Specificaties en aanbevelingen voor metselwerktoebehoren

Muurankers

Een muuranker moet de belastingen van de ene metselwerkwand aan de andere doorgeven (of van het metselwerk aan een andere structuur) om hun relatieve beweging in een of meerdere vlakken te beperken. Van de verschillende types muurankers moet steeds aangegeven worden of ze symmetrisch zijn of niet en of ze van het horizontale, hellende of bewegingstoelatende type zijn. Het WTCB-Dossier lijst de verschillende types muurankers op, evenals de materialen en hun genormaliseerde referentienummers.

Overeenkomstig de norm moet de fabrikant de totale lengte van de muurankers verklaren, evenals de minimale dikte van de mortelvoeg waarvoor het hulpstuk bedoeld is. De minimale verankeringslengte van elk ankereind (ten minste 30 mm) moet ook meegedeeld worden (cf. belastingcapaciteit). Hierbij moet voldoende rekening gehouden worden met de plaatsingstoleranties op de bouwplaats. Bovendien moeten de ankers zodanig ontworpen zijn dat er in hun vlak nog minstens 20 mm mortel achter het anker aangebracht kan worden, om te vermijden dat het anker door drukkrachten door de muur heen geduwd zou worden.

Deze eisen moeten verenigbaar zijn met de gewenste wanddikte en moeten rekening houden met de opvoegtijd. De fabrikant moet ook verklaren of zijn anker al dan niet kan dienen als druiprand, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een geprofileerd centraal deel (met druiplijst), een waterdichtingsclip of het afhellen van het anker van de binnen- naar de buitenwand. De productnorm maakt geen melding van de thermische prestaties.

Spouwankers

Voor spouwankers (ook spouwhaken genoemd) moet de fabrikant de spouwbreedte (d.w.z. de afstand tussen de twee wanden) verklaren waarvoor de aangegeven prestatiewaarden van toepassing zijn. In het geval van bewegingstoelatende en hellingsankers voor spouwmuren moeten respectievelijk het maximaal toelaatbare bewegingsbereik en de maximaal en minimaal toelaatbare helling verklaard worden. De mechanische trek- en druksterkte moeten bepaald worden voor de maximale bewegingsvoorwaarden en/of voor de maximale helling. Ook moet de fabrikant de mechanische prestaties verklaren, met name de toelaatbare trek- en drukbelasting en de verplaatsing bij belasting.

Voor dwarskrachtankers en glijankers moet hij tevens de mechanische prestaties verklaren. Voor de dwarskrachtankers gaat het om de toelaatbare trek-, druk- en dwarskrachtbelastingen en om de verplaatsing onder belasting, terwijl het voor de glijankers alleen gaat om de toelaatbare dwarskrachtbelasting en de verplaatsing onder belasting.

Bandstaal

Bandstaal (ook bandijzer genoemd) wordt gebruikt om muren uit metselwerk aan aangrenzende componenten (zoals vloeren en daken) te bevestigen om weerstand te bieden tegen trekkrachten. In de verklaring van de fabrikant moet melding gemaakt worden van de totale lengte van elk onderdeel van het bandstaal, evenals van de details met betrekking tot het aantal, de afmeting en de positie van de bevestigingen (naargelang het geval). Daarnaast moet de fabrikant ook de mechanische prestaties (met name de toelaatbare trekbelasting en de verplaatsing onder belasting) verklaren. In de productnorm worden de thermische prestaties niet vermeld.

Balkschoenen

Een balkschoen (ook raveel- of gordingschoen genoemd) dient om een balk of dakspant te ondersteunen en de dwarskrachten over te dragen op de muur. In zijn verklaring moet de fabrikant de vrije lengte van de flens waarop de balk opgelegd is (? 75 mm) en de breedte van de balk waarvoor de balkschoen voorzien is vermelden. Hij kan met bouten of schroeven aan het muurvlak bevestigd worden, ofwel in de mortelvoeg (minimale dikte te verklaren) met een ingebedde flens (te verklaren lengte: ? 50 mm). Ook moet de fabrikant de mechanische prestaties (met name de toelaatbare verticale belasting en de verplaatsing onder belasting) verklaren. In de productnorm wordt geen melding gemaakt van de thermische prestaties.

Consoles

Een console (ook kraagijzer genoemd) is een individuele steun voor twee aangrenzende metselstenen die deel uitmaken van een wand. De lengte (afstand tussen het steunvlak en het uiteinde van de steunflens) en de dikte van het materiaal moeten verklaard worden door de fabrikant. Er bestaan verschillende types consoles volgens de aard van de regeling. De fabrikant moet ook de mechanische prestaties (met name de toelaatbare verticale belasting en de verplaatsing onder belasting) verklaren. In de productnorm worden de thermische prestaties niet vermeld.

Lateien

Een latei is een horizontaal steunelement dat de bovenzijde van een opening afsluit en de bovenbouw ondersteunt. Geprefabriceerde lateien met een maximale overspanning van 4,5 m die samengesteld zijn uit staal, geautoclaveerd cellenbeton, kunststeen, beton (met uitzondering van lateien die volledig op de bouwplaats gerealiseerd worden of waarvan de onderdelen die aan trek onderworpen zijn op de bouwplaats geproduceerd worden), baksteen, kalkzandsteen, natuursteen of een combinatie van deze materialen, moeten beantwoorden aan de eisen uit de norm NBN EN 845-2. Ze kunnen een volledige latei vormen (een enkelvoudige latei die zelfstandig functioneert of een samengevoegde latei die opgebouwd is uit twee of meer structurele delen, en waarbij elk deel zelfstandig functioneert met trek- en drukzones) of het geprefabriceerde deel van een samengestelde latei (latei die een geprefabriceerd deel omvat en een aanvullend deel uit ter plaatse gerealiseerd metselwerk of beton, en waarvan de twee delen samenwerken).

De afmetingen (lengte, breedte, hoogte en voor niet-rechthoekige secties een schema van de configuratie met aanduiding van de afmetingen), de massa, de massa per oppervlakte-eenheid en de verankeringslengte (die niet kleiner mag zijn dan 100 mm) moeten verklaard worden door de fabrikant. Hij moet ook de mechanische prestaties verklaren, met name de toelaatbare belasting, de buigweerstand en de kortetermijndoorbuiging). De dwarskrachtweerstand mag niet kleiner zijn dan 50% van de toelaatbare belasting.

Om het risico op waterindringing te vermijden, moeten alle gegevens verstrekt worden die noodzakelijk zijn om de latei correct te installeren. De thermische prestaties moeten opgegeven worden en de brandweerstand moet geclassificeerd zijn. Indien relevant moet er in de prestatieverklaring tevens gewag gemaakt worden van de vorstweerstand, de waterabsorptie en de waterdampdoorlaatbaarheid. Voor lateien uit staal moet de waterdampdoorlaatbaarheid niet vermeld worden.

Lintvoegwapening van staal

Lintvoegwapeningen van staal voor structurele en niet-structurele toepassingen moeten beantwoorden aan de eisen uit de norm NBN EN 845-3. Ze bestaan in de vorm van gelaste of geweven draadnetten of strekmetalen netten, geproduceerd uit bandstaal. Voor structurele toepassingen mogen enkel netten uit gelaste draden gebruikt worden, waarbij de langsdraden een minimaal kaliber van 3 mm moeten hebben. Voor niet-structurele toepassingen moet het minimale kaliber van de langsdraden van het net (gelaste of geweven draden) 1,25 mm bedragen. De dwarsdraden van geweven wapeningsnetten moeten minstens anderhalve keer rond de langsdraden gewikkeld worden.

De afmetingen van de wapening (lengte, breedte, profielhoogte, kaliber van de draden, oppervlakte van de dwarsdoorsnede, steek van de draden, maaswijdte) moeten verklaard worden door de fabrikant. Voor producten die bestemd zijn voor structurele toepassingen moet hij ook de volgende mechanische prestaties verklaren: karakteristieke vloeisterkte van de dwars- en langsdraden, ductiliteitsklasse van de draden, afschuifweerstand van de lassen,... En bovendien de uittreksterkte en de overlappingslengte voor de opgegeven combinaties ?mortel-metselstenen?. Voor producten die bestemd zijn voor niet-structurele toepassingen, moet ook de karakteristieke vloeisterkte van de draden (wapeningsnet) of van het bandstaal (strekmetaal) verklaard worden.

Bron: het WTCB-dossier ?Metselwerktoebehoren? van Yves Grégoire, afdelingshoofd Materialen bij het WTCB. Er mag alleen verwezen worden naar het dossier zelf (nr. 2016/2.4), te vinden op www.wtcb.be, doorklikken naar publicaties en WTCB-dossiers. Dit dossier werd opgesteld met de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen, in het kader van het traject ?Metselwerk IV ? Innovaties in de metselwerksector: implementering door innovatievolgers'.