Vechten met regenwater voor bouw overloopdijk

In Hamme krijgt de Schelde twee overstromingsgebieden ‘Wal’ en ‘Zwijn’ om wateroverlast in de regio te vermijden. Het gaat om overstromingsgebieden met een gecontroleerd en gereduceerd tij. Via een inwateringssluis krijgt elk van deze gebieden bij ieder tij een volume water binnen waardoor een unieke natuur ontstaat. Bij hoge waterstanden op de Schelde vindt het water via een overloopdijk zijn weg naar deze gebieden. Waterbouwer Herbosch-Kiere is dit voorjaar gestart met de bouw van de 1,8km lange overloopdijk. Al is ‘bouwen’ misschien niet het juiste woord, want eigenlijk verlaagt de aannemer de bestaande dijk. “We graven een stuk van de dijk af zodat het Scheldewater bij stormtij en extreme regenval over de dijk in de overstromingsgebieden kan stromen. Tegelijkertijd maken we de taluds aan de landzijde minder steil zodat het water rustiger in het overstromingsgebied vloeit. De hellingsgraad wijzigt daarbij van 20° à 30° naar ongeveer 11° of 20/4. Een bijkomende maatregel om het uitspoelen van de dijk te voorkomen is het plaatsen van een laag gevezeld open steenasfalt. Na het profileren van het dijklichaam brengen we een geotextiel aan waarop we vervolgens dat 12cm dik pakket open asfalt aanbrengen. Op die asfaltlaag komt tot slot een afwerkingslaag met teelaarde. Wanneer die laag teelaarde zou wegspoelen beschermt de asfaltlaag de dijk tegen verder afkalven”, vertellen projectleider Geert Baert en werfleider Joran Haegebaert.

Werken tussen dijken

Het afgraven van de dijk is een precisiewerk dat volledig computer- en gps-gestuurd gebeurt. “Tijdens de voorbereidingsfase hebben we het projectgebied digitaal ingemeten en die informatie in een 3D-model verwerkt. Op basis van dat model konden we heel precies bepalen waar we met grondoverschotten zouden zitten en waar we tekorten hadden voor het herprofileren van de dijk. Datzelfde model gebruiken we ook voor het precies aansturen van de kranen. In de praktijk verrijden we de grondoverschotten naar de zones met tekorten. Wellicht zal die verplaatsingsoperatie net niet volstaan voor het herprofileren van de Scheldedijk en zullen we nog een deel grond moeten aanvoeren”, vertelt Joran Haegebaert.

Het afgraven en verplaatsen van de grond is op zich niet de meest complexe opdracht. “Alleen beslist het weer daar in dit project anders over”, oppert Geert Baert. “Van oktober 2023 tot juni 2024 is er al zo’n 920l/m² gevallen. Op dezelfde periode het jaar voordien was dat 550l/m². Dat extra water brengt ongelooflijke miserie met zich mee. Om te vermijden dat we stil vallen door de hoge waterstanden hebben we aan de landzijde een extra dijk aangelegd van waarop de rupskraan kan werken. Zelfs op die dijk moeten we rijschotten plaatsen om wegzakken van de machine te vermijden. Het water dat zich tussen de Scheldedijk en de tijdelijke dijk verzamelt, pompen we verder landinwaarts naar een lager gelegen gebied. Dit zijn uitzonderlijke omstandigheden. Op m’n 30 jaar bij Herbosch-Kiere heb ik dat nog niet meegemaakt.” Om te vermijden dat het Scheldewater nu al over het voltooide deel van de overloopdijk kan stromen, heeft de aannemer een tijdelijke nooddijk bovenop de nieuwe dijk gelegd.

Muggen vangen

Naast het verlagen van de Scheldedijk omvat de opdracht van Herbosch-Kiere ook het herprofileren van 400m Scheldedijk, het aanleggen van een jaagpad voor voetgangers en fietsers en het plaatsen van knijtenvallen. “De knijten vonden hun weg naar de regio na het ontpolderen van het Groot Schoor – de eerste fase van het Sigmaplan in de regio. De kleine muggen zorgen voor overlast. De Vlaamse Waterweg wil die verhelpen door onder meer knijtenvallen te plaatsen op de overloopdijk. Het zijn niet meer of minder dan bakken met water waar licht in schijnt. Dat trekt de knijten aan, waardoor ze gevangen zitten in het water. Een zonnepaneel bij iedere val voorziet het licht van elektriciteit. Daarnaast werd in het Groot Schoor een bijkomende geul uitgegraven. zodat het water hier sneller uit kan wegstromen”, vertellen Geert en Joran.