Actie tegen SLAPP-praktijken
SLAPP, het Engelstalige acroniem voor “Strategic Lawsuit Against Public Participation” is een maatschappelijk verwerpelijke praktijk die sommige kapitaalkrachtige projectontwikkelaars hanteren tegen bijvoorbeeld burgers die zich (bijvoorbeeld via een gerechtelijke procedure) tegen hun bouwproject verzetten. Die projectontwikkelaars proberen hen te intimideren en tot zwijgen te brengen door een proces tegen hen aan te spannen waardoor de gedagvaarde burgers hoge kosten moeten maken, zo hoog dat de burgers uiteindelijk hun verzet intrekken.
Mede gelet op de schaarser wordende bouwgronden en woningen is de druk van projectontwikkelaars en hun stromannen in Vlaanderen exponentieel gestegen. Bewoners worden ongevraagd aangesproken om hun woning te verkopen omdat er “grootse projecten” op til staan. Niet zelden wordt verwezen naar al dan niet reële stedenbouwkundige plannen van lokale overheden, waarbij deze laatsten gewild of ongewild hand- en spandiensten aanbieden door hun kiezers te wijzen op vermoedelijke winsten voor stad of gemeente.
Politici maken zich er soms van af door aan te geven dat er geen onteigeningen voorzien zijn, maar dat bewoners kunnen genieten van het interessante bedrag dat projectontwikkelaars voor hun woning zouden geven. Hierbij gaat men voorbij aan het feit dat met het ontvangen bedrag vaak geen gelijkwaardige woning gekocht kan worden. Wijken met financieel minder begoede inwoners zijn hier gemakkelijke slachtoffers. Dit fenomeen neemt extreem toe in vele universiteitssteden, waar gezinswoningen worden opgekocht om vervangen te worden door studentenkoten als investeringsvastgoed. De stedelijke sociale cohesie wordt daardoor dikwijls verbroken en een pretstad voor studenten en horeca-uitbaters blijft dan over.
Eenzelfde fenomeen doet zich voor wanneer comités zich inzetten voor het behoud van erfgoed. Te vaak wordt erfgoed weggemoffeld tussen hoge appartementsgebouwen, studententorens of luxueuze hoogbouw. En steeds vaker vragen actiegroepen, comités en bewoners om hun identiteitsgegevens niet bekend te maken om niet nog meer aan intimidatie van projectontwikkelaars en ook van politici blootgesteld te worden.
De toegang tot rechtsmiddelen voor burgers wordt alsmaar moeilijker omdat advocaten die dergelijke dossiers aannemen, ook geïntimideerd worden en projectontwikkelaars hen blijkbaar vlot kunnen overtuigen een dergelijk dossier niet op te nemen. Ook de Europese Commissie raakte gealarmeerd door de onrustbarende toename van SLAPP- procedures. Zo heeft ze een EU-Richtlijn aan de EU-Lidstaten voorgesteld tegen deze SLAPPING in burgerlijke zaken ter bescherming van journalisten en mensenrechtenverdedigers.
Tegen deze achtergrond werd de Belgische werkgroep anti-SLAPP opgericht. Ze heeft zich tot doel gesteld om niet alleen journalisten maar bijvoorbeeld ook individuele burgers die hun mening willen uiten, te beschermen. En dit ter bescherming van de democratie, die nood heeft aan vrijheid van meningsuiting. Tevens zullen ook de persvrijheid en de gemoedsrust van de individuele burger die zijn mening wil uiten, er baat bij hebben.
Pluralisme, verdraagzaamheid en ruimdenkendheid, die floreren bij een vrijheid van meningsuiting, dragen bij tot deze democratie.
Jan Van Langendonck,
lid van de Belgische werkgroep anti-SLAPP