Prijsherzieningsmogelijkheden bij werkenopdrachten uitgelegd

Deze bijdrage wil kort de basisprincipes van de standaard prijsherzieningsclausule in herinnering brengen om vervolgens de voorwaarden van de herzieningsmogelijkheid in artikel 38/9 KB Uitvoering te duiden.

PRIJSHERZIENINGSCLAUSULES

Sinds 2017 kan je de overheidsopdracht slechts wijzigen als deze voldoet aan de voorwaarden van de artikelen 37 tot 38/19 KB Uitvoering 2013. Zo ook voor wat betreft de herziening van de prijzen. In dat kader verplicht artikel 38/7 KB Uitvoering 2013 de aanbesteder om in de opdrachtdocumenten van een werkenopdracht een prijsherzieningsformule op te nemen, behoudens ingeval het opdrachtbedrag lager is dan 120.000 € en wanneer de uitvoeringstermijn korter is dan 120 werkdagen of 180 kalenderdagen.

Concreet zal een prijsherziening volgens het KB Uitvoering rekening moeten houden met de volgende hoofdcomponenten:
1. De uurlonen van het personeel en de sociale lasten;
2. In functie van de aard van de opdracht, één of meer relevante elementen zoals de materiaalprijzen, de grondstofprijzen of wisselkoersen.

Voormelde elementen moeten daarnaast steeds steunen op objectieve en controleerbare parameters waarbij de aanbesteder gebruik maakt van passende wegingscoëfficiënten.

De bedoeling is namelijk om zoveel als mogelijk de werkelijke kostprijsstructuur van de opdracht weer te geven. Zo zal een arbeidsintensieve opdracht voor een zeer belangrijk deel rekening houden met de evolutie van de uurlonen. Ten slotte kan de herziening rekening houden met een vaste, niet-herzienbare factor die de vaste kosten en de winsten vertegenwoordigen. Een voorbeeld van een prijsherzieningsformule illustreert het voormelde:

Waarbij:
p = de herziene prijs
P = de oorspronkelijke prijs
a = wegingscoëfficiënt lonen
b = wegingscoëfficiënt materialen
c = wegingscoëfficiënt vaste kosten en winst
s/S = index lonen
i/I = index materialen FOD Economie

Voor de indexen inzake de lonen kan je verwijzen naar het Paritair Comité van het bouwbedrijf. Voor de materialenindex verwijs je best naar de I-index van de FOD Economie.

Wat betreft de I-index wijzen we op het feit dat de oude I-index eind 2022 zal vervallen en vervangen worden door de nieuwe I-index 2021.

Vanaf januari 2023 zal deze oude index dus niet meer bijgewerkt worden. Daarom raden we voor nieuwe opdrachten aan om gebruik te maken van de nieuwe I-index 2021 (die kan worden toegepast sedert januari 2021). Meer informatie over de I-index kan je terugvinden op de website van de FOD Economie.

PRIJSHERZIENING WEGENS ONVOORZIENBARE OMSTANDIGHEDEN

Ten gevolge van de coronacrisis is de productiecapaciteit van bouwmaterialen en andere producten wereldwijd sterk gedaald. Tegelijk steeg de wereldwijde vraag zeer sterk. Dit resulteert in een algemene schaarste en sterk stijgende prijzen. Bouwbedrijven die inschrijven op werkenopdrachten voordat deze schaarste optrad, worden nu geconfronteerd met slinkende marges of zelf verliezen op sommige posten.

Op dat moment kan de standaard prijsherzieningsclausule ontoereikend blijken en biedt enkel artikel 38/9 KB Uitvoering 2013 een adequaat antwoord. Dit artikel laat je toe om de prijzen van de lopende werkenopdracht mogelijk te herzien wegens onvoorzienbare omstandigheden.

Belangrijk daarbij is dat de juiste procedure gevolgd wordt. Doet het bouwbedrijf dat niet, dan vervalt de vraag tot herziening en hebben zij dus geen recht meer op een herziening. Een eerste stap bestaat erin om de aanbesteder in te lichten omtrent de stijgende prijzen en hen bondig de invloed van die omstandigheden op het verloop en de kostprijs mee te delen. Dat moet gebeuren binnen de 30 kalenderdagen nadat deze omstandigheden zich voordeden. Daarnaast is het vereist dat het bouwbedrijf kan aantonen dat het een zeer belangrijk nadeel leed om de herziening van de prijzen te kunnen afdwingen. De drempel hiervan ligt bij werkenopdrachten in elk geval op 2,5% van het initiële opdrachtbedrag. Werd de opdracht gegund op prijs alleen, of maakte de prijs minstens 50% van de gunningscriteria uit, dan gelden volgende drempels:

a) 175.000 € voor opdrachten waarvan het initiële opdrachtbedrag hoger is dan 7.500.000 € en lager of gelijk is aan 15.000.000 €;

b) 225.000 € voor opdrachten waarvan het initiële opdrachtbedrag hoger is dan 15.000.000 € en lager of gelijk is aan 30.000.000 €;
c) 300.000 € voor opdrachten waarvan het initiële opdrachtbedrag hoger is dan 30.000.000 €.

De berekening van het zeer belangrijk nadeel kadert dan weer in het groter geheel van de verplichting van het bouwbedrijf om een becijferde rechtvaardiging voor te leggen aan de aanbesteder en dat ten laatste 90 kalenderdagen na de verzending van het PV van voorlopige oplevering of 90 kalenderdagen na het einde van de waarborgperiode naargelang het geval.

Hoewel er dus voldoende tijd kan zijn voor de aannemer om deze rechtvaardiging in te dienen, raden wij toch aan om daar niet te lang mee te wachten. Het kunnen beschikken over de concrete cijfers vergemakkelijkt namelijk de onderhandelingen in het kader van de wijziging van de opdracht. Stel dus ook zelf als aanbesteder tijdig de vraag aan het bouwbedrijf.

Ten slotte komt het erop aan om als aanbesteder het gesprek aan te gaan met het bouwbedrijf die een wijziging vraagt teneinde een regeling uit te werken die positief kan zijn voor beide partijen. Lopen deze gesprekken stroef, weet dan dat een aannemer nooit de werken mag vertragen of stilleggen om u als aanbesteder onder druk te kunnen zetten!

Ewoud HACKE

Over Tender Law – De nood aan gespecialiseerde bijstand in het kader van overheidsopdrachten is aanzienlijk. Vanuit dat besef ontstond Tender Law. Wij zijn een Belgisch advocatenkantoor met focus op overheidscontracten. Dit unieke zwaartepunt laat toe onze klanten eersterangs dienstverlening en hoge toegevoegde waarde te bieden tegen competitieve tarieven.

Meer weten? Bezoek www.tenderlaw.be of contacteer ons via info@tenderlaw.be of +32 (0) 496 28 55 55.