Datacenters blijven innoveren

De Vrije Universiteit Brussel (VUB), het UZ Brussel en Flanders Technology & Innovation bundelen hun krachten om van Research Park Zellik in de Vlaamse Rand een toonaangevende innovatiehub te maken voor heel Vlaanderen. Het paradepaardje wordt ongetwijfeld het duurzame CO2-neutrale Nexus datacenter van circa 10.000 m² dat niet alleen de servers van de VUB en het UZ Brussel huisvest, maar ook de eerstvolgende Vlaamse Supercomputer, een zogenaamde Tier-1 supercomputer. Onderzoekers en bedrijven van over heel Vlaanderen krijgen hier de kans om op grote schaal complexe berekeningen uit te voeren, baanbrekend onderzoek te verrichten, innovatieve oplossingen te ontwikkelen en bij te dragen aan domeinen als energie en klimaat, gezondheid en platformtechnologieën.

Innovatief

Het Nexus datacenter wordt ontwikkeld door de internationale vastgoedontwikkelaar Ghelamco en Green Energy park, een vzw die werd opgericht door de VUB en het UZ Brussel. Het datacenter wordt uiterst innovatief. "Dit datacenter scoort hoog op het vlak van zowel duurzaamheid als energie-efficiëntie”, zegt Dieter Roefs, Data Center Expert bij Ghelamco. "Dit datacenter is de absolute top qua duurzaamheid. Het is sustainable by design op het vlak van energie-efficiëntie en energiehuishouding, waarbij er een wisselwerking is met de nabijgelegen bedrijven." Het project beschikt over BREEAM Excellent en EDGE Advanced certificaten.

Samenwerking

Het datacenter Nexus is niet enkel energetisch geoptimaliseerd, maar werkt ook samen met bedrijven uit de buurt rond uitwisseling van energie. Er zijn synergiën op heel de site die rekening houden met energiehuishouding. "Het datacenter genereert bijvoorbeeld veel warmte”, zegt Dieter Roefs. "Die warmte gaan we exporteren naar andere omliggende bedrijven. Er wordt op de hele site maximaal ingezet op zonnepanelen. Als een ander gebouw een overproductie heeft qua zonne-energie kan het datacenter dat gebruiken. Het datacenter is de hoeksteen van de lokale energiegemeenschap. Het project is een voorbeeld van hoe je moet samenwerken."

Koeling

Om de koeling van het datacenter te optimaliseren, wordt er regenwater opgevangen, dat opgeslagen wordt in de kelder. Bij Het Nexus datacenter wordt er gebruik gemaakt van free  cooling: het koelwater wordt afgekoeld aan de buitenlucht. De machine die daarvoor gebruikt wordt, is een dry-cooler. "Als het koud genoeg is, wordt het koelwater afgekoeld aan de buitenlucht”, zegt Dieter Roefs. "Als het warmer is, wordt er regenwater over de koelinfrastructuur gesproeid. Als het nog warmer is, wordt compressorkoeling ingezet." Dat soort actieve koeling vereist veel energie, maar het gebouw beschikt over voldoende zonnepanelen om dat volledig te compenseren.

Volgens Ghelamco biedt liquid koeling veel voordelen. “We zien steeds meer kilowatts per vierkante meter in een datacenter, tot op het punt dat je de manier van koeling moet aanpassen" zegt Dieter Roefs. "Traditioneel wordt er met lucht gekoeld in een datacenter. Je blaast lucht door je server. Als de elektronica te dens wordt, moet je met vloeistof gaan koelen. Dat heet liquid cooling. Vloeistof is een betere warmtegeleider dan lucht. Je kunt er de warmte van de server beter mee afvoeren.” 

Zonnepanelen

Het datacenter Nexus kan tot 7,2 megawatt aan servers huisvesten, goed voor het energiegebruik van circa 5000 gezinnen. Het ontwerp heeft een energetische effectiviteitsfactor van 1,2. "We hebben dus maar 20 procent overhead qua energie op jaarbasis, wat zeer efficiënt is”, zegt Roefs. "Het datacenter is uitgerust met oost-west gerichte zonnepanelen op de zuidgevel; deze wekken genoeg elektriciteit op om heel het koelproces te compenseren. Er zijn ook droge batterijen geïnstalleerd die niet kunnen lekken en kunnen worden gerecycled. Daarnaast is gekozen voor een blusgasinstallatie waarmee stikstof als blusmiddel wordt gebruikt.”

Het datacenter is redundant uitgevoerd, zodat de servers geen last hebben van onderhoudswerkzaamheden, uitbreidingen of ongeplande problemen. Hierdoor voldoet het aan de TIER III-norm. "Als er problemen zijn met het netwerk van Fluvius, kunnen noodgeneratoren op biodiesel worden ingezet om aan netstabilisatie te doen, of in eilandmodus kunnen niet alleen het datacenter, maar ook andere gebouwen worden ondersteund", zegt Roefs. "Er geldt een strikte toegangscontrole, waarbij bezoekers onder andere met behulp van slimme camera’s in het oog worden gehouden.”

Andere steden 

In België zijn er nog andere spelers actief in de bouw van datacenters, zoals Viabuild. Viabuild is al een tiental jaar bezig met datacenters. Ze hebben daarvoor een aparte business unit opgericht die zich enkel specialiseert in datacenters. Ondertussen werden al heel wat projecten gerealiseerd in Vlaanderen, Nederland en Duitsland. 10 jaar geleden startte Viabuild met de bouw van een groot datacenter in Bergen. Daar wordt binnenkort nog een zesde gebouwd. Ze realiseerden al grote projecten gaande van de ruwbouw en ondergrondse leidingen. Naast nieuwbouw zijn ze ook betrokken bij renovatieprojecten van datacenters die 20 jaar geleden gebouwd werden. “Vaak gaat het om gebouwen met veel huurders”, zegt Jeroen Van Doorslaer (COO International) van Viabuild. “Daardoor wordt vaak hal per hal gerenoveerd. De huurders moeten live blijven. Er moeten dan veel veligheidsmaatregelen genomen worden, onder meer naar stofbeheersing en trillingvrij werken.” 

CO2-uitstoot 

Viabuild neemt heel wat maatregelen om de CO2-uitstoot van datacenters te verminderen. “We zijn steeds op zoek om het gebruik van energie zo laag mogelijk te houden”, zegt Jo De Boitselier (Projectdirecteur). “In het project in Aalst kijken we ook naar het hergebruik van materialen. Bepaalde materialen van een gebouw dat we gedeeltelijk ontmantelen moeten hergebruikt worden in de nieuwe uitvoering. Datacenters trekken de groene kaart. Ze worden meer en meer uitgerust met windmolens en zonnepanelen om het energieverbruik te drukken.” Ook op het vlak van veiligheid zijn er strenge eisen. “De veiligheidseisen zijn enorm hoog, vergelijkbaar met deze van de farmaceutische en chemische sector”, zegt Jo De Boitselier. “Je hebt als bouwfirma specifieke teams nodig die zijn opgeleid om te weten wat ze wel en niet kunnen doen.”

Snelle doorlooptijd

De plannen van de datacenters worden alsmaar meer digitaal ontworpen. Er wordt met 3D en BIM-modellen gewerkt. “We krijgen geen plannen meer”, zegt Jo De Boitselier. “Volledige bouwdossiers worden enkel digitaal aangeleverd. Dat is voor ons als aannemer toch een uitdaging.”  Bij Viabuild merken ze op dat datacenters alsmaar sneller moeten gebouwd worden. De doorlooptijden  en uitvoeringstermijnen worden veel korter. “Van build en design contracten is geen sprake”, zegt Charles Van den Bosche (Contract Manager). “Er is weinig voorbereidingstijd waardoor we efficiënt te werk moeten gaan”. Je tekent een contract en start met de uitvoering. De inkt is nog niet droog of we moeten al starten. Tijdens de uitvoering ben je bezig met de engineering. Om tijd te winnen beginnen we al met funderingswerken, ondergrondse leidingswerken, … allemaal voor het finale design af is. Dat is niet evident. Dat heeft te maken met het feit dat AI een hot topic is. Er is nog meer nood aan datacenters. Het finale design is nooit af. Als we starten met de werken om tegemoet te komen aan deze snelle doorlooptijd, zet Viabuild werfteams in die hiervoor opgeleid zijn”, zegt Charles Van den Bossche.

Transparant samenwerken

Er zijn nog andere spelers op de markt van datacenters actief, zoals BESIX. Ze realiseerden al heel wat projecten, onder meer in het Brusselse. Zo bouwt BESIX samen met Equans een datacenter voor KEVLINX, bij Brussel. BESIX benadrukt dat het belangrijk is om steeds vanaf het begin bij het bouwproces en design betrokken te worden. “Het is belangrijk om intensief en transparent samen te werken met de klant” zegt Tom Cnudde, Business Development Director bij BESIX. “Dan kan je flexibel op elkaar inspelen. Hoe sneller we aan boord zijn, hoe meer expertise we kunnen meenemen. We pakken de bouwkennis mee van in het begin, zonder valse verwachtingen te scheppen. We bepalen mee de studiebureaus en betrekken hen in onze keuze. Zo winnen we tijd om de lastenboeken te maken. De markt consulteren vraagt al snel 4 à 5 maanden. Als het plan al in een te ver gevorderd stadium zit en er te veel keuzes zijn gemaakt, zullen er mogelijk veel zaken zijn waar we tegenaan lopen. We merken dat de klanten daar wel voor open staan. Dat is soms de grootste angst: dat er onvoldoende transparant wordt gewerkt met elkaar.” 

Vergunningen 

Bij Ghelamco merken ze dat de datacenters een opmars kennen in België. “Er is een enorme groei bezig”, zegt Roefs. “Er wordt veel gebouwd. We zien dat er nu in en rond Brussel veel nieuwe datacenters komen. Er is meer vraag naar datacapaciteit. Maar ook het duurzaamheidsaspect wordt belangrijker voor gebruikers van datacenters en investeerders. Dichtbij Amsterdam is er een grote markt. Maar we zien dat die verzadigd is. Er zijn veel problemen om daar nog datacenters bij te bouwen.”  Bij Viabuild merken ze tot slot op dat het niet altijd makkelijk is om in België vergunningen voor datacenters te krijgen. “In Frankfurt, Londen en Amsterdam loopt dit vlotter”, zegt Jeroen Van Doorslaer. “Soms zijn er ook veel duurzaamheidseisen die de groei van datacenters wat tegenhouden. Soms wordt er geen vergunning gegeven omdat datacenters energieverslindend of te weinig werkgelegenheid zouden creëren. Dat is natuurlijk niet het geval. Het is hoe dan ook een groeiende markt in België. We zien dat klanten weer naar België komen.”

Matthias Vanheerentals