Gebouwen preventief tegen overstromingen beschermen? Zo kan het kostenefficiënt
Na de recente overstromingen zijn de overheden opnieuw het kop van jut. Helaas zal het vergunningsbeleid niet meteen drastisch veranderen en mankeren de centen om sluizen te vernieuwen, uitgebreide waterkeringen te voorzien en/of een massale ontharding door te voeren. Misschien dan toch maar gebouwen en infrastructuur proactief tegen overstromingen beschermen? In Nederland is er alvast een oplossing beschikbaar die heel efficiënt blijkt te zijn, en dit zowel op micro- als macroniveau…
De ‘Self Closing Flood Barriers’ of SCFB van Hyflo… daar hebben we het over. Een uitvinding van een zeiler die dateert van 1995 en sinds 2014 wereldwijd wordt gecommercialiseerd. En toch blijkt de oplossing in Belgenland weinig tot niet gekend te zijn. Nochtans is het een interessante manier om de schadelijke gevolgen van overstromingen tegen te gaan. Op microniveau beschermt de kleinere uitvoering SCFD (de D staat voor ‘door’) garagepoorten, deuropeningen en ramen die tot op grondniveau komen. Als tweedelijnsbescherming zorgt de SCFB dat bibliotheken, productie-units, restaurants, ondergrondse parkeergarages, winkels… van wateroverlast gevrijwaard blijven. En als macro-oplossing bewijst de oplossing zijn nut in havens en rivieren, zoals in Stonehaven (Schotland) en Spakenburg (Nederland).
Eenvoudig, maar efficiënt
Het intrigerende is de relatieve eenvoud van het concept. Laat ons starten met het principe van de SCFD uit te leggen. Voor de garagepoort of deur wordt ondergronds een RVS-bassin voorzien waarin zich een lichte drijfwand in polyester bevindt. “Deze bassin is geconnecteerd met een pijp die op de riolering is aangesloten”, vertelt Michiel van den Noort, zoon van de uitvinder en zaakvoerder van Hyflo. “Bij gewone regenval zal een valve verhinderen dat het water naar het bassin stroomt, maar bij een overvloedige hoeveelheid neerslag gebeurt dat wel omdat het water niet naar de riool of rivier kan worden afgevoerd. In dit geval zal het water via een overloop in het bassin lopen en doet de natuur zijn werk: het water stuwt de drijfwand naar boven. Dankzij een ingenieus mechanisme komt deze in een ietwat schuine positie te staan, waarna de wand zich door middel van rubbers automatisch vasthecht aan de binnenzijde van het bassin en de geleiders die aan de aanpalende muren zijn bevestigd. Het resultaat is een stevige barrière die tot drie keer de waterdruk kan weerstaan.”
Ook voor macro-toepassingen
Voor woningen voorziet Hyflo meestal een hoogte van vijftig centimeter, maar in theorie is het mogelijk om barrières tot twee meter te voorzien. Eenmaal de wateroverlast voorbij, sijpelt het water terug naar de riolering of wordt het met een eenvoudig pompsysteem afgevoerd. Op die manier zakt de drijfwand ook automatisch terug in het bassin onder de grond. “Onze SCFB werkt op basis van eenzelfde techniek, maar natuurlijk zijn de afmetingen veel groter”, aldus Michiel van den Noort. “Zo hebben we onlangs in Stonehaven in Schotland dertig bassins geïnstalleerd. Deze SCFB voorkomt dat deze stad onder water komt te staan als gevolg van de steeds vaker voorkomende hevige regenbuien in de achterliggende bergen. Omdat het overstromingsgevaar onvoorspelbaar is, werd gekozen voor ons zelfsluitend systeem. Ook in het Nederlandse Spakenburg ligt een 300 meter lange SCFB om het historische dorp te beschermen. Daar werd voor onze oplossing gekozen omwille van de nagenoeg onzichtbare toepassing. Bij de grote toepassingen werken we omwille van kostenefficiëntie vaak met betonnen bassins die ter plaatse worden gestort, maar RVS behoort eveneens tot de mogelijkheden. Alles is afhankelijk van het budget en de belasting van het verkeer dat over de oplossing moet rijden. Elke situatie is anders. Daarom zoeken we naar de meest efficiënte manier voor elke toepassing. Veelal installeren we een service-put waarin kan worden bepaald bij welke waterstand de wand naar omhoog moet komen.”
Alles op maat
Natuurlijk hangt er aan de SCFB/SCFD een prijskaartje, want elke oplossing wordt noodzakelijkerwijze op maat gemaakt. Volgens Michiel van den Noort valt deze investering echter in het niks ten opzichte van de schade die op deze manier kan worden voorkomen. “Wie zijn dorpel en ramen op een bepaalde hoogte bouwt, hoeft eigenlijk enkel zijn garagepoort te beschermen. Bij nieuwbouw wordt de SCFD meteen in het bouwconcept voorzien, waardoor de investering zich beperkt tot zo’n 3000 euro. Bij renovaties moet al snel de oprit of een deel van de tuinaanleg worden uitgebroken om het bassin te kunnen installeren. In dit geval is de installatie complexer en dus ook ietwat duurder. Toch zal ook deze investering renderen bij wateroverlast.”
Geen mankracht vereist
Een heel groot voordeel van de oplossing is dat de barrière automatisch en snel wordt opgezet. “Je hoeft in ijskoud of guur weer niet te sleuren met zandzakjes of schotten te installeren”, vertelt Michiel van den Noort. “Zelfs bij een vloedgolf kan je lekker in bed blijven liggen, want de SCFD doet zijn ding zonder menselijke tussenkomst. Is er een stortbui als je buitenshuis bent? Geen probleem, ons systeem zorgt meteen voor bescherming, of je er nu bent of niet. Precies daarin zit de kostenefficiëntie van onze oplossing. Ook en misschien zelfs vooral bij de macro-toepassingen. Om overstromingsgevaar langs rivieren of in havens in te dijken, worden vaak waterkeringen met aluminium schotten toegepast. Deze zijn niet-permanent en moeten bij elke dreiging telkens opnieuw worden opgebouwd. Natuurlijk is de aanschafkost van een dergelijke waterkering veel minder dan onze SCFB, maar de exploitatiekost loopt enorm op omdat er telkens veel mankracht nodig is om de schotten op te bouwen en af te breken.”
Preventieve bescherming verplicht?
De huidige milieuproblematiek belooft weinig goeds: het ziet ernaar uit dat overmatige regen (en de bijhorende overstromingen) eerder regel dan uitzondering zal worden. Zelfs in gebieden die niet meteen als risicovol worden bestempeld. Een intense stortbui die langer dan een paar minuten aanhoudt in een omgeving met veel verharding, kan al voldoende zijn om een laagje water in de kelder, garage of zelfs het gelijkvloers te laten lopen. “Het zijn vooral deze weerfenomenen die gevaarlijk zijn”, verduidelijkt Michiel van den Noort. “Overstromingen door langdurige regenval zijn meestal veel voorspelbaarder, waardoor andere ingrepen ook mogelijk zijn. Maar die plensbuien… daar kan weinig aan worden gedaan. De vraag is hoe lang de verzekeringen overstromingsschade zullen blijven dekken zonder proactieve maatregelen te eisen. De kans lijkt me reëel dat gebouwen ooit verplicht tegen overstromingen zullen moeten worden beschermd. In Australië is dit al het geval voor ondergrondse parkeergarages, en ook in de Verenigde Staten zien we eenzelfde trend opkomen. Het is eigenlijk de logica zelve: vandaag hangen we onze huizen vol met allerhande sensoren om calamiteiten te voorkomen, maar aan overstroming wordt quasi nooit gedacht. Terwijl de kans dat er water binnenkomt even groot en misschien zelfs groter is dan dat er ooit brand uitbreekt…”
