Statistische tekorten leiden tot ongefundeerd beleid
Dat sinds medio 2017 geen cijfers meer worden bekendgemaakt over de bouwvergunningen in de Vlaamse steden en gemeenten, zoals de media recent onthulden, is helaas geen alleenstaand geval; ook op andere vlakken van het woon- en ruimtebeleid stelt de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) belangrijke statistische lacunes vast. “Vlaanderen vliegt op blinde piloot. Zo wordt een beleid gevoerd op basis van onbetrouwbare en betwistbare aannames en niet op basis van reële cijfers. Daardoor neemt het risico op weinig betrouwbaar en manipuleerbaar materiaal en op een tendentieuze voorstelling van de feiten sterk toe”, betreurt ze.
Zo is de inkrimping van de woonuitbreidingsgebieden een prioritair aandachtspunt voor de Vlaamse regering. Maar hoeveel ha daarvan zijn al bebouwd en hoeveel nog niet? In hun gemeenschappelijk advies over het ontwerpdecreet over de ontwikkeling van woonreservegebieden stelden de SERV, de Minaraad en de SARO (Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening – Onroerend Erfgoed) dat over het aansnijden van woonuitbreidingsgebieden zeer weinig data beschikbaar zijn. Er wordt geen jaarlijkse bebouwingstoestand bijgehouden. Hoe kan hierover dan een beleid gevoerd worden en hoe kan dit beleid worden gemonitord? De vooropgestelde herbestemming van 8.000 ha naar open ruimte staat dan ook “vol met hypotheses en aannames”, aldus hun gezamenlijk advies.
Simulaties
“De VRIND (Vlaamse Regionale Indicatoren) geven elk jaar een overzicht van de onbebouwde oppervlakte. Volgens de editie van 2017 bedraagt die 41.000 ha met een potentieel woonaanbod op 261.000 percelen. Maar in hoeverre zijn die percelen effectief beschikbaar? In welke mate overlappen zij niet met tuinen? Zijn die percelen bereikbaar? Liggen zij niet in een binnengebied tussen andere gebouwen? Over al deze gegevens beschikt de Vlaamse overheid niet, dus moet zij vaak werken met grove simulaties en op basis van louter theoretische berekeningen. Verdichting is een belangrijk beleidsthema, maar niemand weet duidelijk waar de ongeveer 300 steden en gemeenten in Vlaanderen hiermee staan en in welke mate de verdichting nu al vaste vorm aanneemt, bv. in welke gemeenten de appartementsbouw toeneemt en waar niet”, klaagt de Vlaamse Confederatie Bouw aan.
Ook over de investeringsgraad van onze overheden heerst volgens haar heel wat onduidelijkheid. In het algemeen wordt gesteld dat de investeringsgraad in België te laag ligt: op 2,3% van het bbp (bruto binnenlands product) terwijl dit aandeel in de Europese Unie op 3 tot 3,5% van het bbp ligt. Vlaams minister-president Bourgeois verklaarde onlangs evenwel dat in Vlaanderen op basis van het Vlaamse binnenlands product de investeringsgraad van 3% al is gerealiseerd. In welke mate is dit cijfer betrouwbaar? In welke mate is deze berekening gevalideerd, o.m. door de Nationale Bank? Doorstaat het de Europese toets? Dat is nochtans cruciaal om voor de nieuwe Vlaamse regering tot een investeringsnorm te komen.
“De bouwsector en de talrijke activiteiten die daarmee samenhangen, worden steeds meer een indicator voor de algemene economische conjunctuur. De overheden en andere economische actoren hebben er dan ook belang bij dat de toestand in de bouw-, milieu- en energiecluster op de voet wordt gevolgd. Betrouwbare, recente en gedetailleerde cijfers inzake aangevraagde en afgeleverde omgevingsvergunningen vormen daar een essentieel onderdeel van. De volgende Vlaamse regering moet hier prioritair werk van maken”, stelt de VCB.
Ze wijst erop dat in de Verenigde Staten de bouwvergunningen al de maand nadien worden bekendgemaakt. De volgende Vlaamse regering moet volgens haar gebruik maken van de digitale omgevingsvergunning om ook in Vlaanderen een dergelijke snelle bekendmaking van de vergunningscijfers na te streven.