Een nieuwe werkmethodiek voor meer efficiëntie en samenwerking in de bouw

De mijlpalen in de bouwsector zijn bekend: er was de overgang van de tekentafel naar de computer, van tweedimensionaal tekenen naar driedimensionale ontwerpen en het lijkt erop dat we met BIM opnieuw een mijlpaal in de grond steken, namelijk die van een geïntegreerde bouwsector.

Wat betekent BIM precies'

BIM, Building Information Model, is een werkmethodiek waarbij alle bouwpartners samen werken in een virtueel 3D-informatiemodel. Bij zo'n integrale samenwerking kunnen alle partijen hun kennis en informatie kwijt in het model. Dat werk levert tijdens het bouwtraject enorme tijdswinst op en is de voorbode van een transparante samenwerking. BIM verhoogt de efficiëntie, verbetert de communicatie en verlaagt de faalkosten. Het finale resultaat is een virtueel prototype van een gebouw of infrastructuur.

Vlaio-project BIM

De belangenorganisaties van de diverse spelers in de bouw zijn overtuigd van het belang van BIM, maar beseffen dat veranderingsprocessen in de bouwwereld niet van vandaag op morgen gebeuren. Om deze werkwijze in een stroomversnelling te brengen, bundelt ORI, de sectororganisatie van advies- en ingenieursbureaus, de krachten met NAV, de Vlaamse Architectenorganisatie, de Vlaamse Confederatie Bouw en het WTCB. Doel van dit gezamenlijk project is om de bouwwereld maximaal te sensibiliseren.

Verschuiving van activiteiten in tijd

Betekent BIM een verandering' 'Jazeker', stelt Jan Bosschem, ceo van ORI. 'Maar toch moeten we behoedzaam zijn om de grote woorden uit de kast te halen. BIM betekent in de eerste plaats een verschuiving van de activiteiten. De bouwpartners gaan nog altijd hetzelfde doen, alleen worden ze vroeger betrokken. Bimmen (met BIM aan de slag gaan) brengt dus een verschuiving in de workload tussen de verschillende fasen met zich. Er zal een groter deel van het werk geleverd moeten worden in de voorontwerpfase en de ontwerpfase. Gevolg' Dit zet de ontwerperswereld op zijn kop omdat prestaties en dus kosten naar voren schuiven in de tijd. De businessmodellen van de architecten- en ingenieursbureaus zullen hieraan aangepast moeten worden.'

Meer samenwerking en efficiënter communiceren

BIM betekent niet alleen een verschuiving van de activiteiten. Het betekent vooral meer samenwerking. Die permanente dialoog via het model tussen opdrachtgever, ontwerpers onderling en de aannemers in een vroeger stadium bevordert de uitwisseling van ideeën. Dat leidt ongetwijfeld tot creatieve en innovatieve oplossingen. Bij een integrale samenwerking kunnen alle partijen hun kennis en informatie delen in een 'gecoördineerd' model. Alle informatie van de diverse partijen is verzameld en gekoppeld. Miscommunicatie door overdracht van informatie in het proces wordt zo geminimaliseerd.

Daar zit ook direct een grote uitdaging. De verschillende disciplines werken met hun eigen BIM-software. Tijdens het samenwerken wordt dan ook gekozen voor Open BIM - BIM over verschillende programma's heen door gebruik te maken van open standaarden - om gegevens uit te wisselen.

BIM is gebaseerd op werken via één gecoördineerd model onder leiding van een BIM-coördinator en samengesteld uit de aspectmodellen van de verschillende partijen: bouwkunde, constructies, installaties. In dit 'gecoördineerde' model is direct zichtbaar hoe de verschillende disciplines in elkaar passen en waar (mogelijke) conflicten zitten.

Onderstaande afbeelding toont hoe een gecoördineerd model werkt.

{C}

En tegelijk blijft wel de verantwoordelijkheid per bouwpartner overeind. 'Bimmen is cultuur. Bimmen is een alliantie vormen tussen alle bouwpartners, is elkaar omarmen en vertrouwen, kennis willen delen. Goede afspraken van bij de aanvang, transparantie in taakverdeling en verantwoordelijkheden en eenduidige communicatie vormen de sleutel tot succes.'

Voorafgaande afspraken

Om tot een goed BIM-model te komen, zijn goede afspraken op het vlak van modelleren, communiceren en coördineren nodig. De opmaak van een BIM-protocol is daarbij belangrijk. Dit is een lijst met afspraken waarin bedrijven en organisaties als team, voorafgaand aan het project, helder omschrijven welke gegevens ze van elkaar verwachten in het Building Information Model. Gezien BIM een werkmethodiek in volle ontwikkeling is, zijn BIM-protocollen dit ook. Toch worden deze steeds beter leesbaar en bruikbaar.

Opdrachtgever is echte BIM-katalysator

Vlaanderen - België - is zeker geen voortrekker. Weinig opdrachtgevers in Vlaanderen zijn vertrouwd met BIM en daar knelt al het schoentje. Een opdrachtgever die meteen in zijn aanbesteding wenst dat het bouwwerk in een BIM-omgeving wordt opgemaakt, heeft er nochtans enkel voordelen bij zoals functionele analyse, programmering, budgetteren, doelstellingen en succesfactoren opstellen en integreren in BIM. Dat zorgt ervoor dat oorzaak, verantwoordelijkheid en redenen van conceptuele en technische beslissingen makkelijk te traceren blijven.

In de UK, de Scandinavische landen en Nederland heeft men al veel ervaring met BIM. Het Rijksvastgoedbedrijf in Nederland heeft zelfs sinds november 2011 'Building Information Modelling' (BIM) opgelegd bij geïntegreerde contracten. In die landen bestaan er BIM-fora voor uitwisseling van documenten (protocollen, execution plans, ...), standaarden, objectenbibliotheken en zelfs normen. Die buitenlandse ervaringen kunnen we vertalen naar de Belgische bouwcultuur en regels.

BIM wekt ook nog vragen op

ORI, NAV, de Vlaamse Confederatie Bouw en het WTCB zijn overtuigd van de enorme meerwaarde van BIM. Uiteraard blijven er nog een aantal pertinente vragen openstaan: hoe kan BIM versneld worden' Wat is de impact op de traditionele businessmodellen van architecten, ingenieurs en aannemers' Wat met de

aansprakelijkheid van de bouwpartners' Wie neemt de coördinatie van dit BIM-model op zich' Hoe Open BIM (open source uitwisseling) verbeteren' Al deze vragen zijn voer voor discussie en houden het debat over de meerwaarde van BIM levend.

Samengevat'

We geloven dat BIM een grote stap voorwaarts kan betekenen om de kwaliteit en de efficiëntie in de bouwsector te verbeteren en faalkosten te verminderen. Een geïntegreerde samenwerking is daarvoor een must. Een integrale aanpak leidt niet alleen tot een sneller en kwalitatiever product, maar komt ook tegemoet aan de toenemende complexiteit van de bouw en de strenge eisen van de opdrachtgevers.

De totale waarde van het gebouw wordt verhoogd in termen van budgetcontrole, omgevingsimpact, duurzaamheid en constructieve veiligheid, ' Tevens kan het eindresultaat zeer snel gevisualiseerd worden, wat een inzicht geeft aan alle stakeholders.

Vraagt BIM een mentaliteitswijziging bij alle bouwpartners' Zeker en vast. Maar het is een enorme stap vooruit in de ontwikkeling en professionalisering van de bouwsector.

Over het VLAIO-Project BIM

Het VLAIO-project BIM wil bouwprofessionals vertrouwd maken met de technologie en aanzetten tot het gebruik van BIM in de praktijk. Dit is een initiatief van ORI, NAV, de VCB en het WTCB, met de steun van het Agentschap Innoveren en Ondernemen.

Eerder dit jaar is men binnen dit project reeds van start gegaan met enkele infosessies 'BIM: evolutie of revolutie in de bouwsector'' om de verschillende bouwpartners een antwoord te bieden op hun vragen. Wat is BIM' Wat kan BIM voor uw bedrijf betekenen' Waar zitten de knelpunten en wat zijn de voordelen'

Als vervolg op deze algemene infosessie organiseert men in het kader van dit project een driedelige workshop met als doel bedrijven aan te zetten tot BIM. Zo weet elke deelnemer na het volgen van deze sessies hoe te starten met BIM en welke stappen of investeringen er dienen te gebeuren.

Workshop: Hoe de stap zetten naar BIM'

Sessie 1: Hoe starten met BIM in uw bedrijf'

Sessie 2: Hoe BIM organiseren in de aanloop naar een project'

Sessie 3: Hoe BIM organiseren na de aanvang van een project'

Meer info' cd@nav.be

Data en locatie:

Heusden-Zolder: do 15/9, 6/10 en 20/10/2016.

Antwerpen: di 8/11, 22/11, 6/12/2016.

Gent: di 17/1, 31/1, 14/2/2017.