Nieuwe stap in uitvoering van de bouwshift

Overheden die een ruimtelijke uitvoeringsplan maken voor extra woon- of industriegebied, zullen tegelijk minstens evenveel harde bestemmingen moeten omzetten in bos, natuur of landbouwgebied. Demir kreeg daarvoor groen licht van de Vlaamse regering en het decreet kan nu richting adviesraden en de Raad van State. De bedoeling is dat het decreet in het najaar van 2023 van kracht wordt.

  

Sinds 2020 blijft steeds meer open ruimte gevrijwaard in Vlaanderen als gevolg van verschillende ruimtelijke initiatieven die de bouwshift in de praktijk brengen. Dat blijkt uit cijfers van departement Omgeving. Netto verdwenen er meer harde bestemmingen in ruil voor open ruimte bestemmingen. 80% daarvan is een gevolg van Vlaamse initiatieven, het overige aandeel is vooral afkomstig van enkele vooruitstrevende lokale besturen.

 

In heel wat gemeenten vermindert de open ruimte en het aandeel zachte bestemmingen zoals natuur- of bosgebied, om te veranderen in harde bestemmingen zoals wonen of industrie. Demir steekt daar nu een stokje voor, op advies van de Taskforce bouwshift.

Met een nieuw decreet voert Demir voor elke stad of gemeente in Vlaanderen de verplichting tot planologische compensatie in. Dat wil zeggen dat gemeenten, provincies of Vlaanderen netto geen enkele toename mogen realiseren van harde bestemmingen. 

 

Als ze een ruimtelijke uitvoeringsplan willen maken voor extra woon- of industriegebied, zullen ze tegelijk minstens evenveel niet-gerealiseerde slecht gelegen of overbodige harde bestemmingen moeten omzetten in bos, natuur of landbouwgebied.

 

Daarmee verankert de minister het principe van 0 ha extra ruimte-inname op planologisch vlak. De concrete toepassing van het compensatieprincipe gebeurt tijdens het planningsproces.

  

Als een gemeentebestuur toch beslist om een ruimtelijk uitvoeringsplan goed te keuren dat niet voldoet aan het principe van planologische compensatie of waarbij de compensatie onbehoorlijk werd doorgevoerd, kan de Vlaamse overheid het ruimtelijk uitvoeringsplan schorsen zodat het niet langer van kracht is. 

Naast dit alles zet Demir ook de rem op enkele erg soepele ontwikkelingsmogelijkheden in het landbouwgebied. Momenteel is het nog altijd mogelijk om extra woningen te bouwen in agrarisch gebied tegen een zogenaamde ‘wachtgevel’ van een andere woning. 

 

Deze mogelijkheid uit 2009 leidt tot bijkomende zonevreemde woningen en een grote toename van het ruimtebeslag in de open ruimte, door de bijhorende ‘vertuining’ van het landbouwgebied. Die soepele manier van bijbouwen op het platteland, wordt met het decreet onmogelijk gemaakt.

  

Demir kondigde eerder al aan dat het instrumentendecreet, het decreet woonreservegebieden en het lokale bouwshiftfonds slechts eerste stappen zijn in een reeks van vele om te evolueren richting minder extra ruimtebeslag. Bindende beleidsregels zoals deze zijn de volgende stap.