Hemelwater vindt z’n weg in Vlaanderen

Castershoflaan Merksem: Regenwater centraal

In het kader van de vernieuwing van de riolering in de Castershoflaan (foto boven) maakten het district Merksem en Aquafin van de gelegenheid gebruik om ook het lokaal infiltratievermogen te vergroten. “Om dat doel te bereiken werd de parkeerstrook aan beide zijden van de weg aangelegd in een kasseiverharding (1600m²) met drainerende fundering. Daarnaast werd de middenberm verbreed en ingericht als infiltratiekom (wadi), een idee dat ontstond tijdens een participatieproces met de buurbewoners. Alle verharding watert af naar deze wadi (5000m²) die het regenwater buffert en laat infiltreren. Er zijn wel overlopen voorzien om overtollig water bij stortbuien af te voeren naar een regenwaterafvoerleiding onder de straat”, vat projectleider Frederik Van Schel (Colas) de onthardingsmaatregelen samen. Het ontwerp was van studiebureau Witteveen+Bos.

De uitdagingen

Het projectgebied ligt nabij het Jan Palfijnziekenhuis. Tijdens fasen 1 en 2 hebben we in de middenberm een overrijdbare strook aangelegd zodat ziekenwagens altijd doorgang hadden. Tijdens de opbraak van de verharding hebben we asbest aangetroffen in de oude fundering. Die is apart uitgegraven met in acht nemen van alle mogelijke voorzorgsmaatregelen, ook voor de omwonenden, en afgevoerd naar een grondrecyclagecentrum. Ook bleek de wadi niet voldoende natuurlijk te infiltreren. De hoge waterstand zou een negatieve impact hebben op de omringende bomen. Om dat te vermijden, hebben we bijkomende drainage in de bodem van de wadi aangebracht. Voor de nieuwe riolering werden ook zwavelbetonbuizen toegepast. Deze cementvrije betonbuizen vragen minder CO2-uitstoot bij de productie.

De Vironlaan Dilbeek: Groene stadspoort

Bij het uitschrijven van de prijsaanvraag legde het gemeentebestuur de nadruk op het ontharden van het huidige wegprofiel en het herinrichten van de Baron de Vironlaan tot een groene toegangspoort naar het centrum. Studiebureau Goegebeur legde dan ook sterk de nadruk op deze aspecten in het ontwerp. De plannen voorzagen in 49 nieuwe hoogstambomen, een ontharding van 500m² om plaats te maken voor kruidachtige vegetatie en groene parkeeroplossingen.

De uitdagingen

Om de nieuwe hoogstambomen optimale groeikansen te bieden, zijn ze in boombunkers geplaatst. Die komen centraal in het wegbeeld om het laaneffect te versterken. Aannemer Viabuild bouwde constructies uit kunststof pijlers en wanden, gevuld met teelaarde en drainage. Deze bunkers zorgen er ook voor dat de bomen geen schade kunnen aanrichten aan de bovenliggende verhardingen. Het wortelgestel krijgt in de bunker voldoende ruimte om zich te ontwikkelen.

In het ontwerp verhuisden de parkeerstroken van de buitenzijde van de rijweg naar de binnenzijde. Door ze aan te leggen in grasbetontegels en in te zaaien met gras, ontstaat een infiltratiezone en krijgt de laan een groene aanblik. Deze aanpak resulteert in een ontharding van 1350m². Een voetpad centraal tussen de parkeerstroken zorgt ervoor dat de bewoners hun wagen veilig kunnen bereiken. De keuze voor halfverharding levert een bijkomende ontharding van 1100m² op.

Bij de heraanleg van de weg werd het wegprofiel hervormd van een traditioneel dakprofiel naar een omgekeerd dakprofiel, waardoor het neerslaande hemelwater afwatert naar de centrale parkeerstrook in grasdallen. Hemelwater dat niet voldoende snel infiltreert, kan via straatkolken aan de binnenzijde van de parkeerstroken wegvloeien.

Dorpshart Zonhoven: Welkom Roosterbeek

In Zonhoven kreeg de zone tussen de kerk, het gemeentehuis en kerkplein een totaal nieuw uitzicht. Met het openleggen van de Roosterbeek over een afstand van 180m, een nieuwe fietsverbinding, veel groen en extra spel- en zitelementen is het dorpshart helemaal vergroend. In totaal is een oppervlakte van om en bij de 4600m² onthard en komen er een 100-tal nieuwe bomen. Samen met de onthardingswerken wordt in het projectgebied een nieuwe, gescheiden riolering aangelegd. Het ontwerp is van de hand van studiebureau Sweco, DCA Infra stond in voor de werken.

De uitdagingen

Dankzij de gescheiden riolering kan het regenwater lokaal gecapteerd worden en naar de Roosterbeek stromen. Zo wordt het zuiveringsstation ontlast, maar wordt tegelijkertijd een oud probleem van wateroverlast bij hevige regenval verholpen. Het tracé van de opengelegde beek viel grotendeels in de bedding van de oude ingebuisde beek. Dat stelde de aannemer voor de nodige technische uitdagingen. De nieuwe Roosterbeek is opgebouwd uit ter plaatse gestort beton en metselwerk. Door de extreme weersomstandigheden vanaf oktober 2023 was het een huzarenstuk om het grote debiet van de waterloop om te leiden en te pompen om de werken in den droge uit te kunnen voeren. 16 vistrappen in de opengelegde beek bevorderen het waterleven, terwijl vlonders en een fonteinpartij de beleving verhogen.

De parkeerplaatsen die voorheen verspreid doorheen het projectgebied lagen zijn nu gebundeld aan de randen van het dorpshart. De nieuwe verharding is geselecteerd met oog op hergebruikkansen. Concreet zijn de opgebroken mozaïekkeien hergebruikt binnen het project en gebakken straatstenen vinden elders een tweede leven.

Evence Coppéelaan Genk: grootste Vlaams onthardingsproject

In Genk gaf het stadsbestuur aannemer Willemen Infra de opdracht de overmaatse Evence Coppéelaan tussen het stadscentrum en C-Mine om te vormen tot een groene verbinding. “De bestaande laan was een 2x1 baan met aan beide zijden van ieder wegdeel parkeerplaatsen. In de nieuwe situatie wordt het wegverkeer samengebracht aan de oostelijke zijde van de Evence Coppéelaan waar er nog 2x1 rijbaan beschikbaar blijft, maar zonder de excessieve parkeervlakken. De vrijgekomen ruimte – goed voor 12.000m² ontharding - aan de westzijde is nu beschikbaar voor langzaam verkeer (een 4m breed fietspad) en groen met daarin ruimte voor nieuwe hoogstambomen en wadi’s,” duidt projectleider Rob Eyckens bij de wegenbouwer.

De uitdagingen

Om de 1,6km lange laan mentaal te verkorten, wordt het traject op regelmatige afstand onderbroken met zogenaamde platformen over de rijweg heen. Die bevinden zich op strategische locaties zoals aan de Stiemervallei waar het veilige oversteek voor de fietspaden van de Stiemervalleiroute is gecreëerd. Die oversteekplaats kreeg de nodige randanimatie met een uitkijkpunt en speelelementen naast het pad. Ook ter hoogte van de school zorgt een platform voor een veilige oversteekplaats. Dit platform is verder aangevuld met een speelplek, een bushalte en de in- en uitrit naar de schoolparking.

Verder zorgt het project voor een knip met de Hoefstadstraat. Hier is nu enkel nog doorgang voor fietsers en voetgangers. De woonzones langs de laan zijn nu bereikbaar via een ventweg.

Om los van het elimineren van een belangrijk deel van de rijweg de infiltratiecapaciteit te bevorderen, worden de langswegen, parkings en inritten uitgevoerd in waterpasserende materialen. Daarnaast worden waar mogelijk bermwadi’s en infiltratiegrachten toegepast. Samen met de herinrichtingswerken is ook een gescheiden riolering aangelegd. De bestaande rioolbuizen bleven daarbij behouden en worden nu gebruikt voor de afvoer van het regenwater.

Sint-Amandsbeek Roeselare: alternatieve beek

In opdracht van Aquafin, VMM en Stad Roeselare bracht Bureau Cnockaert de Sint-Amandsbeek tussen de Weidstraat en de Honzebroekstraat in Roeselare weer in het straatbeeld door gebruik te maken van wadi’s en infiltratievijvers. De beek was voorheen een grote, gemengde moerriool. De initiële bedoeling was de moerriool te saneren door er een DWA-collector naast te leggen en de beek in open profiel in het straatbeeld te brengen. Dat bleek echter niet mogelijk omwille van de diepe ligging van de moerriool. De infiltratievoorzieningen langs het tracé van de moerriool roepen nu het beoogde beeld op.

De uitdagingen

De wijk had in het verleden te kampen met wateroverlast veroorzaakt door de Sint-Amandsbeek. Door op het tracé van de ingebuisde beek een natuurlijke blauwgroene as te creëren voor de opvang van regenwater uit de projectzone lokaal te infiltreren is het euvel opgelost. Het water is nu een meerwaarde in plaats van een overlast. “Ruimte voor water en groen creëren is een uitdaging in een bestaande woonwijk,” stelt Marie-Amélie Cnockaert van het gelijknamige ontwerpbureau. “Op maat van elke straat in het projectgebied hebben we de best mogelijke maatregelen geselecteerd: infiltratiestroken, groene zones, wadi’s, infiltratievijvers, … Het regenwater dat op straat terecht komt, stroomt integraal naar deze zones. Ook de woningen worden waar mogelijk geconnecteerd met de infiltratievoorzieningen. Daarnaast krijgen de woningeigenaars adviezen en aanmoediging om zoveel mogelijk hemelwater op het eigen terrein te laten infiltreren. Het ontwerp werd verder verrijkt met aandacht voor natuur, recreatie en spel. Zo zijn de bestaande groenzones ecologisch opgewaardeerd en met elkaar verbonden. De tennisterreinen en het basketveld zijn opnieuw geïntegreerd in het projectgebied. Zo wordt de Sint-Amandsbeek de drager van het park en creêren we een natuurbeleving die natuurwaardering met zich meebrengt.”

Aannemer Persyn bouwde naast de groene infiltratievoorzieningen ook een nieuwe DWA-riolering. Daarin zijn 2 ter plaatse gestorte pompkelders en 10 ter plaatse gestorte overstorten opgenomen.

Wareslagedreef Waasmunster: waterpasserende verharding

In Waasmunster verving BESIX Infra de bestaande Wareslagedreef in asfalt door een nieuwe waterpasserende verharding. “Tegelijkertijd hebben we een gescheiden riolering aangelegd met DWA in gresbuizen en regenwaterafvoer via infiltrerende betonbuizen. Daarnaast werden drainageleidingen aangelegd voorzien van een peilregeling in de RWA-inspectieputten. De nieuwe wegverharding is uitgevoerd in waterpasserende betonklinkers met verbrede voegen op een waterdoorlatende onderfundering en dito fundering. Op die manier realiseerden we op het 600m lange traject een ontharding van 4000m². De nieuwe Wareslagdreef is afgewerkt met straatmeubilair en nieuwe bomen”, geeft projectmanager Bob Dierick aan.

De uitdagingen

De Wareslagdreef is een smalle straat. Om de bereikbaarheid van de bewoners maximaal te verzekeren, werkte BESIX Infra in verschillende fases. Bovendien was er een beperkte toegankelijkheid voor het werfverkeer en maakten de aanwezige nutsleidingen het bijzonder uitdagend om de rioleringsbuizen en nieuwe wegopbouw aan te leggen. “Tijdens de uitvoering hebben we het ontworpen tracé van de rioleringsbuizen moeten aanpassen in functie van de vernieuwde nutsleidingen. Verder dienden we aan te sluiten op een bestaande collector die ons project kruiste. Omwille van de hoge debieten op deze collector bij regenweer, konden we deze koppeling enkel bij droog weer uitvoeren.

De aanleg van de onderfundering, fundering en waterpasserende klinkers moest kort op elkaar volgen om het verkeer over de nieuwe fundering maximaal te beperken.”