gegevens over de installatie zullen dus beschikbaar zijn in alle betrokken gebouwen. Om predictief onderhoud mogelijk te maken, zijn de kosten dan beperkt tot de ontwikkeling en integratie van analysemethoden in de GBS-omgeving. Als het aantal voorspellingsmethoden dat toepasbaar is op het gebouw toeneemt, dan kunnen we verwachten dat ze gemakkelijker geïntegreerd kunnen worden in toekomstige GBS-systemen.
Predictief onderhoud is niet alleen weggelegd voor grote gebouwen die uitgerust zijn met een GBS. Het kan immers ook toegepast worden op één enkel toestel (ketel, warmtepomp ...) of op kleinere technische installaties.
Teneinde deze innovaties op de voet te volgen, neemt Buildwise momenteel deel aan het PREMAI-project (PREdictive Maintenance using AI) dat als doel heeft om predictief onderhoud in de praktijk te brengen met behulp van artificiële intelligentie (AI).
Dit artikel werd opgesteld in het kader van de Technologische Dienstverlening C-Tech, gesubsidieerd door Innoviris.
Samenvatting van een artikel, verschenen op de pagina’s 18-19 van het Buildwise Magazine 2024/4 (juli-augustus 2024). Enkel het originele Buildwise-artikel geldt als referentie.
De onderhoudstypes worden onderverdeeld in verschillende categorieën, gedefinieerd door de norm NBN EN 13306.
Buildwise heeft een nieuwe informatiecampagne gelanceerd met alles wat je over dit onderwerp moet weten: van intelligente en energiebesparende installaties tot nieuwe businessmodellen waarmee je je klanten extra diensten kan aanbieden en nieuwe inkomsten kan genereren. Maar ook predictief onderhoud, het bouwen van performante en duurzame smart buildings en nog veel meer komen aan bod.
Benieuwd? Neem hier dan snel een kijkje