Belgisch bedrijf pioniert met bouwelementen die centen genereren

Soltech en zonne-energie gingen al in 1989 een onverbreekbaar huwelijk aan. Het is immers dit bedrijf dat in België de eerste PV-panelen met het elektriciteitsnet connecteerde. Jarenlang behoorde de onderneming tot de Europese top in de sector. Soltech zelf legde zich al snel toe op de ontwikkeling van off-grid geïntegreerde zonnepanelen (bijvoorbeeld in de pechtelefoons op autosnelwegen, verlichtingspanelen, bouwwaterzuiveringsinstallaties in ontwikkelingslanden) en in een latere fase ook op andere toepassingen (product, infrastructure & vehicle integrated photovoltaics). Zusterbedrijf Photovoltech ontpopte zich dan weer als een van de belangrijkste Europese fabrikanten van traditionele PV-panelen. Helaas gooide de sterke Chinese concurrentie het afgelopen decennium roet in het eten, met als gevolg dat beide bedrijven in een neerwaartse spiraal terechtkwamen. In die mate zelfs dat Photovoltech volledig werd opgedoekt en Soltech nieuw leven moest worden ingeblazen. Voor dit laatste werd Bas van de Kreeke aangetrokken, de toenmalige ceo van een familiaal bouwbedrijf die een nieuwe uitdaging zocht.

Verschillende functies combineren

Bas van de Kreeke wist meteen welke richting hij met Soltech uit wilde: ‘integrated photovoltaics’ ontwikkelen vanuit een bouwkundig perspectief. “Lang voor ik met Soltech in aanraking kwam, was ik er al van overtuigd dat bouwelementen met zonnecellen de toekomst zijn. In 2014 experimenteerden we al met dergelijke oplossingen in demoprojecten. Hierbij durfde ik zelfs verder te denken: in mijn visie – toen én nu – moet het mogelijk zijn om te bouwen met elementen die verschillende functies combineren. Vandaag zijn dat zonnecellen, maar met Soltech doen we ook research naar de integratie van onder meer sensoren die via druk- en temperatuurmetingen het gebouwbeheersysteem voeden en de hvac, zonwering en verlichting helpen aansturen. Het is in elk geval een interessante manier om infrastructuur (kosten)efficiënter, duurzamer en betaalbaarder te maken. Daarnaast zetten we in op de integratie van leds. Onder de merknaam ‘Glassiled’ lanceren we dit najaar zelfs een mediafaçade waarin op termijn ook zonnecellen zullen worden  geïntegreerd.”

Conform de bouwnormen

Door zijn ervaring als bouwkundig ingenieur te combineren met de expertise van de  ingenieurs elektromechanica van Soltech slaagde Bas van de Kreeke erin de invalshoek en focus te verleggen van zonnepaneel naar bouwelement. “Onze productontwikkeling vertrekt nu vanuit de behoeften en reglementeringen van de bouwsector,” vertelt hij. “In plaats van de opbrengst in kWh staat bij ons de combinatie van het esthetische en functionele centraal. Onze prijzen worden dan ook per vierkante meter berekend en we spreken in termen van terugverdientijden. Daarnaast spelen ook de reglementeringen een cruciale rol. Onze producten dienen aan alle bouwnormen te voldoen: weer- en windbestendigheid, stabiliteit, brandveiligheid…” 

Vier keer geïntegreerd

Vandaag ontwikkelt en produceert Soltech vier categorieën van producten. De kleinste groep zijn de ‘Vehicle Integrated Photovoltaics’ (VIPV): zonnecellen die in wagens worden geïntegreerd (vaak in gebogen of complexe vormen). Daarnaast zijn er de ‘Product Integrated Photovoltaics’ (PIPV) zoals carports, balustrades, veranda’s… “Bedoeling is om dit aanbod beter in de markt te zetten”, vertelt Bas van de Kreeke. “Onze belangrijkste groeimarkt moet echter de ‘Building Integrated Photovoltaics’ of BIPV worden: gevels, luifels en daken met geïntegreerde zonnecellen. Daarnaast willen we ons ook toeleggen op de verdere ontwikkeling van ‘Infrastructure Integrated Photovoltaics’ (IIPV) waaronder de fiets- en wandelpaden, parkings en geluidsschermen vallen.”

In alle vormen en kleuren

Momenteel ligt het accent echter vooral op de BIPV’s. Concreet gaat het over op maat gemaakte bouwelementen in de meest diverse kleuren, designs en zelfs vormen (tot een afmeting van 420 x 250 cm). “Het is vooral met onze gevelbekleding en luifels dat we het verschil maken”, aldus de ceo van Soltech. “Dit zijn typisch oppervlakken die vandaag niet worden benut om energie te produceren. Onze bouwelementen doen dat wel, waardoor de meerkost in enkele jaren is terugverdiend. Daarna genereert de gebouwschil financieel gewin  voor de eigenaar. Zelfs op de noordzijde is er een rendement. Beperkt weliswaar, maar dat is nog altijd beter dan helemaal niks. Het is trouwens een fabeltje dat enkel zuidgeoriënteerde oppervlaktes interessant zijn voor zonnecellen. BIPV’s aan de oost- en westkant zorgen voor een betere spreiding van de energieopwekking, waardoor de gebouwgebruikers van zonsopgang tot -ondergang de geproduceerde stroom kunnen gebruiken. Het mooie is dat deze troef wordt gecombineerd met een gigantisch arsenaal aan architecturale mogelijkheden. Niet alleen omwille van het brede pallet aan kleuren en designs, want we kunnen ook bouwelementen in uiteenlopende vormen leveren. Zo zijn we bezig met een project in Utrecht waarbij tramhaltes ellipsvormige daken krijgen waarin zonnecellen zijn geïntegreerd.”

Van zonnepaneel tot artwork

Soltech gaat zelfs nog een stapje verder door de panelen met geïntegreerde zonnecellen tot echte kunstwerken om te toveren. Getuige daarvan is de reuzengrote foto van de steenkoolmijn op de gevel van de nieuwe uitvalsbasis in Genk. Deze genereert immers ook zonne-energie. Het is een innovatie die veel complexer is dan ze eruit ziet. Bas van de Kreeke legt uit waarom: “In principe moet een PV-paneel in ‘evenwicht’ zijn om brandgevaar te vermijden. Dit betekent dat elke zonnecel ongeveer eenzelfde hoeveelheid zonlicht dient te krijgen. Logischerwijze is dat een struikelblok bij afbeeldingen met donkere en lichtere kleurvlakken. Wij hebben dit opgelost door gebruik te maken van een speciale coating en algoritmes die de foto omzetten in een gelijkmatig patroon. Hiermee borduren we verder op een innovatie waarmee we al de uitdagingen van kleur en patronen omzeilen. Zo is het bijvoorbeeld enorm moeilijk om een wit bouwelement met geïntegreerde zonnecellen te maken omdat wit de zon weerkaatst. Vandaar ook dat onze producten altijd maatwerk zijn: per toepassing zoeken we naar de oplossing die het meeste zonlicht capteert.” 

Lange levensduur

Volgens Soltech heerst bij bouwheren en architecten nog een zekere drempelvrees om BIPV toe te passen omdat ze denken dat het de bouw zal compliceren. “Dat is een foutieve gedachtegang, want we leveren standaard bouwelementen. Het enige verschil is dat deze twee kabels bevatten die een elektricien op eenzelfde manier als een gewoon PV-paneel aan het net dient te koppelen”, aldus Bas van de Kreeke. “Wel is de opbouw van onze producten anders. Een standaard PV-paneel bestaat uit glasplaatjes aan de voorkant en kunststof aan de achterkant. Wij werken uitsluitend met glas: de zonnecellen worden in twee glasplaten gelamineerd. In principe kan dit bouwelement tachtig tot honderd jaar zijn functie probleemloos uitoefenen, met uitzondering van de zonnecellen natuurlijk. Het is een gegeven dat de opbrengst elk jaar afneemt, waardoor de energetische toegevoegde waarde na dertig jaar een stuk minder is. Hiermee komen we op een nadeel: gebouweigenaars die dan opnieuw zonne-energie wensen, zouden in principe het volledige gevelelement, luifel of dak moeten vervangen. Niettemin blijft het paneel nog steeds een mooi bouwelement.”

Blijven zoeken naar optimalisatie

De onderneming kijkt alvast vooruit en zorgt ervoor dat alle elementen recycleerbaar zijn (shredding tot grondstof voor de glasindustrie). Samen met kennisinstellingen uit binnen- en buitenland wordt ook volop onderzoek geleverd naar manieren om de zonnecellen bij einde levensduur zonder invasieve ingrepen te vervangen. “Daarnaast blijven we sleutelen aan het verhogen van de efficiëntie van de zonnecellen”, vervolgt Bas van de Kreeke. “Verder gaat een groot deel van onze R&D naar de ‘infrastructure integrated photovoltaics’ omdat daar een gigantisch potentieel aan oppervlakte beschikbaar is om zonne-energie te oogsten. ‘Zonnepaneelpotentieel’ noemen we dat. Uiteraard zijn daar nog een aantal obstakels die we dienen weg te werken. Zo zijn fiets- en wandelpaden of parkings moeilijk te vrijwaren van vuil of vallende bladeren. Minder technische barrières zijn er bij de geluidsschermen, maar daar stoten we op een juridische complexiteit. We krijgen de opdrachtgevers niet mee in het verhaal om de domme reden dat ze niet weten wat ze met de energie moeten aanvangen. Zo zou het perfect mogelijk zijn om woningen in de buurt van de schermen van stroom te voorzien, maar het wettelijke kader leent zich daar (nog) niet toe.”

Nieuwe uitvalsbasis

Intussen zijn er meerdere externe aandeelhouders die Bas van de Kreeke in zijn visie volgen en de toekomst van Soltech willen ondersteunen: de industriële partners Hegge en AGC (die trouwens ook meehelpen aan de R&D) en de investeringsmaatschappijen LRM, Nuhma en RSQ Investors. Zij injecteerden een kapitaal van elf miljoen euro in de onderneming voor de bouw van een gloednieuw kantorencomplex van 1000 m² en productiefaciliteit van 4000 m² in het Thor Park in Genk. Bas van de Kreeke: “Ongeveer de helft van dit budget gaat naar de ontwikkeling en implementatie van een state-of-the-art machinepark. Ondanks het feit dat we uitsluitend maatwerk leveren, willen we onze activiteit volledig automatiseren. Op die manier kunnen we onze capaciteit met een factor vier verhogen zonder extra medewerkers  aan te werven. Hierdoor blijven onze bouwelementen betaalbaar, wat hun doorbraak in de markt zal versnellen. En dit is niet alleen goed voor onze cijfers, maar ook en vooral voor de planeet.”

Interesse uit het buitenland

Dankzij deze investering speelt Soltech nu in dezelfde premier league als de andere drie grote Europese actoren die zich op de ontwikkeling en productie van bouwelementen met geïntegreerde zonnecellen toeleggen. “Twee jaar geleden bedroeg onze omzet 600.000 euro; 2023 willen we met 4,5 miljoen euro afsluiten”, aldus Bas van de Kreeke. “Deze cijfers beogen we vooral met export te behalen, want de Belgische bouwsector staat vooralsnog niet te popelen om onze producten te gebruiken. Dit in tegenstelling tot Singapore, Japan, Zwitserland, Nederland, de Verenigde Staten, Engeland en de Scandinavische landen die wél een sterke interesse tonen. Toch zijn er enkele pioniers in ons land. Zo hebben we al meerdere carports en balustrades met geïntegreerde cellen geleverd. En er staan drie Belgische bestellingen voor BIPV gevels in ons orderboekje.”