Bruno Colmant over "Wonen: nieuwe verankering, nieuwe verantwoordelijkheid"

De mondiale dynamiek vaart een nieuwe koers. De zekerheden van een ongebreidelde globalisering vervagen. De toeleveringsketens zijn verzwakt. De materiaalprijzen stijgen sterk. Energie wordt een strategische én kostbare hulpbron. De doorlooptijden worden steeds langer. De planning wordt bemoeilijkt door deze onvoorspelbaarheid en projecten lopen vertraging op. Investeerders worden voorzichtiger.

Deze nieuwe situatie vraagt van de sector een grotere veerkracht. Een vermogen om te opereren in een context van mogelijke tekorten en prijsschommelingen.

Tegelijkertijd is klimaatverandering geen verre dreiging meer, maar een tastbare urgentie. Extreme weersomstandigheden nemen ontegensprekelijk toe. De milieuwetgeving volgt die tendens en verstrengt. In België is de noodzaak tot decarbonisatie van het gebouwenbestand uitermate urgent. Energieprestaties van gebouwen zijn verworden tot een niet-onderhandelbare eis. Materiële en energetische soberheid is een dogma. De sector wordt gedwongen te innoveren, duurzamere praktijken te hanteren en biobased materialen te gebruiken. Circulaire bouwtechnieken toe te passen. Het gebouw moet evolueren van een verbruiker naar een actor in de ecologische transitie.

In deze context van mondiale onzekerheid wordt een andere tendens sterker: de terugkeer van het soevereinisme. Grenzen, die lang als poreus werden beschouwd, tekenen zich opnieuw af. Nationale voorkeuren worden duidelijker. Protectionistische beleidsmaatregelen winnen terrein. Dit heeft directe gevolgen voor de bouw. De zoektocht naar lokaal geproduceerde materialen neemt toe. Lokale arbeidskrachten krijgen meer waardering. Deze dynamiek kan paradoxaal genoeg een zekere veerkracht bieden tegen verstoringen in internationale toeleveringsketens. Ze dwingt ertoe het bevoorradingsmodel te herzien, namelijk korte ketens te verkiezen en nationale of regionale industriële ecosystemen te versterken.

Tegenover deze drievoudige druk – mondiale ontregeling, klimaatnoodzaak en heroplevend soevereinisme – zoekt iedereen een toevlucht. Die wordt gevonden in de woning. Het huis wordt meer dan een eenvoudig onderkomen. Het wordt een verankering. Een plaats van stabiliteit in een instabiele wereld. Deze zoektocht naar betekenis vertaalt zich in een groeiende vraag naar respectvolle woningen. Respectvol voor het milieu. Respectvol voor hulpbronnen. Maar ook respectvol voor de mens.

De woning moet een vorm van delen belichamen. Het delen van ecologische waarden. Soms ook het delen van ruimte, via collaboratieve modellen. Ze moet een groter bewustzijn weerspiegelen van haar impact. Ze is niet langer louter een consumptiegoed. Het is een levensgoed. Een goed dat deelneemt aan een gemeenschap. Aan een lokaal ecosysteem. Ecologie is geen commerciële optie meer. Het is een ethische noodzaak. Een levenswijze.

Voor de Belgische bouwsector betekent dit een diepe transformatie. Ze moet afstand nemen van het model van massaproductie. En kiezen voor een meer gepersonaliseerde, meer contextuele aanpak. Gebouwen zullen ontworpen moeten worden om lang mee te gaan. Om zich te kunnen aanpassen. Ze zullen zich harmonieus moeten integreren in hun omgeving. De biodiversiteit bevorderen. Minder verbruiken, beter produceren. En vooral: ze zullen moeten beantwoorden aan dat fundamentele verlangen naar verankering. Naar verbondenheid met het territorium. Met het lokale.

Kortom, de bouwsector staat op een kruispunt. Het gaat niet langer enkel om het oprichten van structuren. Het gaat om het bouwen van betekenis. Om het beantwoorden aan een zoektocht naar stabiliteit. Naar duurzaamheid. Naar gemeenschap. Het is een enorme uitdaging. Het is ook een unieke kans om bij te dragen aan een meer bewust en verantwoordelijk toekomstbeeld. Een toekomst waarin bouwen onlosmakelijk verbonden is met samenleven. Met de mens. Met de planeet. Een noodzaak, geen keuze.

De woning wordt meer dan ooit een plaats van stabiliteit in een instabiele wereld