Bouwproces 2016: de voordelen van BIM voor de aannemer

Het stadskantoor, dat het nieuwe administratief centrum van de stad Hasselt wordt, vormt een combinatie van nieuwbouw en renovatie en wordt ingeplant aan de oude rijkswachtkazerne aan de rand van het centrum van de Limburgse hoofdstad. De werkzaamheden startten eind 2015 en worden normaliter in 2018 voltooid.

'BIM biedt vandaag al een heleboel concrete voordelen. In eerste instantie kan met BIM een eenduidig en duidelijk uitvoeringsdossier worden gegenereerd, waarin alle info centraal te vinden is en alle hoeveelheden precies worden weergegeven. Hierdoor heerst op de bouwwerf minder chaos en is er grip op en vertrouwen in het dossier, zodat stress en faalangst tot een minimum worden beperkt en niks over het hoofd wordt gezien of vergeten', meldt Dieter Froyen.

Andere voordelen van BIM zijn de automatisering van de productie, het kunnen uitvoeren van clashcontroles en de overzichtelijke opmaak van meetstaten. Dit leidt tot een betere en duidelijkere communicatie en bevordert tevens een snellere inwerking, vermits alle aspecten van het project aan de hand van een 3D-beeld voor alle betrokken partijen meteen helder en duidelijk zijn. Daarbij wordt ook de planning gevisualiseerd.

'Hierdoor kunnen we spreken van een betere procesbeheersing en brengen de projecten minder risico's met zich. Er zijn immers minder faalkosten, wat een positieve invloed heeft op het budget en de termijn van het project. Ook de werknemers zijn enthousiaster en gemotiveerder omdat minder tijd moet worden besteed aan het oplossen van problemen zodat constructiever kan worden gewerkt', oppert de topman bij Kumpen.

Bij het bouwproject van het nieuwe stadskantoor in Hasselt werd men midden 2015 geconfronteerd met het communicatieprobleem tussen verschillende softwarepakketten. Op dat ogenblik beoordeelde Kumpen Open BIM nog als veel te moeilijk en tijdrovend en vreesde het Limburgse bouwbedrijf dat dit concept niet zou renderen. In de loop van dit project is zijn mening evenwel volledig gekanteld. Kumpen doorliep hierin het leerproces en zag al snel de duidelijke voordelen van Open BIM in, zeker bij grote gebouwen.

De open BIM-methode die Kumpen in dit dossier hanteerde, is gefundeerd op de uitwisseling van open bestandsformaten waaronder IFC-bestanden. Ze impliceert de uitwisseling van intelligente gebouwinformatie op een transparante en consistente wijze tussen verschillende softwarepakketten. Op die manier wil Open BIM fungeren als een universele, geïntegreerde ontwerp- en communicatiemethode die ervoor zorgt dat de verschillende partners alle belangrijke informatie over een project van ontwerp tot uitvoering beheren en voort ontwikkelen in hun eigen BIM-model.

De architecten gebruikten voor dit project de software ARCHICAD, de ingenieurs Stabiliteit bedienden zich van Allplan en Kumpen hanteerde Solibri en Revit. Nadat de grondwerken waren uitgevoerd, werd vanuit een 2D-plan via een complexe formule berekend dat er 800 m³ zand was verwijderd voor de funderingszolen met een complexe vorm. Via het 3D-model bleek het na één druk op een knop evenwel om 400 m³ te gaan.

Via clashcontrole wordt geautomatiseerd bepaald welke delen van staalprofielen wel en welke niet met brandwerende verf moeten worden bedekt; anders moest dit manueel gebeuren via Excel. Een goede IFC-export vanuit Allplan biedt oplossingen om dit te automatiseren. Voorts werd per gevel bepaald wat de hoeveelheden waren op het vlak van oppervlakte. Deze gegevens werden gegroepeerd om informatie uit het model te distilleren. Zo stond eenzelfde gevel op twee plannen, wat resulteerde in een dubbeltelling. Dit soort fouten kunnen er dankzij BIM worden uitgehaald.

Relatief kort proces

De aanlering en toepassing van deze BIM-methode hoeft ook geen lang proces te vormen. Kumpen heeft zich in 2014 op het BIM-verhaal gestort via een pilootproject en heeft sindsdien de verschillende aspecten van de methode kunnen ontdekken en expertise kunnen opbouwen tijdens enkele andere opdrachten. Vanaf 2015 startte het bedrijf met het gebruik van Revit. Daarna begon het gebruik te maken van de Open BIM-methode en tegen eind 2017 wil het liefst 80% van zijn projecten realiseren met BIM.

Alles begon voor Kumpen met de opmaak van 3D-modellen in SketchUp om het uiteindelijke resultaat beter te kunnen visualiseren. Vervolgens kreeg het de gelegenheid om de Open BIM-methode uit te testen en IFC-bestanden uit te wisselen. Gesterkt door zijn interne streven naar optimalisatie modelleerde Kumpen nadien integraal een omvangrijk project op basis van 2 D-plannen die aangeleverd werden door de betrokken architecten en studiebureaus.

'Op die manier konden we liefst 800 problemen vroegtijdig detecteren. De beperking van faalkosten vormt onze dagelijkse bekommernis, dus we analyseerden hoeveel duurder de werkzaamheden zouden zijn als we die fouten niet hadden opgemerkt. Dankzij het modelleren hadden we een besparing van 5 tot 6% gerealiseerd, inclusief gewonnen tijd voor extra interventies en materiaal', signaleert Dieter Froyen.

Opstarttijd

De BIM-methode zorgt dus voor de optimalisatie van het bouwproces, maar er is een opstarttijd vereist. 'De methode moet de tijd krijgen om in dat stadium te geraken. Zodra de informatie juist zit, verloopt alles sneller en gemakkelijker. Daarom moet je in het protocol precies omschrijven vanaf wanneer de modellen zullen worden uitgewisseld', luidt het.

'Het lijkt voor de architect verstandig om met de coöperatieve BIM te beginnen wanneer het ontwerp is opgemaakt, m.a.w. vanaf de uitwerking van de uitvoeringsplannen. Het is beter om in een vroeger stadium een grof BIM-model op te bouwen en dit gaandeweg weldoordacht te verfijnen en te detailleren. Nadien moet je dan enkel nog de plannen en de benodigde gegevens eruit afleiden', besluit Dieter Froyen enthousiast. Kumpen wil overigens de ganse Belgische bouwwereld aanmoedigen om ons land te doen uitgroeien tot wereldwijde koploper in het gebruik van BIM.

(Bron: Aaron Eerdekens voor de website Architectura, in opdracht van CeDuBo)