Fusie Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports bijna rond

De aankondiging van de fusieverkenning gebeurde op 7 november vorig jaar tijdens de Vlaams-Nederlandse Top in aanwezigheid van de Nederlandse minister-president Mark Rutte en de Vlaamse minister-president Geert Bourgeois. De aankondiging werd door zowel politici, het bedrijfsleven als havenexperts meteen positief onthaald omdat de fusie gunstige gevolgen zou hebben voor de hele regio.

Na een aantal maanden van onder meer financieel en juridisch onderzoek kregen de aandeelhouders en de personeelsvertegenwoordigers eind juni van beide havenbedrijven de hoofdlijnen van een mogelijke fusie overhandigd in de vorm van een fusieprotocol. In de zomermaanden zijn die hoofdlijnen uitgewerkt tot een fusieovereenkomst, statuten en een aandeelhoudersovereenkomst.

Het uitgangspunt is een fusie op volledig gelijkwaardige basis (50-50) om te komen tot één grensoverschrijdend havengebied en één eengemaakt nieuw havenbedrijf. De gezamenlijke fusieonderneming heeft een waarde in aandelen van ongeveer 1 miljard €. De fusiepartners stellen voor dat de nieuwe fusiehaven een Europese vennootschap wordt als holding voor de twee huidige havenbedrijven Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports, om het internationale karakter van het fusiebedrijf te onderstrepen en om geen enkele rechtsvorm van één van beide landen te laten prevaleren. De Europese vennootschap biedt ook de mogelijkheid om het bestuur te optimaliseren en de medezeggenschap van de medewerkers te garanderen.

Beide bedrijven zullen hun eigen aandelen inruilen voor die van de Europese vennootschap. De havenbedrijven behouden zo als dochter van deze Europese vennootschap hun eigen activa (terreinen, gebouwen en infrastructuur). Ook blijven de dochters verantwoordelijk voor publieke taken als het onderhoud van wegen in het havengebied, de begeleiding van het nautische verkeer en de veiligheid in de haven. Uitgaande van de gelijkwaardigheid zullen na de fusie de aandelen als volgt zijn verdeeld: provincie Zeeland 25%, Borsele 8,33%, Terneuzen 8,33% en Vlissingen eveneens 8,33%, Gent 48,52%, Evergem 0,03%, Zelzate 0,005% en de provincie Oost-Vlaanderen 1,444%.

Meerderheid

Er wordt voorgesteld dat voor belangrijke beslissingen door de aandeelhouders steeds een 76%-meerderheid noodzakelijk is. Zo zullen de aandeelhouders steeds onderling naar een brede consensus en dito draagvlak moeten zoeken en zijn geen coalities mogelijk tussen een te beperkt aantal aandeelhouders. De grootaandeelhouders aan beide kanten van de grens (de provincie Zeeland en de stad Gent) behouden bovendien de facto hun vetorecht.

Het uitgangspunt is dat werknemers in dienst blijven bij de dochters van de holding, Havenbedrijf Gent en Zeeland Seaports, en werkzekerheid hebben. Er worden geen medewerkers ontslagen als gevolg van de fusie. Ook blijven de geldende arbeidsvoorwaarden behouden. Dit staat duidelijk vermeld in de fusieovereenkomst en is zo afgesproken met de personeelsvertegenwoordigers. De maatschappelijke zetel van de vennootschap komt in Nederland. In het toekomstige Havenhuis aan de Graslei in Gent wordt eveneens een kantoor van de Europese vennootschap gevestigd. Aangezien beide havenbedrijven juridisch blijven bestaan, zullen ze allebei in hun eigen land belastingen betalen.

De aan de aandeelhouders voorgelegde structuur kent een tweekoppige leiding waarbij de huidige ceo’s Daan Schalck (Havenbedrijf Gent) en Jan Lagasse (Zeeland Seaports) samen de leiding zullen hebben over het nieuwe bedrijf. De Europese vennootschap en de beide dochters krijgen een eenheid van bestuur en management. Een nieuw op te richten toezichtsorgaan van beperkte omvang met vier Nederlandse en vier Vlaamse vertegenwoordigers zal de huidige raad van commissarissen van Zeeland Seaports en de raad van bestuur van het Havenbedrijf Gent moeten vervangen. In het toezichtsorgaan zullen minstens vier onafhankelijke leden (niet-actieve politici) plaatsnemen. Er komt ook een aandeelhouderscommissie met alle verkozenen van de gemeenteraden, raden en staten en provincieraden. Daarnaast vindt er structureel en bilateraal overleg plaats met de aandeelhouders.

Europese top

De nieuwe haven positioneert zich direct in de Europese top: het wordt de nummer drie inzake toegevoegde waarde en de nummer tien wat de goederenoverslag via zeevaart betreft. Dit dient mee de naamsbekendheid van de havenregio én van de bedrijven te vergroten. Tegen 2022 wil het fusiebedrijf een vooraanstaand merk in de internationale havenwereld zijn om investeerders aan te trekken. Het toekomstige Havenhuis aan de Graslei in hartje Gent zal mee voor de internationale profilering zorgen.

Het businessplan is gericht op een bestendige groei. Het fusiebedrijf wil tegen 2022 de toegevoegde waarde met 10% laten groeien. Het wil de overslag via zeevaart  van 62 miljoen ton nu laten toenemen tot 70 miljoen ton. Voor de overslag via binnenvaart wordt gemikt op 60 miljoen ton (nu 55 miljoen ton).

Door de groei in toegevoegde waarde, volume en omzet wordt verwacht dat de werkgelegenheid in het nieuwe havengebied tegen 2022 toeneemt tot 100.000 arbeidsplaatsen (direct en indirect, nu 95.000). Bij de vestiging van nieuwe bedrijven zal worden gelet op een hoge duurzame werkgelegenheid en de toegevoegde waarde per ton. De fusie biedt meer mogelijkheden voor innovatie en duurzaamheid. Het nieuwe eengemaakte havengebied heeft bijna 1.000 ha uitgeefbare gronden.

Dienstverlening

De fusie biedt verschillende mogelijkheden om door efficiëntie, schaalvoordelen en het vermijden van overlappende activiteiten de operationele kosten te drukken. Deze besparingen zullen leiden tot een concurrentiëler havenbedrijf waarvan de voordelen ook naar de bedrijven vloeien in de vorm van bv. lagere tarieven of een tragere stijging van de tarieven. Daarnaast ontstaat door de grotere schaal een grotere kans op bundeling van ladingstromen.

De schaalgrootte van het fusiebedrijf leidt tevens tot meer specialisatie van werknemers en daarmee tot een betere en meer gespecialiseerde dienstverlening aan de bedrijven in de haven. Door het behoud van kantoren op diverse locaties en de inrichting van een bedrijfsadviesorgaan worden de door de bedrijven zo gewaardeerde ‘korte lijntjes’ gegarandeerd.

Sanering

De sanering van de met radioactief afval vervuilde Thermphos-site, een failliete fosforfabriek in Vlissingen, brengt de geplande fusie tussen de havens niet langer in het gedrang. Het was een hele tijd onduidelijk hoeveel de sanering zou kosten en wie die zou betalen. De provincie Zeeland (tevens de belangrijkste aandeelhouder van Zeeland Seaports) wilde geen fusie indien de Zeeuwse havens zouden weigeren mee te betalen voor de sanering.

Om dit dossier op te lossen stelde de Nederlandse regering  Diederik Samsom aan, die recent een adviserend werkrapport presenteerde waarmee het vervuilde terrein kan worden veiliggesteld en gesaneerd. De sanering zou 83 miljoen € kosten, waarbij de Nederlandse overheid, de provincie Zeeland en Zeeland Seaports elk 27,7 miljoen € betalen. Eerder circuleerden saneringskosten van 125 tot 170 miljoen €, maar dat is volgens Daan Schalck en Jan Lagasse zwaar overdreven. Volgens het bereikte akkoord worden de Belgische aandeelhouders van de nieuwe haven gecompenseerd indien de sanering meer zou kosten dan 83 miljoen €.

Nieuwe sluis

De Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie gunt binnenkort ook definitief de opdracht voor de aanleg van Nieuwe Sluis Terneuzen aan het consortium Sassevaart, een combinatie van BAM Infra bv, DEME Infra Marine Contractors bv, Dredging International nv, BAM Contractors nv en Algemene Aannemingen Van Laere nv. Het consortium Sassevaart deed de Economisch Meest Voordelige Inschrijving voor het ontwerp en de bouw van de sluis. Dit betekent dat het de beste inschrijver was op basis van prijs en kwaliteit. Het gaat om een bedrag van van 753.346.000 €, incl. btw. Binnen de bezwaartermijn zijn geen bezwaren ingediend op de voorlopige gunning. Het definitieve contract is in voorbereiding en wordt binnenkort ondertekend, waarna de gunning definitief is. 

De havengebieden Gent en Terneuzen zijn van groot economisch belang. Het sluizencomplex in Terneuzen vormt de toegang tot deze havens gelegen aan het Kanaal Gent-Terneuzen en is een cruciale schakel in de Seine-Scheldeverbinding. Onderzoek naar de maritieme toegang van de Kanaalzone heeft aangetoond dat voor de binnenvaart een capaciteitsprobleem dreigt en voor zeeschepen problemen te verwachten zijn omtrent afmetingen, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de doorvaart. De nieuwe sluis moet zorgen voor een betere toegang en een vlottere doorstroming vanaf de Westerschelde naar het Kanaal Gent-Terneuzen en verder.