Planmatige verdichting vergt tijd en voorbereiding
De inzet van een toekomstig ruimte- en woonbeleid in Vlaanderen is een evenwichtig beleid dat energetische renovatie of vervangnieuwbouw niet afremt, maar aanmoedigt en tevens stimulansen biedt om verdichtingsprojecten uit het slop te trekken. ‘Slimme locatie’ is het nieuwe codewoord, maar de impact van negentiende-eeuwse spoorinfrastructuur blijkt volgens een blogbericht van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) vandaag te groot in de plannen die stilaan het beleidskader vorm geven.
De uitdaging om het verouderde Vlaamse woningpatrimonium de urgente, energetische facelift te geven die het nodig heeft, is immens. In ons land dateert 40% van de woningen van vóór de Eerste Wereldoorlog, terwijl bv. in Frankrijk een derde van de woningen en in Nederland en Duitsland een vijfde van het totale woningbestand van vóór 1945 dateert. Meer nog, het aantal vergunde renovaties in Vlaanderen stagneert en blijft bengelen op zowat 16.000 per jaar. Met om en bij de 5.000 per jaar blijft ook het aantal sloopvergunningen vrij laag, hoewel de jongste jaren een lichte stijging merkbaar is.
Om de energiedoelstellingen te halen, moet het aantal vergunde renovaties drastisch opgetrokken worden naar 70.000 per jaar. Dat is meer dan een verdrievoudiging. Zo komen 2,65 miljoen te renoveren of te vervangen woningen tegen 2050 in het vizier. Naast die grootscheepse energetische opwaardering van bestaande woningen zullen bovendien heel wat nieuwbouwprojecten nodig zijn om de demografische groei bij te benen en nieuwe gezinnen te huisvesten.
Belemmerende factoren moeten dan ook worden vermeden. Volgens de VCB is het devies verdichting waar het kan, maar dit mag geen rem zetten op de renovatie van bestaande woningen, ongeacht hun ligging. Het verstrekken van correcte informatie aan potentiële kopers van bestaande woningen kan een belangrijke aanmoediging betekenen. Transparantie over de al dan niet penibele energieprestatie van een huis helpt om de investeringskostprijs van een renovatie optimaal in te schatten. Zo kan vervangnieuwbouw beter overwogen worden.
Een weloverwogen en planmatige verdichting vergt tijd en voorbereiding, niet het minst inzake mobiliteit en groenvoorziening. De bestaande infrastructuur zoals de riolerings- en waterzuiveringsmogelijkheden en de beperking van het overstromingsrisico, moeten uiteraard in rekening worden gebracht. Maar wat met fietssnelwegen, warmtenetten en het aanwezige potentieel voor hernieuwbare energie en diepe geothermie? Wat met de introductie van elektrische tot zelfrijdende wagens? En wat met de vraag van mensen om ergens te wonen vanwege de lokale bevolkingsgroei, de aanwezige werkgelegenheid en onderwijs-, zorg- of sportinfrastructuur en gezondheidsfactoren zoals minder fijnstof, minder lawaai en meer groen in de omgeving?
Knooppunten
De locaties die vandaag de stempel ‘slim’ meekrijgen, vallen grosso modo samen met de Vlaamse driehoek tussen Gent, Antwerpen en Brussel en een reeks locaties die verbonden zijn met collectieve vervoersknooppunten. De VCB heeft die knooppunten aangeduid op een kaart met fijnstofconcentraties in Vlaanderen. Het zal niet verbazen dat de plaatsen met de hoogste concentraties van fijnstof momenteel als ‘slim’ gecatalogeerd staan.
“Het lijkt evenwel opportuun om o.a. gezondheid, stilte en groen eveneens op te nemen in de overweging om al dan niet voort te investeren in voorzieningen en infrastructuur in een regio met een stijgende bevolking. Denk maar aan de gebieden in Vlaanderen die vragende partij zijn om ‘missing links’ in het wegennet vervolledigd te zien”, schrijft de VCB op zijn blogsite.