Stutten robots de bouwsector?
“Hey Chatgpt, finish this building”: het uitzendbureau Impact had met deze slogan op de Antwerpse Keyserlei een virale advertentie beet, vlak voor de zomer. En er school uiteraard wel waarheid in de goed bedachte campagne: goede vakmensen blijven ook in een wereld met AI noodzakelijk, zeker in de bouwsector. Toch zou een technologische inhaalbeweging, met name door de inzet van robots, de sector een fikse duw in de rug kunnen geven.
Vergelijk de gemiddelde arbeidsvloer uit de jaren 60 met die van vandaag en je weet: de wereld is veranderd. Zo nemen robots almaar meer arbeidsintensieve en repetitieve menselijke activiteiten over. Het typevoorbeeld bij uitstek is de automobielsector. In 1960 gebeurde de assemblage van wagens nog grotendeels manueel. In 1961 werd de eerste industriële robot, die luisterde naar de naam ‘Unimate’, in werking gesteld bij General Motors. Vandaag assembleren heuse legers van robots de auto’s. Sneller en nauwkeuriger dan ooit. Resultaat: kwaliteit en complexiteit stijgen, terwijl het prijsvoordeel van de massaproductie de kosten onder controle houdt.
Minder revolutie op de meeste bouwwerven. Robots zijn er nog een relatief zeldzaam fenomeen. De bouw is echter goed voor een groot deel van de wereldeconomie en voor dit jaar wordt een groei van 3,5% verwacht. Uitdagingen zijn er zeker ook: 90% van de infrastructuurprojecten wereldwijd is te laat of overschrijdt het budget. De bouw blijft ook kampen met een tekort aan arbeidskrachten. De bouwsector hinkt ook fors achterop qua productiviteitsgroei. Wereldwijd bedroeg de groei van de arbeidsproductiviteit in de bouw de afgelopen twintig jaar gemiddeld slechts 1% per jaar, vergeleken met een groei van 2,8% per jaar voor de totale wereldeconomie. In de maakindustrie bedroeg de productiviteitsgroei wereldwijd zomaar even 3,6% per jaar.
Hoe verklaar je zo’n verschil? Door het verschil in robotisering. Al zijn daar natuurlijk goede redenen voor. Een van de belangrijkste verschillen tussen de maakindustrie en de bouw is de omgeving. Terwijl een fabriek een goed gestructureerde omgeving is die expliciet is ontworpen voor productie, is een bouwplaats relatief ongestructureerd met grote massa’s aan constructie-elementen. Standaardisatie is er moeilijk. Toch zijn er mogelijkheden.
Drones, maar ook robothonden, kunnen informatie leveren over bouwplaatsen zoals opmeten, gebouwen inspecteren of tijdens de bouw voortgangsinformatie verzamelen. Of wat dacht je van een robot die metselt, helpt bij het egaliseren van de chape of schilderwerken uitvoert? Met krachtondersteunende exoskeletten wordt intussen geëxperimenteerd.
Innovatie is geen evidentie voor de bouwindustrie. De postcoronaperiode met de oorlog in Oekraïne brengt veel onzekerheid mee. Een recordaantal bouwbedrijven ging failliet in de eerste vijf maanden van dit jaar. Volgens Embuild komt dat door de hogere rentes voor leningen, de gestegen materiaalkosten, het personeelstekort en lage winstmarges. Dus alhoewel er grote bedragen omgaan in de bouwsector, zijn er door de lage winstmarges weinig middelen beschikbaar voor innovatie. Terwijl die innovatie net noodzakelijk is om de vicieuze cirkel te doorbreken.
Grote infrastructuurwerken zijn in elk geval wél booming business. Hopelijk kunnen die spelers het voortouw nemen. Finaal kan robotisering niet alleen de bouwsector vlot trekken, maar ook de burgers ten goede komen. Met de hulp van robots kan een huis (ver)bouwen een stuk betaalbaarder worden en een pak sneller gaan. Met die bouwrobots aan de slag, dus!
Bram Vanderborght
Professor Robotica aan imec en Brubotics (VUB)