Ook de stikstofimpact van bouwactiviteiten moet passend worden beoordeeld
Sinds het eerste ‘stikstofarrest’ van de Raad voor Vergunningsbetwistingen (1) weten we in Vlaanderen dat het voor projecten met een zekere stikstofuitstoot veel moeilijker en onvoorspelbaarder is geworden om een omgevingsvergunning te bekomen. Tot hiertoe bleef de bouwsector echter nog relatief gespaard. Dit in tegenstelling tot Nederland, waar de Raad van State oordeelde dat de stikstof die bij de bouw van projecten vrijkomt niet buiten beschouwing kan worden gelaten. (2) De Raad voor Vergunningsbetwistingen lijkt zich nu echter ook bij deze Nederlandse rechtspraak aan te sluiten.
- Voor het eerste stikstofarrest konden omgevingsvergunningen worden verleend door te verwijzen naar de zogenaamde significantiekaders. Hiermee konden projecten waarvan de te verwachten bijkomende uitstoot stikstof op een bepaald Natura 2000- gebied minder dan 5% bedraagt ten opzichte van de kritische depositiewaarde van het getroffen gebied, een vergunning bekomen zonder een gemotiveerde passende beoordeling van de stikstofuitstoot te moeten opmaken. Met eerste stikstofarrest van 21 februari 2021 (3) oordeelde de RvVb dat het voor projecten die zullen bijdragen aan de stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden waarin reeds sprake is van een overschrijding van de zogenaamde kritische depositiewaarde, niet volstaat om een beroep te doen op deze drempelwaarde.
- Sindsdien is het in Vlaanderen een pak moeilijker geworden om omgevingsvergunningen te bekomen voor een hele hoop projecten, met Project One van Ineos als één van de bekendste voorbeelden (4). Hoewel in eerste instantie vooral de ammoniak (NH3) uitstotende landbouw getroffen leek te worden, werd in navolgende stikstofarresten verduidelijkt dat ook andere sectoren, zoals de industrie en de transportsector waarin hoofdzakelijk stikstofoxide (NOx) wordt uitgestoten, niet gespaard zouden blijven. (5)
- Wat deze sectoren en arresten gemeen hebben met elkaar, is dat het telkens gaat om de beoordeling van de stikstofimpact na de realisatie van het desbetreffende project, ten gevolge van de exploitatie ervan. De stikstofimpact van de realisatiefase werd tot hiertoe echter buiten schot gelaten . Dit zorgde ervoor dat de bouwsector relatief gespaard bleef van de stikstofcrisis. Althans in vergelijking met Nederland, waar men zoals gezegd wel de opdracht kreeg om haar stikstofimpact van projecten tijdens de bouwfase in kaart te brengen.
- In een recent arrest heeft de Raad voor Vergunningsbetwistingen zich echter aangesloten bij het voorbeeld van de Nederlandse Raad van State. Op 21 september 2023 deed de RvVb uitspraak in een vernietigingsberoep dat werd ingediend tegen een beslissing van de Vlaamse Regering waarmee een omgevingsvergunning werd verleend voor de bouw van een ongelijkgrondse spoorvertakking te Ekeren, Antwerpen. Deze spoorvertakking zou worden aangelegd pal aan het natuurreservaat Oude Landen.
- De RvVb stelt vast dat het onderzoek naar de stikstofemissies en -deposities zich louter tot de exploitatiefase beperkt, zijnde het toenemend treinverkeer, al dan niet in combinatie met de verwachte afname van het vrachtverkeer op de weg. De RvVb vond geen overwegingen terug over de effecten van de stikstofdepositie op de natuurwaarden tijdens de aanlegfase van het project. Dit is volgens de RvVb geen afdoende onderzoek naar de mogelijke betekenisvolle effecten, waardoor het middel gegrond werd bevonden.
Ook in Vlaanderen dient de bouwsector voortaan dus met verhoogde aandacht rekening te houden met stikstof. Eenvoudiger worden de zaken er dus niet op. Zal het stikstofdecreet hier dan niet voor de oplossing zorgen? Gans ondernemend en politiek Vlaanderen hoopt evident van wel, maar menig jurist durft intussen de hand er niet voor in het vuur te steken dat het decreet een eventuele procedure bij het Grondwettelijk Hof zal overleven. De stikstofcrisis dreigt dus nog wel even te woeden.
[1] Hierna ook: ‘RvVb’.
[2] ABRvS 2 november 2022, ECLI:NL:RVS:2022:3159.
[3] RvVb 25 februari 2021, nr. RvVb-A-2021-0697, vzw Natuurpunt Limburg.
[4] Voor een bespreking van het zogenaamde Ineos-arrest, zie K. DE METSENAERE, “Stikstofarrest nummer zoveel: het INEOS-arrest nader bekeken”, STORM 2023, afl. 3, bijdrage 3.
[5] Zie o.a. RvVb 27 oktober 2022, nr. RvVb-A-2223-0165, RvVb 15 december 2022, nr. RvVb-A-2223-0346 en RvVb 20 juli 2023, nr. RvVb-A-2223-1097, provincie Noord-Brabant