Afgedankte hoogspanningsbatterijen vrachtwagens voor energieopslag zonnepanelen

Batterijen spelen een cruciale rol in de energietransitie en kunnen onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen. Europa erkent dit en introduceerde deze zomer een nieuwe verordening met regels voor een veilig en milieuvriendelijk beheer van batterijen. Deze nieuwe "Battery Regulation", die ook de batterijen van elektrische voertuigen omvat, gaat een stukje verder dan de vorige Europese richtlijn uit 2006 en de daarop gebaseerde Milieubeleidsovereenkomsten (MBO) op Gewestelijk niveau. Deze laatste beschreven onder meer dat afgedankte industriële batterijen van HEV-voertuigen ingeleverd dienden te worden bij een netwerk van aanvaardingspunten en Erkende Centra+ (EC+).

Stroomversnelling

Sinds 2019 neemt beheerorganisatie Febelauto deze producentenverantwoordelijkheid op in naam van intussen 21 Belgische fabrikanten en invoerders van personen- en bestelwagens. Met 58 aangesloten automerken vertegenwoordigt Febelauto 98,4% van de op de Belgische markt gebrachte elektrisch en hybride voertuigen. “2020 en 2021 waren duidelijk nog overgangsjaren”, vertelt Catherine Lenaerts, Directeur van Febelauto, “maar in 2022 kwamen we in een stroomversnelling. De laatste twee jaren hebben we op de Belgische en Luxemburgse markt al meer dan 8.000 afgedankte HEV- batterijen en modules verwerkt of quasi 190 ton”.

De volledige levensloop

21% van de door Febelauto opgehaalde HEV-batterijen worden hergebruikt in de vorm van second life- toepassingen en 79% gaat naar recyclage. Hiermee behaalt Febelauto vlot het recyclagerendement van minstens 50% dat werd opgelegd door de MBO’s. Maar de nieuwe Europese "Battery Regulation", die van kracht werd op 18 februari 2024, legt de lat merkelijk een stuk hoger. Naast het opschroeven van het recyclagepercentage van HEV-batterijen de komende jaren, wordt er voor het eerst aandacht besteed aan de volledige levensloop: van de productie van een batterij tot einde levensduur.

Batterijpaspoort

Zo zijn er grootse veranderingen voor de fabrikanten met restricties in het gebruik van kwik, lood en cadmium; moeten batterijen voor een bepaald percentage uit gerecycleerd materiaal bestaan en is het verstrekken van duidelijke productinformatie verplicht. Zo moeten alle batterijen vanaf 2027 ook een zogenaamd “Batterijpaspoort” hebben, waarin alle informatie over de betreffende batterij digitaal terug te vinden is. Zo focust Europa op een verminderde afhankelijkheid van kritieke grondstoffen en garanderen ze een verantwoorde omgang met batterijen van productie tot aan het einde van de rit.

Altijd maar meer batterijen beschikbaar

Febelauto bereidt zich nu volop voor op deze veranderingen en wil ook de fabrikanten en invoerders van vrachtwagens en bussen bij haar inspanningen betrekken. Want ook de sector van het zware wegtransport evolueert snel van fossiel naar elektrisch of hybride. “Nu al rijden er meer en meer elektrische bussen en vrachtwagens rond, waarvan de batterijen gemiddeld 7 jaar meegaan. Als we ervan uitgaan dat na 2030 alle bussen en steeds meer vrachtwagens elektrisch of hybride zullen rijden, gaan er jaarlijks heel wat bijkomende batterijen beschikbaar zijn voor recycling” legt Catherine Lenaerts uit. Febelauto erkent dan ook de noodzaak om de recyclage-uitdagingen van elektrische en hybride vrachtwagens en bussen aan te pakken. Deze zijn vaak uitgerust met lithium-ion batterijen. De inzameling en verwerking ervan dient volgens strikte procedures te gebeuren, want ze hebben een complexe chemische samenstelling en staan onder een zeer hoge elektrische spanning. Bovendien zijn die batterijen zeer groot en erg zwaar en dienen de nodige veiligheidsprocedures gerespecteerd te worden.

Nog makkelijk 10 jaar in opslagsysteem

Hoewel het recyclen van dergelijke grote hoogspanningsbatterijen perfect mogelijk is vanuit technologisch oogpunt, is het niet altijd de beste oplossing. Rekening houdend met de afvalhiërarchie, streeft Febelauto primair naar second life-toepassingen voor al haar ingezamelde batterijen. Accu’s die niet meer geschikt zijn als EV-batterij voor bussen en vrachtwagens kunnen nog prima dienstdoen als opslagmiddel voor energie afkomstig van duurzame bronnen zoals windmolens of zonnepanelen. Na een leven van gemiddeld zeven jaar in een bus of vrachtwagen, kunnen batterijmodules dus makkelijk nog eens tien jaar dienen in een energieopslagsysteem. Bovendien is de CO2-impact van zo’n tweedehandsbatterij 80% kleiner dan wanneer je een nieuwe batterij zou gebruiken. Deze manier van batterijgebruik gedurende de gehele levenscyclus is vanuit ecologisch en economisch oogpunt meer dan zinvol en kadert mooi in de nieuwe Europese verordening.