Bouwen is wat we graag doen, aan onze toekomst bijvoorbeeld

Als keynotespeaker greep Serge De Gheldere, van Futureproofed - part of Sweco, meteen de olifant in de kamer bij de flaporen. “De klimaatcrisis is niet alleen de meest urgente bedreiging voor de mensheid, het is tegelijk een nooit geziene kans voor maatschappelijke transformatie.” De boodschap spatte van elke pagina van zijn presentatie. “We moeten het niet proberen te verdoezelen: de kost voor de decarbonisatie, om de schade te herstellen die we de natuur en het klimaat hebben berokkend, is gigantisch. Maar het goede nieuws is dat we de oplossingen om dat te doen kennen. Ons vermogen om een fossielvrije, circulaire en biodiverse samenleving op te bouwen, zal ons lot bepalen in de komende decennia.” Voor De Gheldere is het zonder meer de grootste zakelijke kans van de eeuw. Zowel op vlak van energiebesparing, elektrificatie, hernieuwbare energie en in het creëren van oplossingen om risico’s te beheren en snel en effectief te reageren op veranderende omstandigheden, liggen mogelijkheden om nieuwe activiteiten te ontwikkelen en daarmee het verschil te maken. “Eerder dan te excelleren in de aanpak van de individuele uitdagingen zal het zaak zijn om onze verbeelding te gebruiken en verbanden te zien, combinaties te maken en in systemen te denken. Datagestuurde, duurzame bedrijfsinnovatie kan enorm helpen om de processen te versnellen en de volgende industriële revolutie vorm te geven. De weg daar naartoe is geplaveid met technologische innovaties. En we weten hoe het met technologie gaat; die wordt goedkoper met de tijd. Het zal zowel in het bedrijfsleven als tussen steden en landen winnaars van verliezers onderscheiden.”

Grotere uitdaging, grotere potentiële (duurzaamheids)winst

Hij werd daarin bijgetreden door Kris Vanrenterghem die eerst weliswaar de klimaatproblematiek nog wat scherper stelde. Niet de fauna en de flora op onze planeet zijn de grootste slachtoffers van het broeikaseffect dat we zelf aangestookt hebben maar de mens zelf. Wij zijn het fragielst als de natuur in een stresskramp schiet. “En dan volstaat het niet na te denken over energietransitie maar dan moeten we het ook hebben over migratiestromen ten gevolge van de klimaatveranderingen. Dan botsen we snel tegen uitdagingen die rechtstreeks te maken hebben met de bouwsector. Dan gaat het heel snel over woningen bouwen om al de mensen die herlocaliseren op te vangen. De noodzaak om te renoveren en nieuwe woningen te bouwen staat dan in een heel ander perspectief.”

Vanuit die analyse houdt hij een pleidooi voor innovatie en het boosten van efficiëntie. “Door de noodzaak om te verduurzamen enkel te verstaan als ingrepen die losstaan van elkaar, door simpelweg andere bouwmaterialen te gebruiken bijvoorbeeld, gaan we het niet halen. We kunnen alleen maar voldoende impact genereren en de toegebrachte schade aan de natuur herstellen als we een andere mindset aannemen. Door in te zien dat het noodzakelijk is om innovatie en duurzaamheid in alle ondernemingsstrategieën te integreren en alle stakeholders erbij te betrekken. De weg is lang en voor sommige industrieën; zoals bijvoorbeeld staal en cement, zijn de uitdagingen enorm. Dat geldt echter ook voor de winst die daar te boeken is.”

“Het verhaal heeft nog een andere zijde”, aldus de co-founder van VZW ForCubics. “Investeringen in duurzaamheid doen de waarde van bedrijven sterk stijgen. En ook banken beginnen aan duurzaamheidsinspanningen veel meer waarde te hechten. Bedrijven die oordelen dat ze liever de kat uit de boom kijken, kunnen dit maar beter even laten doordringen. Als we er dan ook nog kunnen voor zorgen dat de overheid innovatieve startups beter ondersteunt en flexibeler omspringt met nieuwigheden in de rapportage en de EPC-berekening, dan wordt het absoluut een positief en hoopvol verhaal.”

De mens/AI kan meer dan we denken

Wat er op vlak van energie-innovatie mogelijk is, werd netjes geïllustreerd door Luc Dedeyne. Hij is architect en energieconsultant bij Bouwunie en hij illustreerde heel concreet hoe positieve energiegebouwen met – tal van – innovatieve benaderingen en ontwerpprincipes meer energie opwekken dan ze verbruiken. Het besef dat de energiekost dan vaak niet zozeer meer aantikt vanwege de verwarmingsvraag maar vooral door de noodzaak om te koelen, moest bij veel aanwezigen op NextGen Build toch even doordringen.

Wanneer het over innovatie gaat, wil ook artificiële intelligentie graag een woordje mee spreken. Hoewel AI een tool is die op alle echelons en in alle onderdelen van het bouwbedrijf de mens creatiever, slimmer en beter kan maken, beschouwen veel professionals het eerder nog als een mogelijke bedreiging. Architect en datawetenschapper Pascal Simoens is geen van hen. Jawel, de komst van AI kan werkprocessen en relaties tussen verschillende bouwactoren op losse schroeven zetten, maar er is zeker geen reden tot paniek. Dat technologie angst inboezemt, is van alle tijden. Hij ziet echter voor alle bouwprofessionals vooral veel voordelen. Het vermogen om dankzij slimme artificiële assistenten de efficiëntie en precisie in complexe ontwerpprocessen op punt te stellen, is daar één van. “AI kan helpen om energiegebruik te optimaliseren, afvalstromen te minimaliseren of door betere materiaalkeuzes of duurzamere methoden te ontwikkelen”, aldus Simoens. “Het hulpmiddel is vandaag al zover gevorderd dat het rekening houdt met culturele verschillen. Voor architecten is het bijgevolg een unieke tool om inspiratie uit te putten bij het ontwerpen van unieke gebouwen. De mate waarin AI in de toekomst het heft verder in handen neemt, zal vooral afhangen van de manier waarop we erin slagen om de interface gebruiksvriendelijker en organischer te maken. Dat is de gamechanger in elke technologische evolutie. Ook in een conservatieve sector als de bouw, waar we dingen die werken graag dicht tegen de borst blijven houden.”

Praat met de aanbestedende overheden

Voor veel bouwbedrijven heeft bouwen aan de toekomst niet in de eerste plaats met strategische duurzaamheidskeuzes te maken maar veeleer met de kans om een eerlijke toegang te krijgen tot overheidsopdrachten. “De overheid doet er de laatste tijd echter alles aan om het voor kmo’s en familiale ondernemingen gemakkelijker te maken om evenzeer als grote spelers opdrachten gegund te krijgen”, aldus Bérénice Wathelet, tenderexpert en advocaat bij DLA Piper. “Vooroordelen zoals de aanzienlijke administratieve lasten, het gebrek aan transparantie, de buitensporig lange betalingstermijnen, het gebrek aan informatie en kennis en de complexiteit van de procedures mogen stilaan allemaal op de schop. De lancering van het nieuwe e-Procurementplatform een jaar geleden, heeft ervoor gezorgd dat je zeer eenvoudig vragen kan stellen en toelichting kan krijgen bij aanbestedingen. Er kan voor de afsluitdatum van een inschrijvingsprocedure over alles uitleg gevraagd worden. Hou je vooral ook niet in om te melden als je vaststelt dat je aan een criterium niet kan voldoen omdat het onrealistisch of onredelijk is. Veel kans dat de aanbesteder dat niet in de gaten heeft en hij het bestek alsnog aanpast.”

“Ook het probleem van de lange betalingstermijnen moet vanaf volgend jaar opgelost zijn. De standaardtermijn wordt op i januari gehalveerd naar 30 dagen, al zijn daarop nog uitzonderingen mogelijk. Voorschotten en biedvergoedingen worden gemakkelijker toegekend en ook de communicatie over het voorlopig klassement van een deelnemer zal transparanter worden.”

Koudwatervrees is op dit moment nog de enige drempel die ondernemers kan verhinderen om aan een overheidsopdracht deel te nemen, aldus Danny Vrydag, adjunct-directeur Openbaar Patrimonium van de Stad Brussel. “Weet dat aanbesteders onmogelijk op de hoogte kunnen zijn van alle nieuwigheden en innovatieve oplossingen van leveranciers. Het is dus zeker niet verkeerd om energie te steken in prospectie. Maak een afspraak om je product of dienst voor te stellen. Vroeger was dit not done, maar vandaag is het een gemiste kans voor alle partijen, inclusief de samenleving, als dat niet gebeurt. Want het betekent dat de overheid een sub-optimale oplossing zal selecteren. Dat is zeker ook een goede raad voor startups die vinden dat de overheid hun meest recente en impactvolle nieuwigheden vaak niet in aanmerking nemen.”

Kiest het talent al voor u?

Creëren, bouwen, innoveren, kansen grijpen, risico’s beheren, … dat zijn veel werkwoorden. Om het werk te doen zijn mensen met veel talent en goesting nodig. Talent dat op de arbeidsmarkt de jongste jaren zeer schaars blijft. “En het ziet er niet meteen naar uit dat daar verandering in komt”, aldus Olivier Lefevre, directeur van Randstad advisory services. “Vandaar dat ik ervan overtuigd ben dat the war on talent achterhaald is. Meer nog: het talent heeft gewonnen. Het is dus aan de bedrijven om zich te onderscheiden en ervoor te zorgen dat ze in staat zijn om werkgeversbeloften te maken waarmee ze het talent voor zich kunnen winnen. Maar dat is niet voldoende. Als werkgever moet je die beloftes ook nakomen. Niet alleen op het ogenblik van de onboarding maar gedurende de volledige carrière van je medewerkers. Anders zijn ze binnen de kortste keren weer de deur uit.”

Uit de Randstad-surveys blijkt dat de bouwsector een meer dan gemiddeld aantrekkelijke sector is maar dat de bedrijven vaak onvoldoende gekend zijn. “Er is nog heel wat marge om aan employer branding te doen. En dat is geen advies dat alleen geldt voor de grote spelers. Kleine aannemers hebben er evenveel baat bij om goed na te denken over hun unieke aanbod. Hun lokale verbondenheid is voor veel talent een belangrijke troef.”

“Een stalen steunbalk vervoer je niet met een bakfiets”

Jean-Pierre Waeytens, algemeen directeur van Bouwunie