Etics met harde bekledingen: systeemprestaties en materiaalkeuze

Etics met harde bekledingen bestaan uit bevestigingsmiddelen (schotelpluggen en kleefproduct), stijve isolatieplaten en een afwerking, met een eventueel gewapend grondpleister voor de waterdichtheid, een tegellijm (doorgaans een lijmmortel van het type ?C'), een harde bekleding en een voegproduct. De verlijming moet over minstens 60% van het oppervlak van de isolatieplaten en over de volledige omtrek van het legvlak gerealiseerd worden. Indien er een gewapend grondpleister aanwezig is, moet de schotel van de mechanische bevestiging bovenop het in het verse grondpleister ingewerkte wapeningsnet geplaatst worden. De harde bekleding wordt met een dubbele verlijming aangebracht om een bijna volledige verlijming (100%) te garanderen.

Deze etics zijn ?gesloten? systemen. Dat betekent dat alleen die onderdelen gebruikt mogen worden die de fabrikant beschrijft in de technische documentatie of in de technische goedkeuring (ATG, zie www.butgb.be). Het combineren van materialen van verschillende systemen is uit den boze. Vooralsnog beschikken slechts weinig systemen over een ATG. De prestatie-eisen worden bijgevolg in detail beschreven om als basis te kunnen dienen voor een goedkeuringsinstantie, een systeemfabrikant of een aannemer die geconfronteerd wordt met een specifieke werf.

Gezien het gebrek aan ervaring met het gedrag van de techniek (duurzaamheid van de hechting en risico op een schadelijke val), de risico?s verbonden aan het gebruik van zeer grote elementen, de evolutie van de reglementeringen (bv. inzake brandpreventie) en de invloed van de weersomstandigheden tijdens de uitvoering, is het van groot belang om de uitvoeringsklasse (normaal of speciaal) te respecteren en indien nodig de gevelhoogte te beperken.

Eisen met betrekking tot het systeem

Het risico op loskomen en verlies van functionele eigenschappen (zoals de waterdichtheid) door klimatologische belastingen (hygrothermische schommelingen, thermische schokken, slagregen, vorst-dooicycli) moeten beperkt worden. Hiertoe moet het systeem beoordeeld worden volgens de Belgische norm NBN B 62-400, die opgesteld werd onder impuls van het WTCB. De cycli zijn identiek aan die welke voorgeschreven worden in de Europese ontwerpnorm FprEN 16383 (verschijnt binnenkort) met betrekking tot etics met een bepleistering, waaraan ook het WTCB aanzienlijk heeft bijgedragen. Het systeem moet de draagmuur beschermen tegen infiltraties van regenwater, wat betekent dat de afdichting niet beschadigd mag raken door de weersomstandigheden. Een betegeling kan de waterdichtheid niet garanderen, zelfs niet indien ze opgevoegd is.

De praktijkervaring, bevestigd door een reeks laboratoriumproeven, leert dat etics met een bepleistering op een ondergrond van metselwerk of beton, bestand zijn tegen een combinatie van regen en wind, met een druk van minstens 900 Pa. Dit geldt ook voor etics met een harde bekleding, voorzien van een grondpleister dat de waterdichtheid verzekert en waarvan de bepleistering bovendien over een capillaire waterabsorptie ? 0,5 kg/ m².24u moet beschikken. Bij systemen zonder grondpleister is het de isolatielaag die de waterdichtheid moet garanderen. Het materiaal van de isolatie moet dus een geringe capillariteit vertonen (? 0,5 kg/m².24u). Het WTCB-dossier gaat nader in op de evaluaties die op vraag van de sector uitgevoerd werden om het gedrag van de isolatielagen bij water onder druk te bepalen.

Om de ontwerper het risico op interne condensatie te helpen inschatten, moet de fabrikant de waterdampdiffusieweerstand van de etics-isolatie meedelen (in de vorm van sd-waarden), maar ook die van de afwerking of van de onderdelen, afhankelijk van het formaat van de bekleding en de breedte van de voegen.

Het is belangrijk om rekening te houden met de weerstand van het systeem tegen mechanische belastingen tijdens normaal gebruik. De prestaties van het systeem moeten verhinderen dat gebruikelijke, toevallige of opzettelijke schokken schade veroorzaken waardoor personen verwond kunnen worden (scherpe randen, vallende voorwerpen) of functionele eigenschappen verloren kunnen gaan (bv. waterdichtheid). De impactweerstand (schokweerstand tegen harde en zachte voorwerpen, ponsweerstand en de blootstelling aan schokken (bv. op de benedenverdieping in een stedelijke omgeving) zijn dus belangrijke criteria bij de keuze van een etics.

Materiaalkeuze

Er kunnen verschillende harde bekledingen aangewend worden: steenstrips van gebakken klei, keramische tegels en natuursteentegels. Ook andere bekledingstypes, zoals agglomeraattegels, zijn niet uitgesloten. Omdat steenstrips van gebakken klei buiten het toepassingsgebied van de norm NBN EN 14411 vallen, werd een nieuwe, specifieke Belgische norm NBN B 23-004 uitgewerkt onder impuls van het WTCB en in overleg met de sector.

De harde bekleding moet aan tal van specificaties en/of eisen voldoen, die onder andere verband houden met de vorstbestendigheid en/of de weerstand tegen thermische schokken, de dimensionale stabiliteit, de waterdamp-diffusieweerstand ... Geen enkel materiaal wordt a priori uitgesloten, op voorwaarde dat het voldoet aan de prestatiecriteria. Het gebruik van tegeltjes die met hun legvlak op een papieren net gekleefd worden, wordt ten stelligste afgeraden. Het gebruik van leistenen kan problemen opleveren wegens het risico op splijten (bv. door thermische schokken). Door stenen met een geringe dikte te kiezen kan dit risico beperkt worden. Het kan bovendien noodzakelijk zijn om het oppervlak te behandelen alvorens de stenen te plaatsen.

Voor het verlijmen van harde bekledingen wordt meestal een lijmmortel van het type C gebruikt, meer bepaald C1 voor een normale lijm en C2 voor een verbeterde lijm (sterke hechting). Er kunnen nog andere eigenschappen vereist zijn, zoals vervormbaarheid (S1 of S2), snelle verharding (F), weerstand tegen afglijden (T) of verlengde open tijd (E). De lijmen C2-S1/S2 zijn aanbevolen, ook al worden andere lijmtypes niet uitgesloten (bv. lijmtype R).

Een gewapend grondpleister speelt een fundamentele rol (hygrothermische belasting, waterdichtheid) en bevat meestal een hydraulisch bindmiddel (mineraal pleister). In de meeste gevallen wordt de wapening uitgevoerd in de vorm van een glasvezelnet. Het moet verhoogd alkalibestendig zijn omdat een harde bekleding de binding en de droging van het pleisterwerk vertraagt.

Etics met een bepleistering worden al meer dan 30 jaar toegepast in België. We hebben echter nog maar weinig ervaring met etics met harde bekledingen, en dit voor alle types isolatieplaten. De isolatiematerialen moeten op zijn minst voldoen aan de technische specificaties uit de geharmoniseerde Europese normen. Bovendien moeten strenge eisen met betrekking tot de dimensionale toleranties van de platen gerespecteerd worden.

Dit om te garanderen dat ze op passende wijze geplaatst worden en dat versnijdingen en niveauverschillen zoveel mogelijk beperkt worden, maar ook om ervoor te zorgen dat de bekleding binnen de beoogde toleranties aangebracht kan worden. Als ondergrond voor bekledingen moeten isolatieplaten over voldoende mechanische eigenschappen beschikken, die niet noemenswaardig beïnvloed mogen worden door vocht, in het bijzonder indien er geen grondpleister aanwezig is. Vezelplaten (MW, WF) zijn hiervoor dus niet aangewezen.

Bevestigingswijze

De bevestigingswijze van de etics moet de overdracht van de belastingen naar de ondergrond mogelijk maken, met name het eigen gewicht van het systeem, de windbelastingen en de belastingen teweeggebracht door de hygrothermische bewegingen. De bevestigingswijze moet zowel aan de ondergrond als aan de etics aangepast zijn, wat zich vertaalt in eisen met betrekking tot de verbinding niet alleen tussen het bevestigingssysteem en de ondergrond, maar ook tussen het bevestigingssysteem en de etics.

De enige techniek momenteel is die van de mechanische bevestiging aan de ondergrond met pluggen die voorzien zijn van een schotel, in combinatie met verlijming (minimum 60% van het legvlak, waarvan de omtrek verlijmd moet zijn) met een lijmmortel. Deze mechanische bevestigingswijze maakt gebruik van beproefde kunststof pluggen die aangepast zijn aan de ondergrond en als geschikt erkend zijn.

Ze zijn voorzien van een schotel die ervoor zorgt dat de isolatieplaten tegen de ondergrond blijven. Dankzij haar stijfheid kan de schotel dienen als drukverdeelplaat: enerzijds biedt ze weerstand tegen de zuiging van de wind, anderzijds laat ze een voldoende hoge contactdrukspanning toe (voorspanning) tussen de isolatie en de ondergrond, voor het opnemen van de krachten in het vlak (eigen gewicht van het systeem).

Metalen profielen moeten voldoen aan de specificaties uit de norm NBN EN 13658-2. Het gebruik van verzinkte profielen is uitgesloten. pvc-profielen moeten overeenstemmen met het type E voor buitentoepassingen uit de norm NBN EN 13245-1. Dichtingskitten voor gevels moeten chemisch verenigbaar zijn met alle materialen waarmee ze in contact komen.

Bron: het dossier ?Etics met harde bekledingen - Deel 1: systeemprestaties en materiaalkeuze? van ir. Yves Grégoire, in samenwerking met ir. Inge Dirkx, dr. ir. Stijn Mertens en dr. Ing. Sara Korte van de afdeling Materialen van het WTCB. Er mag alleen verwezen worden naar het dossier zelf (nr. 2015/4.9), te vinden op www.wtcb.be, doorklikken naar publicaties en WTCB-dossiers.