Gent keurt voorontwerp rup Groen goed

Elke vierkante meter van het grondgebied Gent kreeg in het verleden een stedenbouwkundige bestemming. Dit kan zowel een gewestplanbestemming zijn als een bestemming in een bijzonder plan van aanleg (bpa) of ruimtelijk uitvoeringsplan (rup). In de wetenschap dat het gewestplan nog grotendeels uit de jaren ‘70 van  de vorige eeuw dateert en dat vele bpa’s vóór de jaren ‘90 van de twintigste eeuw werden opgemaakt, is in de loop van de tijd een zekere spanning ontstaan tussen de stedenbouwkundige bestemming en de ontwikkeling van een aantal waardevolle groenzones. Zo zijn er verschillende bestaande groengebieden op het grondgebied van Gent, waarvoor een ‘harde’ stedenbouwkundige bestemming geldig is, waardoor ze juridisch gezien nog steeds aangesneden kunnen worden om te verharden en/of te bebouwen.

De huidige ruimtelijke visie beoogt echter een optimaal behoud en bescherming van de groengebieden in Gent, omwille van hun functie als gebruiksgroen (woongroen of wijkpark) of omwille van hun natuur- en ecologische waarde (biologisch waardevol tot biologisch zeer waardevol) en in het kader van een beoogde standstill voor natuur. Nog steeds verdwijnt waardevolle open ruimte in functie van harde ontwikkelingen die dikwijls niet omkeerbaar zijn. Gent wil een actievere rol spelen bij het tegengaan van dergelijke ongewenste evoluties. Vandaar dat het behoud van deze groenwaarden en de eventuele bijkomende kwaliteiten van deze gebieden (de erfgoedwaarde, de gebruikswaarde, enz.) via het aanpassen van de planologische bestemming en/of stedenbouwkundige voorschriften zoveel mogelijk geregeld moet worden.

Groenstructuur

De ruimtelijke visie op het groen in Gent gaat nog veel verder dan louter het bestaande behouden. In het groenstructuurplan (goedgekeurd in 2012) is de gewenste groenstructuur vastgelegd. Hierin wordt gekozen voor een aantal nieuwe ontwikkelingen, zoals bosuitbreiding, natuurontwikkeling of nieuwe parken. Hiermee verbindt de stad bestaande stukken groen en gaat ze versnippering tegen.

Vele van deze ontwikkelingen zijn nu echter niet of moeilijk mogelijk omwille van stedenbouwkundige bestemmingen. In het groenstructuurplan is dan ook de opmaak van een thematisch rup Groen als actie opgenomen zodat de planologische bestemming van een aantal groengebieden in overeenstemming kan worden gebracht met de bestaande groenstructuur én de gewenste ruimtelijke visie op groen in Gent gerealiseerd kan worden.

“Verschillende wetenschappelijke en academische studies tonen aan dat een groene omgeving bijdraagt tot een beter welzijn en een betere gezondheid. Met het rup Groen wil het stadsbestuur de aanwezige open ruimte in Gent zoveel mogelijk behouden en kwalitatief opwaarderen. De stad maakt het rup Groen dan ook op om de bestaande groengebieden planologisch te beschermen, zodat wordt vermeden dat bestaande parken, bossen of natuurgebieden verdwijnen in functie van bebouwing, en om de ontwikkeling van nieuwe groengebieden van de gewenste groenstructuur te ondersteunen en planologisch mogelijk te maken. Met dit rup Groen moet Gent een nog aangenamere stad worden”, zegt Sven Taeldeman, schepen van Stadsontwikkeling, Ruimtelijke Planning en Wonen.

Klimaat

Daarnaast heeft Gent zijn Klimaatadaptatieplan (2016-2019), dat erop focust om de stedelijke omgeving aan te passen aan de klimaatverandering door in te zetten op groen en water, ontharding, water vasthouden en infiltreren. Eén van de vijf pakketten van maatregelen om het doel van een klimaatrobuuste stad te bereiken, is ‘Groene ruimten en bossen aanleggen in en rond de stad’.

“Het klimaatrobuust maken van onze stad moet gezien worden als een belangrijk onderdeel van planning voor de toekomst. Vergroening is daarbij een belangrijke maatregel waarmee we niet alleen aan de toekomst werken, maar ook vandaag een aangename, leefbare, gezonde en veilige stad creëren voor de Gentenaren”, stelt Tine Heyse, schepen van Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid.

Voor de uitvoering van deze laatste categorie is het mogelijk dat de stad Gent een aantal gronden verwerft of een verwervingssubsidie geeft aan erkende natuurverenigingen. Als private eigenaars het bestaande groengebied willen verkopen, kan Gent een beroep doen op het recht van voorkoop, om op die manier de bestaande natuur- of bosgebieden op een gepaste manier te beheren. Omdat het hier om een thematisch en geen gebiedsgericht rup gaat, is er geen aaneengesloten plangebied; de onderdelen zijn verspreid over het hele grondgebied van Gent. ‘Groen’ vormt het gemeenschappelijke element. Dit betekent dat de deelgebieden in het stedelijke gebied een andere schaal hebben dan de deelgebieden in het buitengebied.

 “In totaal telt het rup Groen een honderdtal deelgebieden. Ongeveer 224 ha is bestaand groen dat planologisch wordt beschermd. Zo wordt bv. een bestaand park dat volgens het gewestplan bestemd is als woongebied via dit rup herbestemd naar parkgebied. De gebieden krijgen naargelang de bestaande toestand, hun biologische waarde en hun potenties een herbestemming naar park, natuur of bos. Daarnaast wil het rup Groen ook 150 ha bijkomende natuur of bos planologisch mogelijk maken en hieraan ook een uitvoering koppelen”, verklaart Rudy Coddens, schepen van Seniorenbeleid, Werk, Armoedebestrijding en Openbaar Groen.

Timing

Een ruimtelijk uitvoeringsplan legt een lange administratieve weg af om tot een definitief plan te komen. Het college van burgemeester en schepenen keurde de startnota en de procesnota van het rup goed op 31 augustus 2017. In het najaar van 2017 vond een raadpleging met infomoment plaats. Eigenaars van gronden, landbouwers en geïnteresseerde Gentenaars kregen info over het rup Groen en konden opmerkingen geven. Tijdens die raadpleging kwamen heel wat opmerkingen en suggesties binnen. In die periode vroeg de stad ook advies aan de gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening (gecoro) en aan de Vlaamse en provinciale administraties. De adviezen en inspraakacties werden verwerkt in een scopingsnota.

De stad maakte daarna het voorontwerp van het rup op en paste de procesnota aan. Het college van burgemeester en schepenen keurde deze twee documenten goed op 28 juni. Nu zullen de stadsdiensten aan een aantal administratieve diensten voor de tweede keer advies vragen over het plan, o.a. aan de gecoro, aan de Vlaamse en provinciale overheden en aan andere adviesinstanties. De stadsdiensten maken het ontwerp op dat voorlopig vastgesteld wordt door de gemeenteraad.

Daarna, volgens de huidige timing midden 2019, volgt een openbaar onderzoek dat 60 dagen duurt. Wie dat wenst, kan in die periode bezwaren en opmerkingen indienen over het ontwerp-rup.  De gecoro bekijkt alle opmerkingen en bezwaren en geeft hierop een advies aan de gemeenteraad. De stadsdiensten maken vervolgens het eindontwerp op, dat definitief vastgesteld wordt door de gemeenteraad. Ten slotte wordt de goedkeuring van het rup gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Als alles volgens planning verloopt, zal het rup eind 2019, begin 2020 van kracht zijn. Vanaf de goedkeuring geldt het ruimtelijk uitvoeringsplan in de praktijk en moet met de voorschriften rekening gehouden worden bij een vergunningsaanvraag.

Nieuwe gebieden

Naar aanleiding van de raadpleging in het najaar van 2017 kwamen heel wat opmerkingen van eigenaars, buurtbewoners en bewonersgroepen binnen. Op basis van deze raadpleging werden enkele wijzigingen doorgevoerd ten opzichte van de startnota. Enkele gebieden werden geschrapt, bijvoorbeeld de Plantentuin van de Universiteit Gent, maar er kwamen ook een aantal nieuwe deelgebieden bij:

• Het Boerenhof: een voormalig garageboxencomplex in de dichtbebouwde Rabotwijk, dat inmiddels is aangekocht door de stad en is ingericht als een publiek toegankelijk groengebied;
• Maria Goretti: een binnengebied in een dens bouwblok in eigendom van de stad dat ingericht zal worden als park;
• Het Reigerspark op de Ganzendries: een bestaand groengebied (in de dichtbebouwde buurt van het Sint-Pietersstation) dat de stad wil aankopen en openbaar maken;
• Het Sleutelbloempark: een bestaand groengebied in de Sint-Bernadettewijk (in eigendom van het stadsontwikkelingsbedrijf sogent) dat intensief gebruikt wordt door de buurtbewoners en de plaatselijke jeugd;
• Het Watermuntpark: een bestaande groene verbinding en ontmoetingsplek tussen de Watermuntstraat en de Durmmeersstraat in Wondelgem;
• Het Lotusbosje: het stuk bos achter de vestiging van Lotus Bakeries in Oostakker;
• De Prelaatsdreef in  Zwijnaarde: een historisch relict van de aantakking van het kasteel van Zwijnaarde op de dorpskern, een dreef met een grote biologische waarde;
• De Kloosterstraat in Baarle-Drongen: een voormalig voetbalveld naast de snelweg dat omgevormd wordt naar groengebied.

In andere gebieden gebeurden soms bijstellingen of kleine wijzigingen, bijvoorbeeld ten behoeve van landbouwgebruik. Alle betrokken eigenaars en indieners van een opmerking krijgen een brief of mail met het vervolg van de procedure. Tijdens het openbare onderzoek, dat volgend jaar zal lopen in het kader van het ontwerp, is het opnieuw mogelijk om opmerkingen en bezwaren in te dienen.

Gelijktijdig met de opmaak van het voorontwerp van het rup liep ook een ler, een landbouweffectenrapport, dat het effect van het rup op de landbouwactiviteit meet. Dit ler heeft aangetoond dat het rup voor sommige (professionele) landbouwers een grote impact kan hebben. De stad zal op basis hiervan verdere gesprekken voeren met die landbouwers en een flankerend beleid uitwerken. Het stadsbestuur engageert zich voor de verdere uitvoering van dit beleid en wil daarbij verschillende pistes onderzoeken. Eén daarvan is het onderzoeken op welke manier de gronden die eigendom zijn van het OCMW en die momenteel worden gebruikt door de landbouw, maar pachtvrij zijn of komen, ingezet kunnen worden.

De flankerende maatregelen, op maat voor elk deelgebied én elke landbouwer, zullen concreet uitgewerkt worden in nauwe samenspraak met de betrokken landbouwers, eigenaars en middenveldorganisaties. Hierbij zal rekening gehouden worden met de omschreven impact uit het ler, de kenmerken van het landbouwbedrijf, de geambieerde inrichting van het deelgebied, de beoogde realisatiestrategie en de timing voor deze realisatie.

Het voorontwerp geeft vooralsnog een wensbeeld. De contouren van de deelgebieden kunnen in het doorlopende proces van het rup nog geëvalueerd en bijgestuurd worden. In sommige deelgebieden is sowieso nog verdere dialoog met de eigenaars nodig om nader te bekijken hoe het behoud van bepaalde groene gebieden het best gegarandeerd kan worden.